Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მშობლებმა, დედამთილმა, მამამთილმა, ყველამ უნდა შეუწყოს ქალს ხელი, რომ აღზრდის პროცესმა არ განიცადოს დარტყმა“ - შალვა ამონაშვილი

„მშობლებმა, დედამთილმა, მამამთილმა, ყველამ უნდა შეუწყოს ქალს ხელი, რომ აღზრდის პროცესმა არ განიცადოს დარტყმა“ - შალვა ამონაშვილი

აკადემიკოსმა შალვა ამონაშვილმა ტელეკომპანია იმედის გადაცემაში „იმედის დღე“ ქალის ორსულობისთვის სათანადოდ მომზადების მნიშვნელობის შესახებ ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ ბავშვის აღზრდა მუცლადყოფნისას იწყება:

​რა არის აღზრდა? საუკეთესო ხატების ჩათესვა ბავშვში. ხატი ჩაითესება, რომ მერე აღმოცენდეს. კარგი ბგერებია, კარგი მუსიკაა, კარგი სიტყვებია, ყველაფერი ეს ბავშვში როგორც ხატი, ისე ისახება. ამ პერიოდიდან ბავშვის აღზრდა უკვე სოციალიზირებულ ხასიათს ღებულობს. ეს ყველაფერი მეცნიერულად დასაბუთებულია. თუ დედას არ უნდა შვილი, ებრძვის შვილს, ეს განცდები აქვს, მაგრამ შვილი მაინც დაიბადება, მოხდება ძალიან დიდი სირთულე აღზრდაში. გაუჭირდება დედას აღზრდა. ბავშვში აგრესია ისადგურებს. ბავშვი ცხრა წლის გახდება, ის აუცილებლად ამას გამოავლენს. რა შეიძლება გააკეთოს დედამ? ალბათ, ​ბოდიში მოუხადოს შვილს, გაიხსენოს ეს წარსული, იტიროს მასთან თანდასწრებით, ილოცოს. ამიტომ რაა საჭირო? დედამ შვილი უნდა მიიღოს თავიდანვე, როგორც ნატვრა, ესაუბროს შვილს, ეჩურჩულოს, გულში იფიქროს შვილზე, ზღაპრები უკითხოს ჩურჩულით და ხმამაღლა, კარგ მუსიკას უსმინოს, კარგ ადამიანებს შეხვდეს, ცუდთან ახლოს არ იდგეს დიდხანს, ქმარს არ ეჯიჯღინოს, არ ჰქონდეს გაუგებრობა არავისთან. ამ სირთულეებს უნდა გაუძლოს ფეხმძიმე ქალმა.“

შალვა ამონაშვილის თქმით, ოჯახის ყველა წევრმა ერთად უნდა იზრუნოს იმისთვის, რომ ქალს კომფორტი შეუქმნან:

„მშობლებმა, დედამთილმა, მამამთილმა, ყველამ უნდა შეუწყოს ქალს ხელი, რომ აღზრდის პროცესმა არ განიცადოს დარტყმა. მამა სახლში რომ მოვა, პირველ რიგში, მოეფეროს მუცელს, იქ მისი სისხლი და ხორცი ისახება. ​უთხარი, სად იყავი დღეს, რა ილაპარაკე, რა განცდებით დაბრუნდი. ელაპარაკე ცხოვრებაზე ბავშვს. ის ისრუტავს ამას. ალერსი მეუღლის პირველი ფუნქციაა. ხომ არსებობს ბავშვთა დაცვის დღე, ბავშვი უნდა დავიცვათ ჯერ კიდევ დედის მუცელში. კომფორტი უნდა შევუქმნათ ქალს, რაც კი შეგვიძლია. ქოხშიც შეიძლება შექმნა სასიამოვნო გარემო. თუ ასეთი ვითარებაა, ბავშვის განვითარება ნორმალურად ხდება. ბავშვი ითვისებს იმ ხატებს, რაც მომავალში უნდა გამოვიდეს, როგორც მისი კულტურა. ქალმა ცუდ რამეს არ უყუროს, ვაჟა ფშაველა იკითხოს, ილია იკითხოს, აკაკი იკითხოს. იკითხოს ყველაფერი კარგი, რაც გამოტოვა. არ უყუროს ცუდ სერიალებს, არ არის ეს საჭირო.“

​შალვა ამონაშვილმა მომავალ დედებს პრაქტიკული რჩევაც მისცა და მუცლადყოფნისას ბავშვთან საუბრის ერთ-ერთი მეთოდი გააცნო:

„ველაპარაკოთ ბავშვს. დიდი ქაღალდი აიღეთ. ძაბრივით გააკეთეთ. წვრილი თავი პირზე მიიდეთ, დიდი მუცელზე. ეჩურჩულეთ, ელაპარაკეთ ბავშვს. უთხარით: „მე შენ გელოდები, კარგ სახელს აგირჩევ, იცი როგორი მამა გვყავს ჩვენ აქ?!“ როდესაც ასე ლაპარაკობს, თვითონ დედაც მშვიდდება.“

ადრე ექიმები კატეგორიულ უარზე იყვნენ, რომ მამები მშობიარობას დასწრებოდნენ. მამის დასწრება არათუ სასურველი, არამედ აუცილებელია. დედა მშვიდდება, მამას ხელი უჭირავს ხელში. ​ყველაზე საიმედო ადამიანი გვერდით ჰყავს ქალს. ქალი ბეწვის ხიდზე გადის. უნდა ნახოს ქმარმა, რა გაიარა ქალმა, რომ მასში უფრო მეტი პატივისცემა, განცდა, მოწიწება დაიბადოს ქალის მიმართ,“ - აღნიშნა შალვა ამონაშვილმა.

წყარო: ​„იმედის დღე“ 

წაიკითხეთ სრულად