Baby Bag

​რას იწვევს D ვიტამინის ნაკლებობა, ან პირიქით სიჭარბე? - ექიმის რჩევები მშობლებს, რომელთა შვილებსაც ეს პრობლემა აწუხებთ

​რას იწვევს D ვიტამინის ნაკლებობა, ან პირიქით სიჭარბე? - ექიმის რჩევები მშობლებს, რომელთა შვილებსაც ეს პრობლემა აწუხებთ

რას იწვევს D ვიტამინის ნაკლებობა, ან პირიქით სიჭარბე? - რჩევები მშობლებს, რომელთა შვილებსაც ეს პრობლემა აწუხებთ. ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე.

- ქალბატონო ნანა, რას უზრუნველყოფს ბავშვის ორგანიზმში D ვიტამინი?

​- თავდაპირველად განვიხილოთ, რას წარმოადგენს D ვიტამინი. ვიტამინი D ერთდროულად წარმოადგენს ჰორმონს და ცხიმში ხსნად ვიტამინს. „მზის ვიტამინი“ 1963 წელს გამოყოფილ იქნა თევზის ქონიდან.

​არჩევენ ვიტამინ D-ს ორ აქტიურ ფორმას. ვიტამინ D2 მცენარეული წარმოშობის სინთეზური ვიტამინი, რომელიც წარმოიქმნება ზოგიერთ საფუარა სოკოზე ულტრაიისფერი სხივების ზემოქმედების შედეგად, მისი პროვიტამინია ერგოსტერონი. ვიტამინ D2-ით ამდიდრებენ საკვებს და ბიოლოგიურად აქტიურ დანამატებს. ვიტამინი D3 (მეორე სახელი „ნატურალური“) გვხვდება ცხოველური წარმოშობის საკვებში, ადამიანის ორგანიზმისთვის იგი უფრო ოპტიმალურად ითვლება. ეს ფორმები თირკმელებსა და ღვიძლში გარდაიქმნება ჰორმონ კალციტრიოლად, იგი ვიტამინ D-ს აქტიურ ფორმად, რომელიც მოქმედებს კუნთების, თირკმელების, ნაწლავების უჯრედებზე. ნაწლავებში იგი ხელს უწყობს კალციუმის გადამტანი ცილის წარმოქმნას, ხოლო კუნთებსა და თირკმელებში - თავისუფალი კალციუმის უკუშეწოვას.

​რაციონში D ვიტამინის ნაკლებობა, მზეზე ბავშვის არასაკმარისად ყოფნასთან ერთად, ჩვილ და ადრეული ასაკის ბავშვებში იწვევს კალციუმისა და ფოსფორის ცვლის მოშლას, რის შედეგადაც ირღვევა ძვლოვანი ქსოვილის წარმოქმნა და მინერალიზაცია. ამ დაავადებას ბავშვებში რაქიტი, მოზრდილებში კი ოსტეომალაცია (ძვლების დარბილება) ეწოდება.

​- როგორ ვლინდება რაქიტი, ანუ როგორ უნდა მიხვდეს მშობელი, რომ ბავშვს D ვიტამინის ნაკლებობა აქვს?

​- ძირითადად, რაქიტი ბავშვის სიცოცხლის პირველ და მეორე თვეზევე იჩენს თავს, ხოლო სრულად დაავადება 4–დან 6 თვემდე ასაკში ვლინდება. რაქიტის გამოვლენის პირველი ნიშნებია:

  • ​ჭირვეულობა, ხშირი ტირილი, ბავშვი შეიძლება იყოს, როგორც აგზნებული, ისე მივარდნილი;
  • უძილობა, ფრთხილი ძილი, კრთომები (ძილშიც და სიფხიზლეშიც);
  • ცუდი მადა;
  • ოფლიანობის მომატება, განსაკუთრებით კეფის არეში. ბალიშზე ოფლიანი კეფის ხშირი ხახუნის გამო, ამ არეში გამელოტება ვითარდება, ე.წ. კეფის სიქაჩლე.
  • ძვლების არასაკმარისი მინერალიზაციის გამო ყიფლიბანდის დროული დახურვა არ ხდება, ყიფლიბანდი დიდი ზომისაა, რბილდება დიდი ყიფლიბანდის კიდეები, ასევე კეფის ძვალი( ამას კრანიოტაბესი ეწოდება).

​თუ დეფიციტი გაგრძელდა, შემდგომში დაავადება კიდევ უფრო შეიძლება გაღრმავდეს და გამოვლინდეს.

  • თავის დეფორმაცია: კეფის გაბრტყელება, დიდი ყიფლიბანდის გვიანი დახურვა, გამოკვეთილი შუბლის ბორცვები, კვადრატული ფორმის თავი.
  • კბილების გვიანი ამოსვლა.
  • გულმკერდის დეფორმაცია: მკერდის ძვალთან ნეკნების ბოლოების შემსხვილება - „რაქიტული კრიალოსანი“, ლავიწების დეფორმაცია, მკერდის ძვლის დეფორმაცია - ჩაზნექილი ან გამოზნექილი მკერდი, „მეწაღის გულმკერდი“ ან „ქათმის გულმკერდი“.
  • კიდურების დეფორმაციები: ხელებზე სხივ-მაჯის სახსრის შემსხვილება - რაქიტული სამაჯურები. როდესაც ბავშვი სიარულს დაიწყებს, ფეხებზე გარეთ გაზნექილი O-ს მაგვარი, ან მუხლის არეში შიგნით შედრეკილი და ერთმანეთთან მიახლოებული X-ს მაგვარი ფეხები.
  • კუნთთა ტონუსის დაქვეითება: დიდი ბაყაყისებური მუცელი, ხოხვისა და სიარულის დაგვიანება, იხვისებური სიარული.
  •  ყაბზობა და ფაღარათი.

​რაქიტის დიაგნოზს პედიატრი სვამს გასინჯვისას, მაგრამ ზოგჯერ დამატებითი კვლევების ჩატარებაა საჭირო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ დედებმა დაავადების ზემოთ ჩამოთვლილი პირველი ნიშნების გამოვლენისთანავე მიმართონ პედიატრს.

​- რა რჩევებს მისცემდით მშობლებს მანამ, სანამ ექიმს მიმართავდნენ და როდის უნდა მივმართოთ ექიმს?

​- ძალიან მნიშვნელოვანია რაქიტის პროფილაქტიკა, რადგან ასე თავიდან ავიცილებთ ყველა გართულებასა და ნარჩენ მოვლენას, რაც ამ დაავადებას სდევს თან. რაქიტის პროფილაქტიკა გულისხმობს ბავშვის მოვლისა და კვების რეჟიმის სწორ ორგანიზებას. უმჯობესია, ბავშვი იკვებებოდეს ძუძუთი, მაგრამ თუ ბავშვი გარკვეული მიზეზებით ხელოვნურ კვებაზეა, აუცილებლად უნდა იღებდეს ადაპტირებულ ნარევს, (ასაკის შესაბამის ფორმულას), დროულად უნდა მიეცეს დამატებითი საკვები, ყოველდღიურად უნდა ასეირნებდნენ სუფთა ჰაერზე, უტარებდნენ გამაკაჟებელ პროცედურებს, ვარჯიშებს ასაკის შესაბამისად. მნიშვნელოვანია, ბავშვმა მიიღოს საპროფილაქტიკოდ ვიტამინი D, ხოლო მედიკამენტის დოზა, მიღების წესი და ხანგრძლივობა უნდა განსაზღვროს პედიატრმა.

​რაქიტის ნიშნების შემჩნევისთანავე დედამ უნდა მიმართოს პედიატრს, არ შეიძლება რაქიტის მკურნალობა ექიმის კონსულტაციის გარეშე.

​ორიოდე სიტყვით შევჩერდები ისეთ გართულებაზე, როგორიცაა D ჰიპერვიტამინოზი.

​ზოგჯერ დედებს აქვთ ინფორმაცია D ვიტამინის ნაკლებობის შედეგად გამოწვეული რაქიტის შესახებ და ცდილობენ, პატარას მიაღებინონ აღნიშნული ვიტამინი, ხშირად ექიმის დანიშნულების გარეშეც. ასეთ შემთხვევაში დედამ ადვილი შესაძლებელია, ვერ განსაზღვროს ოპტიმალური დოზა მისი პატარასთვის, დაეყრდნოს მხოლოდ ანოტაციაში მითითებულ ინფორმაციას და ბავშვმა მიიღოს მედიკამენტის ჭარბი დოზა, განვითარდეს D ჰიპერვიტამინოზი. ამ ვიტამინის ზედმეტი დოზები აზიანებს ენდოკრინულ, კერძოდ ფარისებრ, ფარისებრახლო და მკერდუკანა ჯირკვლებს. კალციუმი ლაგდება ყველა ორგანოში და არღვევს მათ ფუნქციას. D ჰიპერვიტამინოზის შორეული შედეგებია თირკმელების ფუნქციის დარღვევა (კალციუმის ჩალაგების გამო) მკერდუკანა (თიმუსის) და პარათირეოიდული ჯირკვლების ფუნქციის დარღვევა, იმუნიტეტის დაქვეითება, შემდგომში მეორადი ბაქტერიული ინფექციების (პნევმონიის, პიელონეფრიტი) განვითარებით.

​თუ პატარას დედის მიერ ანოტაციით შერჩეული დოზით, ვიტამინ D-ს მიღების პროცესში გამოუვლინდება მადის დაქვეითება, შესაძლებელია, სრულ უმადობამდე, პირღებინება, წყურვილი, ძილიანობა, მოდუნება, დეფეკაციის დარღვევები - დიარეისა და ყაბზობის მონაცვლეობით, მშობელმა დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს პედიატრს შესაბამისი კვლევისა და საჭირო მკურნალობისთვის.

​ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

ჯანდაცვის ორგანიზაციის 2020 წლის მონაცემებით, მსოფლიოში გლაუკომით დაავადებულია 76 მილიონი ადამიანი

ჯანდაცვის ორგანიზაციის 2020 წლის მონაცემებით, მსოფლიოში გლაუკომით დაავადებულია 76 მილიონი ადამიანი

გლაუკომის კვირეულთან დაკავშირებით „ნიუ ჰოსპიტალსი“ ატარებს გლაუკომის პაციენტთა სკოლის შეხვედრებს. ღონისძიების მიზანია დაავადების ცნობადობის ამაღლება, რადგან მნიშვნელოვანია გლაუკომის გამოვლენა ადრეულ ეტაპზე და რაც მთავარია, მხედველობის შენარჩუნება. პაციენტებს შესაძლებლობა ექნებათ, გაიარონ უფასო კონსულტაცია ოფთალმოლოგიის ეროვნული ცენტრის სპეციალისტებთან და სპეციალური პირობებით ჩაიტარონ კვლევა „დიოფსისის“ აპარატზე, რომელიც მსოფლიო ლიდერია თვალის ელექტროფიზიოლოგიურ დიაგნოსტიკაში.

გლაუკომის სიმპტომებზე, მის ადრეულ დიაგნოსტიკაზე და მკურნალობის მეთოდებზე​ MOMSEDU.GE-ს ესაუბრა მედიცინის დოქტორი, ოფთალმოქირურგი ​მარიამ გოლოვაჩოვა.

- რა არის გლაუკომა და რა სიმპტომებით ხასიათდება?

მარიამ გოლოვაჩოვა: „გლაუკომა“, როგორც ტერმინი, აერთიანებს თვალის დაავადებათა დიდ ჯგუფს. ამ დროს ვითარდება მხედველობითი ფუნქციების გლაუკომისთვის დამახასიათებელი დარღვევები, თვალშიდა წნევა მუდმივად ან პერიოდულად აღემატება ტოლერანტულ (ინდივიდუალურ ასატან) მაჩვენებლებს. ასევე ვითარდება მხედველობის ნერვის დისკოს და ბადურას განგლიური უჯრედების დამახასიათებელი დაზიანება (გლაუკომური ოპტიკური ნეიროპათია).

პირველადი ღიაკუთხიანი გლაუკომა არის ქრონიკული, პროგრესირებადი, შეუქცევადი ნეიროპათია, სიბრმავის პოტენციური განვითარებით. წინა საკნის კუთხე ღიაა, იწვევს მხედველობის ნერვის სარტყლის და ნერვული ბოჭკოების შრის დაკარგვას. რისკფაქტორებია: თვალშიდა წნევის მაჩვენებლები და ასაკი.

რაც შეეხება სიმპტომებს, გლაუკომა უმეტესად ასიმპტომატურია. პაციენტები მოგვმართავენ უკვე განვითარებულ სტადიაზე. დაავადება უმეტეს შემთხვევაში უმტკივნეულოდ მიმდინარეობს. პაციენტებისგან ვიგებთ, რომ უჩივიან მხედველობის პერიოდულ დაბინდვას, ცისარტყელას მსგავს რგოლებს ნათურის გარშემო და ცრემლდენას.

- რა რისკ-ფაქტორები არსებობს და როგორ ხდება მისი ადრეული დიაგნოსტირება?

მარიამ გოლოვაჩოვა: „რისკ-ფაქტორებიდან უმნიშვნელოვანესია გენეტიკური წინასწარგანწყობა, რომელიც აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ იმ ადამიანებში, ვისაც აქვს გლაუკომის ოჯახური ისტორია. ადრეული დიაგნოსტიკისთვის საჭიროა თვალის რეგულარული გამოკვლევა, სკრინინგი. პაციენტებმა, რომლებიც არიან 40 წლის ზემოთ, წელიწადში ერთხელ უნდა ჩაიტარონ გამოკვლევები და გაიარონ კონსულტაცია. გლაუკომიანი პაციენტი ოფთალმოლოგთან ვიზიტზე უნდა მივიდეს წელიწადში მინიმუმ 2-4-ჯერ, ხოლო ჯანმრთელი ადამიანი - წელიწადში 3-ჯერ.

ადრეული დიაგნოსტიკა მნიშვნელოვანია დაავადების მართვისთვის და მხედველობის შენარჩუნებისთვის. ელექტროფიზიოლოგიური კვლევები, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია იქამდე დაისვას დიაგნოზი, სანამ კლინიკური დაზიანება გამოვლინდება, შესაბამისად, ადრეულ ეტაპზე დავიწყებთ მკურნალობას. რუტინული კვლევებია - ტონომეტრია, გონიოსკოპია, ვიზომეტრია, ბიომიკროოფთალმოსკოპია. ამის გარდა, ადრეულ ეტაპზე დიაგნოზის დადასტურებისთვის სასურველია მაღალტექნოლოგიური კვლევები - თვალის ელექტროფიზიოლოგიური კვლევა, ლაზერული ტომოგრაფია, კომპიუტერული პერიმეტრია, მხედველობის ნერვის კონფოკალური ლაზერული ტომოგრაფია“.

- მკურნალობის რა მეთოდები არსებობს და რა შემთხვევაშია საჭირო ქირურგიული ჩარევა?

მარიამ გოლოვაჩოვა: „მკურნალობას ვიწყებთ მედიკამენტოზური თერაპიით (ჰიპოტენზიური). გლაუკომის მკურნალობა მიმართულია თვალშიდა წნევის დაქვეითებაზე, თითოეული პაციენტისთვის თვალშიდა წნევის ზედა ზღვარი ინდივიდუალურია და შესაბამისად, სამიზნე წნევაც განსხვავდება, აქ მნიშვნელოვანია გლაუკომის ფორმა და სტადია. პრეპარატები, რომლებიც ზრდიან თვალიდან წყალწყალა ნამის განდევნას და პრეპარატები, რომლებიც ამცირებენ წყალწყალა ნამის წარმოქმნას, ჩვენებების და უკუჩვენებების მიხედვით უნდა დაინიშნოს ექიმი ოფთალმოლოგის მიერ.

თუ მედიკამენტოზური თერაპია არაეფექტურია, საჭირო ხდება ლაზერული ქირურგია: ტრაბეკულოპლასტიკა, ციკლოფოტოკოაგულაცია, ირიდოტომია. ლაზერული ქირურგიის არაეფექტურობის შემთხვევაში კი ანტიგლაუკომატოზური სხვადასხვა ტიპის ოპერაციებით, რაც დამოკიდებულია გლაუკომის ფორმაზე: ტრაბეკულექტომია, ტრაბეკულოტომია, არაგამჭოლი ღრმა სკლერექტომია, სხვადასხვა ტიპის სადრენაჟო სისტემების გადანერგვა და სხვ.“

ექიმის თქმით, თანდაყოლილი გლაუკომის დროს, პირველადი არჩევის მკურნალობა ქირურგიული ჩარევაა. გამონაკლისების გარდა, ქირურგიული ჩარევა ტარდება ამბულატორიულ პირობებში. თანდაყოლილი გლაუკომის ქირურგიული მკურნალობა ტარდება მხოლოდ ჩვენს კლინიკაში.

ქირურგიული ჩარევა მიზნად ისახავს, მოწესრიგდეს თვალშიდა წნევა, შეიქმნას გზა წყალწყალა ნამის ცირკულაციის გასაუმჯობესებლად. რაც შეეხება, ანტიგლაუკომატოზურ ოპერაციას, მიზანია თვალშიდა წნევის დაქვეითება სამიზნე წნევის მაჩვენებლამდე, რითაც შენელდება ან შეჩერდება ოპტიკური ნერვის დაზიანება და მოხდება მხედველობითი ფუნქციების შენარჩუნება.

- როგორც ვიცი, გლაუკომის მსოფლიო კვირეულთან დაკავშირებით ატარებთ გლაუკომის პაციენტთა სკოლის შეხვედრებს. ღონისძიების შესახებ რომ გვიამბოთ.

მარიამ გოლოვაჩოვა: „ნიუ ჰოსპიტალსში“, შეგიძლიათ დაესწროთ შეხვედრას. თქვენ მიიღებთ პასუხს ყველა კითხვაზე გლაუკომის, მისი ადრეული დიაგნოსტირებისა და მკურნალობის შესაძლებლობების შესახებ. გლაუკომის კვირეული ტარდება მარტის თვეში, ამ დაავადების ცნობადობის ასამაღლებლად, რომელიც მსოფლიოს გლაუკომის ორგანიზაციის ინიციატივით იმართება, ვინაიდან მნიშვნელოვანია მოხდეს გლაუკომის გამოვლენა ადრეულ სტადიაზე და მხედველობის შენარჩუნება“.

ვის შეუძლია დასწრება?

მარიამ გოლოვაჩოვა: „ღონისძიებაზე დასასწრებად უნდა შეავსოთ სარეგისტრაციო ფორმა. აქციაზე მოსვლა შეუძლიათ 40 წლის ზემოთ ადამიანებს.

- ექნებათ თუ არა საშუალება მსურველებს გაიარონ კონსულტაცია ოფთალმოლოგთან?

მარიამ გოლოვაჩოვა: „დიახ, რა თქმა უნდა, პაციენტებს ჩაუტარდებათ კონსულტაცია, დიაგნოსტირებისთვის გამოყენებულ იქნება უახლესი, ულტრათანამედროვე აპარატურა. ამავდროულად, შესაძლებელია ფასდაკლებით ჩატარდეს ელექტროფიზიოლოგიური კვლევა „დიოფსისის“ აპარატით, კომპიუტერული პერიმეტრია, მხედველობის ნერვის დისკის კონფოკალური ლაზერული ტომოგრაფია“.

R.

წაიკითხეთ სრულად