Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მნიშვნელოვანია, რომ პირველი ორი წლის განმავლობაში ბავშვი იყოს დედის და ოჯახის წევრების გარემოცვაში,“ - თამარ ედიბერიძე

​​ბავშვთა ნევროლოგი თამარ ედიბერიძე საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ადრეულ წლებში ბავშვის დედასთან სიახლოვის მნიშვნელობის შესახებ საუბრობს. მისი თქმით, ბავშვი და დედა ერთ ენაზე საუბრობენ, რაც პატარას სიმშვიდის შენარჩუნებაში ეხმარება:

„მას შემდეგ, რაც ბავშვი დაიბადება, პირველი ერთი-ორი წლის მანძილზე, ის ძალიან არის მიჯაჭვული ოჯახის წევრების ემოციებზე, განსაკუთრებით დედაზე. ​ბავშვი უპირობოდ იღებს ყველა იმ ემოციას, რომელსაც განიცდიან დედა და მისი ოჯახის წევრები. ამიტომ ესეც არ უნდა დაგვავიწყდეს არასდროს, რატომ არის მნიშვნელოვანი, რომ ბავშვი იყოს ამ დროს დედის და ოჯახის წევრების გარემოცვაში. არ იყოს მისთვის უცხო ადამიანის, თუნდაც მოსიყვარულე და კეთილსინდისიერი ძიძის იმედად, იმიტომ, რომ დედასთან მას უკვე გაკვალული გზა აქვს, უკვე ერთ ენაზე ლაპარაკობენ ისინი. ძიძამ, მეზობელმა, კეთილმოსურნე ადამიანმა ჯერ კიდევ უნდა ისწავლოს ეს ენა. ამასობაში დრო იკარგება.“

თამარ ედიბერიძის თქმით, სამი წლის ასაკიდან ბავშვებს აჯანყების ეტაპი ეწყებათ:

„ამას არ სჭირდება დიდი მტკიცება, რატომ მშვიდდება ბავშვი უფრო ადვილად დედასთან, ოჯახის წევრთან და არა უცხო ადამიანთან. ​როგორც კი ორ წელს გადავაბიჯებთ და სამ წელს მივუახლოვდებით, აქ იწყება აჯანყების პერიოდი, როდესაც ბავშვი მოსინჯავს ძალებს, თვითონ გააკეთოს დასკვნები. ის უპირობოდ არ ემორჩილება ჩვენს ემოციებს, თვითონ ხდება აქტიური მკვლევარი. ამისთვის გარშემომყოფები უნდა ვიყოთ მზად, რომ დოზირებულად და სწორად მივაწოდოთ გამოწვევები, რომ ემოციურად არ გადაიწვას ბავშვი ან მეტისმეტად ერთფეროვანი არ იყოს მისი გარემო.“

თამარ ედიბერიძე აღნიშნავს, რომ მშობლებს ხშირად ეშლებათ, თუ რა არის ბავშვისთვის კარგი ან საუკეთესო:

„ეს ძალიან კრიტიკული პერიოდია ხოლმე მოზრდილებისთვისაც და ბავშვისთვისაც. ჩვენ ყველაფერი საუკეთესო გვემეტება ბავშვისთვის, თუმცა ეს ​საუკეთესო რაში მდგომარეობს, ამაში ხშირად ვუშვებთ შეცდომებს. ზოგჯერ დოზირებულად უარყოფითი ემოციაც უნდა მივცეთ ბავშვს. არსებობს ასაკის შესაბამისი უარყოფითი ემოციები. ბავშვმა უნდა გამოსცადოს ის, რომ რაღაც უნდა, მაგრამ არ შეიძლება. პატარ-პატარა იმედგაცრუებების მომენტიც უნდა ჰქონდეს. ამ ემოციებთან შეგუებას ადრეული ასაკიდანვე ვეჩვევით.“

„მშობლები ხშირად ამბობენ: „არ მინდა ვანერვიულო, არ მინდა გული ვატკინო, არ მინდა ვატირო.“ პირველ რიგში, ჩვენი ამოცანა არის ის, რომ ბავშვი მეტისმეტი ცდუნების წინაშე არ დადგეს. ის მაქსიმალურად დადებითი, კარგი, სასიამოვნო ემოციებით უნდა დავტივრთოთ. ​ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ამით არასასურველი ქცევა განვამტკიცოთ. ორი-სამი წლის შემდეგ ბავშვი უკვე არც გვეკითხება, რა შეიძლება და რა - არა. ბავშვი შეიძლება რაღაცას ელოდა და ეს ასე არ მოხდა, მას იმედი გაუცრუვდა. ამ იმედგაცრუების გადალახვისას დედა გვერდითაა, ეს არ ნიშნავს, რომ მთელი სამყარო მის წინააღმდეგაა. იმედგაცრუების გადალახვაზე მუშაობა ძალიან მნიშვნელოვანია პირველი წლების განმავლობაში,“ - აცხადებს თამარ ედიბერიძე.

წყარო:​ პირადი ექიმი - მარი მალაზონია 

წაიკითხეთ სრულად