Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ზაფხულის პერიოდით უნდა ვისარგებლოთ: ეს არის ჩვენი ორგანიზმის ბანკის შევსება საუკეთესო საკვებით,“ - პედიატრი ყარამან ფაღავა

„ზაფხულის პერიოდით უნდა ვისარგებლოთ: ეს არის ჩვენი ორგანიზმის ბანკის შევსება საუკეთესო საკვებით,“ - პედიატრი ყარამან ფაღავა

პედიატრმა ყარამან ფაღავამ ბავშვებში ჰიგიენის წესების დაცვის მნიშვნელობაზე ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ბავშვი სამყაროს ეცნობა და სავსებით ნორმალურია, თუ ის რომელიმე ნივთს ან ხელს პირში ჩაიდებს. ამ შემთხვევაში გადამწყვეტია გარემოს სტერილურობა:

„ეს აბსოლუტურად ნორმალურია. ადამიანი ეცნობა გარემოს. თავის სხეულსაც ეხება, სხვა ნივთებსაც. პირშიც მიაქვს ხელი, რომ გემო გაიგოს. ამას ვერ გავექცევით, უნდა ვიყოთ მზად, რომ ასე იქნება. გარემო უნდა შევქმნათ მაქსიმალურად სუფთა. იმასაც არ ვამბობ, რომ ზედმეტად სუფთა იყოს. თუ ზედმეტად სუფთა იქნება გარემო, ინფექციების მიმართ გამძელობა უფრო დაბალი იქნება. ჰიგიენური თეორია არსებობს, რომელიც ძალიან საინტერესოა. იქ, ​სადაც ზედმეტი სისუფთავეა, მეტი ბრონქული ასთმაა. ცოტ-ცოტა ინფექციები საჭიროა ორგანიზმისთვის, რომ მისი თავდაცვითი სისტემა უფრო გაძლიერებული იყოს.”

ყარამან ფაღავამ მშობლებს ურჩია, რომ ზაფხულში ბავშვებს წვნიანი დილის ან საღამოს საათებში მიართვან:

„შესაძლებელია ბავშვს მივცეთ ცივი წვნიანიც, მაგრამ ნამდვილი წვნიანი თბილია. როდესაც სიცხეა, დღისით რომ არ შეჭამს ბავშვი, სჯობს ცხელი საკვები ბავშვს მივცეთ დილით და საღამოთი, შუადღე იყოს უფრო თავისუფალი: ხილი, რძის ნაწარმი. ​ზაფხულის პერიოდით უნდა ვისარგებლოთ: ეს არის ჩვენი ორგანიზმის ბანკის შევსება საუკეთესო საკვებით. ეს არის: ხილი, ბოსტნეული, მდიდარი ვიტამინებით, ელექტროლიტებით, ბოჭკოებით. ეს განწმენდის პერიოდია.ზამთარშიც შეიძლება, მაგრამ ყველაფერი თავისი სეზონის დროს უნდა მივირთვათ. არ შეიძლება სულ პესტიციდებით გაჯერებული საკვების მიღება. ქართულ ნიორს არცერთი ნიორი არ სჯობს, ქართულ პომიდორს არცერთი პომიდორი არ სჯობს. ბუნებრივია, კარგია და პატრიოტულიც არის.“

​ყარამან ფაღავას თქმით, საუკეთესო სითხე, რომელიც ბავშვს შეიძლება შევთავაზოთ, წყალია:

„მე უპირატესობას წყალს ვაძლევ. მაპატიონ კომერციული ინტერესის მქონე კომპანიებმა, რომლებსაც შემოაქვთ სხვადასხვა სითხე. წყალზე უკეთესი სითხე არ არსებობს. ამაზე უკეთესი ჯანმრთელობისთვის არაფერია. ზოგიერთი დღეში სამ ლიტრას სვამს. ეს შეიძლება ზედმეტიც იყოს. მოზრდილმა ადამიანმა ლიტრ-ნახევარი კი უნდა დალიოს მთელი დღის განმავლობაში.“

„შესაძლებელია, რომ ბავშვი ბოსტნეულს ანიჭებდეს უპირატესობას.​ ხილს თუ არ ჭამს ბავშვი, უნდა დავუფიქრდეთ. შეიძლება ხილს ჩვევის გამო არ მიირთმევს. არაა შეჩვეული. მეორე ამბავიც არის. ხომ არ აქვს ბავშვს ფრუქტოზის აუტანლობა?ასეთ შემთხვევაში გამოკვლევაა სასურველი. ერთბაშად დაძალება არ გვინდა. შესაძლებელია, რომ ამ ქცევის მიღმა რაღაც ბიოლოგიური მექანიზმიც იყოს,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ყარამან ფაღავამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო:​ „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად