Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„სიზარმაცე ბავშვისთვის ვერასდროს ვერ არის არაფრის კეთება. წმინდა წყლის სიზარმაცე, როგორც ასეთი, არც არსებობს,“ - ანდრო დგებუაძე

„სიზარმაცე ბავშვისთვის ვერასდროს ვერ არის არაფრის კეთება. წმინდა წყლის სიზარმაცე, როგორც ასეთი, არც არსებობს,“ - ანდრო დგებუაძე

ფილოსოფოსმა ანდრო დგებუაძემ ტელეკომპანია იმედის" გადაცემაში „დილის შოუ“ სიზარმაცის შესახებ ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ სიზარმაცეს თავისი დადებითი მხარეებიც აქვს, რომელიც ადამიანმა უნდა გამოიყენოს:

„სიზარმაცეა, როდესაც ძალა არ გაქვს იმის, რომ ადგე და საქმე გააკეთო. ზოგჯერ უძრაობაც გეზარება. ადამიანს რომ უთხრა: „დღესაც არაფერი გააკეთო, ხვალაც," შეიძლება ნევროზში გადავარდეს. ქართველებს გვაქვს ძალიან კარგი ფრაზა: „ნაბან წყალს ბავშვი არ გადააყოლო.“ ​რაღაც ელემენტები არის, რომლებიც სიზარმაცეს არ უნდა გადავაყოლოთ. მზერა ახლოს რომ მივიტანოთ, შემიძლია ვთქვა: სიზარმაცე მე მაძლევს საშუალებას, რომ პირდაპირ ქმედებაზე კი არ გადავიდე, ერთი წამით გავჩერდე. ამ წამში ძალიან მნიშვნელოვანი რამ ხდება, უფრო მეტ დაკვირვებას ვახერხებ.“

ანდრო დგებუაძის თქმით, სიზარმაცე ადამიანს საკუთარ თავსა და ცხოვრებაზე დაკვირვების შესაძლებლობას აძლევს:

„3 წამი სიზარმაცე არის ღვთაებრივი სიზარმაცე. თითქოს დისტანციაში გტოვებს შენსა და გარესამყაროს შორის. ამ დროს შენ გაქვს საშუალება გამოხვიდე, დააკვირდე და გაცილებით ცნობიერად შეხვიდე მერე.​ სიზარმაცე არ არის ადვილი ცნება. ჭკვიანი ადამიანი სიზარმაცეს გამოიყენებს ჭკვიანურად. ის, ვინც ზარმაცია და ის, ვისაც შეუძლია თავის სიზარმაცეს თვალები გაუსწოროს, დიდი ალბათობაა, რომ ეს ადამიანი კრეატიულია.“

ანდრო დგებუაძემ უპასუხისმგებლობის შესახებაც ისაუბრა. მისი თქმით, სიზარმაცე, შესაძლოა, უპასუხისმგებლობაში გადაიზარდოს:

„შეიძლება უპასუხისმგებლობაში გადავიდეს სიზარმაცე. სიზარმაცეს აქვს ნაბანი წყალიც, რომელიც უნდა გადავასხათ. სიზარმაცე კოსმიური მოვლენაა და არა ქართული. ​მეცადინეობა და სიბეჯითე არის მნიშვნელოვანი კუნთი, რომელიც ბავშვმა უნდა გამოიმუშაოს. ნებისმიერი მოქმედება, რომელიც სისტემატიურია, მნიშვნელოვანია. ყოველ დღე 12 საათზე, რაც გინდა გააკეთე, ოღონდ გააკეთე. ეს იმას ნიშნავს, რომ შენ შეგიძლია მართო შენი თავი, არ იყო ყოველთვის დინებას მინდობილი.“

„რას აკეთებს ბავშვი, როდესაც არაფერს არ აკეთებს? მე, როდესაც არაფერს ვაკეთებდი, ვთამაშობდი. თამაშისას ფანტაზიაში მიდიხარ შორს და წარმოსახვას ავითარებ. ამ დროს ვიღაცისთვის ეს არის სიზარმაცე. ​რას აკეთებს ეს ბავშვი? არაფერს არ აკეთებს. ვიღაცისთვის არის: „აუ, რა მაგარია, როგორი ფანტაზია აქვს.“ სიზარმაცე ბავშვისთვის ვერასდროს ვერ არის არაფრის კეთება. წმინდა წყლის სიზარმაცე, როგორც ასეთი, არც არსებობს. იმ დროსაც ჩვენ რაღაცას ვაკეთებთ, რაღაცას ვფიქრობთ, რაღაცას ვაზროვნებთ,“ - აღნიშნა ანდრო დგებუაძემ.

წყარო: ​„დილის შოუ“

წაიკითხეთ სრულად