მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
როგორ შევარჩიოთ ზამთრის კურორტი ბავშვებისთვის - პედიატრის რჩევები
ზამთრის არადეგები მთის კურორტზე - როგორ შევარჩიოთ და რა უნდა გავითვალისწინოთ? - აღნიშნულ თემაზე პედიატრი თამარ ობგაიძე საუბრობს. გთავაზობთ მის ნათქვამს სიტყვა-სიტყვით:
„ახალი წელი ახლოვდება და მასთან ერთად საშობაო არდადეგებიც, ასე რომ ელიან დიდებიც და პატარებიც. როცა ზამთრის არდადეგებზე ვსაუბრობთ, უხშირესად სამთო-სათხილამურო მთიან კურორტს წარმოვიდგენთ ხოლმე, თუმცა ზოგს ზაფხულში დაბრუნება და სულაც სამხრეთის ქვეყნებში მზეს მიფიცხება ქვეყნიერებას ურჩევნია.
ვინ თქვა, რომ არდადეგების მხიარულად გატარება და ჯანმრთელობზე ზრუნვა მხოლოდ ზაფხულშია შესაძლებელი?! ზამთარიც მშვენიერ შანსს გვთავაზობს დავისვენოთ და გავაკაჟოთ პატარები. მით უმეტეს, რომ მთის კურორტები საქართველოში ნამდვილად ასარჩევად გვაქვს. პირველ რიგში, უნდა შეგახსენოთ - კურორტებს რამდენიმე ჯგუფად ვყოფთ - კლიმატურ კურორტებზე მთავარი სამკურნალო ფაქტორი ჰავაა, ბალნეოელოგიურ კურორტზე - მინერალური წყალი, კლიმატურ-ბალნეოლოგიურ კურორტებზე ორივე ამ ფაქტორით ზემოქმედებაა შესძლებელი, ხოლო ტალახის კურორტებზე მთავარი სამკურნალო ფაქტორი ტალახია. სანამ კურორტს შეარჩევთ, აუცილებლად გაითვალისწინეთ ექიმის რჩევა - რა ტიპის ბუნებრივი ფაქტორების ზემოქმედება სჯობს თქვენი პატარასთვის. ამ საკითხის გარკვევის შემდეგ გაითვალისწინეთ კურორტის მდებარეობა, რამდენად კარგადაა განვითარებული მისი ინფრასტრუქტურა, რამდენად შორს მდებარეობს უახლოესი დიდი დასახლებული პუნქტიდან და რამდენად ხელმისაწვდომია კვალიფიციური გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება ადგილზე. გახსოვდეთ, ზამთრის კურორტებზე ტრავმები, სამწუხაროდ, არც თუ იშვითია, ამიტომ გადაუდებელი დახმარების შესაძლებლობა შერჩეულ კურორტს აუცილებლად უნდა ჰქონდეს. ზამთრის კურორტის შერჩევისას ისიც მნიშვნელოვანია, როგორ არის შესაბამისი ინფრასტრუქტურა განვითარებული პატარების გართობისათვის. ყველა ამ ფაქტორის გათვალისწინებით, ბაკურიანი და ცემი ბავშვისათვის კომფორტული და სასარგებლო მთის კურორტებია, თუმცა სხვა ქართულ კურორტებზეც თანდათან ვითარდება შესაბამისი ინფრასტრუქტურა. სასტუმროს შერჩევისას მცირე ზომის მშვიდ, არახმაურიან გარემოს მიანიჭეთ უპირატესობა, სადაც სიმშვიდესთან ერთად კონტაქტების ნაკლები რიცხვი გექნებათ, რაც ზამთრის სეზონის გადამდები დაავადებების რისკს შეგიმცირებთ. თუ გგონიათ, რომ თოვლიან კურორტებზე გრიპის ვირუსს ვერ იპოვით, - სულ ტყუილად. გრიპის ვირუსი სიცივისადმი მედეგია, მაღალ ტემპერატურაზე კი ადვილად იღუპება.
რატომ არის მთაში დასვენება საუკეთესო არჩევანი თქვენი პატარასათვის?
იმიტომ, რომ მთის ჰავა მზის ინტენსიური რადიაციით (განსაკუთრებით სჭარბობს მზის ულტრასიისფერი სპექტრი), დაბალი ბარომეტრული წნევით და ჰაერში ჟანგბადის შემცველობით გამოირჩევა. ასეთი კლიმატი განსაკუთრებით სასარგებლოა სასუნთქი გზების დაავადებათა მკურნალობისათის, ზოგადი გაკაჟება-გაჯანსაღებისათვის. თუ ბავშვი ხშირად ავადობს სასუნთქი გზების მწვავე ინფექციებით, მათ შორის კრუპის სინდრომით, ბრონქოსპაზმით მიმდინარე ბრონქიტით ან ბრონქული ასთმით, მთის კურორტი მისთვის საუკეთესო დასასვენებელი ადგილია. მთის კურორტი ზამთარში აქტიური დასვენებისათვის ბევრ შესაძლებლობას გვთავაზობს. აქ სპორტის ზამთრის სახეობებსაც შეგიძლიათ აზიაროთ თქვენი პატარა. მზე, მაღალი მთის მშრალი ჰავის, ჟანგბადისა და ფიზიკური დატვირთვის ერთობლიობა, მისი დასვენებისა და გაკაჟებისთვის საუკეთესო გარემოს ქმნის. აქტიური დასვენება ამ გარემოში დამატებითი ენერგიითა და ემოციებით ავსებს ბავშვს, ფიზიკური აქტივობა, თოვლში თხილამურებით სრიალი ხელს უწყობს მისი ძვალ-სახსროვანი სისტემისა და კუნთების განვითარებას, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ფუნქციონირებას, ავითარებს ბალანსირების უნარს.
რა უნდა წავიღოთ?
თბილი სამოსის შეხსენება, რა თქმა უნდა, არ გჭირდებათ. შერჩიეთ წყალგაუმტარი ქურთუკები და შარვლები, ბუნებრივი მასალისაგან დამზადებული წინდები და თბილი ფეხსაცმელი. ცხვირ-პირის კაშნეთი აკვრა საჭირო არ არის. ცხვირს ჰაერის გათბობის უნარი აქვს, სანამ მას ქვედა სასუნთქ გზებში გაგზავნის. მიეცით მზეს საშუალება, ბავშვის კანში დ ვიტამინის საზამთრო ულუფა წარმოქმნას. არ დაივიწყოთ საოჯახო აფთიაქის წაღება, რომელშიც აუცილებლად უნდა გქონდეთ ტკივილგამაყუჩებელი, სიცხის დამწევი მედიკამენტები (პარაცეტამოლი, იბუპროფენი), დამწვრობის საწინააღმდეგო მალამო - მაღალ მთაში ხანგრძლივად ყოფნისას სახის არეში დამწვრობა არცთუ იშვითია. თუ თქვენ მთის კურურტზე 6 თვემდე ასაკის ჩვილი მიგყავთ, გახსოვდეთ, რომ მისი მზის პირდაპირ სხივებზე დატოვება არ შეიძლება შემდგომში მელანომის რისკის თავიდან ასაცილებლად. არ იფიქროთ, დიარეა მხოლოდ ზაფხულის პრობლემაა. აფთიაქში აუცილებლად იქონიეთ ელექტროლიტური ხსნარის მოსამზადებელი ფხვნილი და პრობიოტიკი, რომელსაც ექიმთან შეთანხმებით შერჩევთ,“ - წერს პედიატრი თამარ ობგაიძე.
