Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მთავარია ბავშვის დაცულობა. რაც უნდა საშინელება ტრიალებდეს გარშემო, ბავშვი დაცულად უნდა იყოს,“ - ნევროლოგი ბაკურ კოტეტიშვილი

„მთავარია ბავშვის დაცულობა. რაც უნდა საშინელება ტრიალებდეს გარშემო, ბავშვი დაცულად უნდა იყოს,“ - ნევროლოგი ბაკურ კოტეტიშვილი

​ბავშვთა ნევროლოგი ბაკურ კოტეტიშვილი საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „დღის კოდი“ ბავშვებში რთული ქცევის გამოვლენისა და მისი სწორად მართვის შესახებ საუბრობს. ბაკურ კოტეტიშვილი აღნიშნავს, რომ მშობელმა ყოველთვის იცის, თუ როდის ავლენს ბავშვი რთულ ქცევას:

„არის გამოთქმა: „მუნჯის ენა დედამ იცის.“ ყველა დედამ და მამამ იცის თავიანთი შვილის ქცევის მოდელი. ეს ქცევის მოდელი მკვეთრად დამოკიდებულია მშობლების ქცევის მოდელზე. ჯერ ერთი ეს გენეტიკურად კოდირებულია, მეორე მიბაძვის, იმიტაციის ფენომენი არსებობს. რასაც აკეთებს მშობელი, ბავშვისთვის არის ეს საბაზისო დასწავლის ფენომენი. ამ სისტემაში თუ მოხდა ​ბავშვის მიღებული ქცევიდან გადახვევა, ძილ-ღვიძილი იქნება, ჭამა-სმის, თამაშის რიტმი, თუ განვითარების, არ აქვს მნიშვნელობა. ეს ყველაფერი მშობელმა უნდა დაიჭიროს ყოველდღიურობაში.“

ბაკურ კოტეტიშვილის თქმით, ბავშვის ქცევასთან მიმართებაში უფროსებს შორის აზრთა სხვადასხვაობა ბავშვს ლავირების შესაძლებლობას აძლევს და ქცევის შენიღბვაში ეხმარება:

„ხშირად ​ოჯახის მხცოვანი, უფროსი წევრები ბავშვის ქცევას ნეგატიურად აფასებენ, ხდება დაპირისპირება რამდენიმე თაობას შორის. ესეც არ არის სასიამოვნო ბავშვისთვის. ბავშვი ამ დროს შუაში ძალიან კარგად ლავირებს. ის მაშინვე მიხვდება, ვინ რომელ პოზიციაზეა და ძალიან კარგად ნიღბავს თავის ქცევას. ბავშვი საბაზისო ქცევის მოდალობას სწავლობს ოჯახში, მხოლოდ და მხოლოდ მშობლებთან ურთიერთობით, იმ საქციელის იმიტაციით, რასაც აკეთებს მშობელი. ამ დასწავლილი მოდელით ის გადის უკვე საზოგადოებაში. იქ უკვე დასწავლილი საბაზისო ქცევით ალამაზებს, აგვირისტებს ქცევას.“

​ბაკურ კოტეტიშვილი აცხადებს, რომ ბავშვები ნეგატიურ მოვლენებს უკეთ იმახსოვრებენ, ვიდრე პოზიტიურს:

„ყველას გვახსოვს ჩვენი ბავშვობის მომენტები, დღეები. თუ კარგად დაუფიქრდებით, ყველაზე მეტად გახსოვთ ნეგატიური მოვლენები. ეს თავდაცვითი რეაქციაა, რომ შემდგომში ისევ მზად იყოს ჩვენი ტვინი, რომ ნეგატივზე სწორად მოიქცეს. მთავარია ბავშვის დაცულობა. რაც უნდა ომი იყოს გარშემო, რაც უნდა საშინელება ტრიალებდეს, ბავშვი დაცულად უნდა იყოს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მან უნდა იგრძნოს, რომ ის ნებისმიერ შემთხვევაში კარგად იქნება. მან უნდა იგრძნოს, რომ ყველაფერი კარგად იქნება და წინ უნდა იყოს ყველაფერი კარგი.“

​აკრძალვების გარეშე არ შეიძლება, წარმოუდგენელია. თითოეულ აკრძალვას მეტ-ნაკლებად ახსნა სჭირდება, რომ განვუმარტოთ და გაიგოს, რატომ „არა.“ „არ შეიძლება“ - ეს არის ყველაზე მარტივი სიტყვა, რომელსაც ამბობს მშობელი. ამას მოჰყვება საშინელი ფრაზა: „გაიზრდები და მიხვდები.“ თუ გავიზარდე, რაღად მინდა დახმარება? ახნსა-განმარტებას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. მის ენაზეა საჭირო მუდმივი კონტაქტი, ქცევით და ქმედებით ჩვენება, რა არის სწორი და რა - არა. ვთქვათ, გააღო ბავშვმა უჯრა, გადმოაგდო რაღაც, არაფერია, თქვენ აჩვენეთ, რომ ეს ნივთი უკან უნდა დააბრუნოს. კი არ აიძულოთ, რომ ეს გააკეთოს. თქვენ აჩვენეთ და ის აუცილებლად გააკეთებს ამას,“ - აცხადებს ბაკურ კოტეტიშვილი.

წყარო: ​„დღის კოდი“

წაიკითხეთ სრულად