Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ვეხმარები ცოლს“ - მამები ხშირად ამბობენ ამ ფრაზას, როდესაც ბავშვის მოვლას ეხება საქმე - რა უნდა გააკეთოს ქალმა, რომ ქმარმა თავისი შვილის გაზრა/აღზრდაში თავისი წილი პასუხისმგებლობა აიღოს?

„ვეხმარები ცოლს“ - მამები ხშირად ამბობენ ამ ფრაზას, როდესაც ბავშვის მოვლას ეხება საქმე - რა უნდა გააკეთოს ქალმა, რომ ქმარმა თავისი შვილის გაზრა/აღზრდაში თავისი წილი პასუხისმგებლობა აიღოს?

„ვეხმარები ცოლს“ - მამაკაცების მიერ ხშირად თქმული ფრაზა, რომლითაც ვიგებთ, რომ ისინი ვერ იაზრებენ თავიანთ მოვალეობას. რატომ არის დამკვიდრებული ეს სტერეოტიპი და როგორ უნდა გადაიჭრას საკითხი? - ამ და სხვა თემებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ირინა ტაბუციძე.

​- „ვეხმარები ცოლს“ - მამები ხშირად ამბობენ ამ ფრაზას, როდესაც ბავშვის მოვლას ეხება საქმე, თუმცა ეს დახმარება კი არა, მათი მოვალეობაა. რატომ არის დამკვიდრებული ეს სტერეოტიპი?
- ჩვენს საზოგადოებაში ისეთი დამოკიდებულება ჩამოყალიბდა, რომ ბავშვზე და ოჯახის საქმეებზე ზრუნვას ქალი იღებს თავის თავზე. ხშირ შემთხვევაში ქალის ხელშია, როგორ დაგეგმოს ბავშვების დღის გრაფიკი, როგორ მოამარაგოს ოჯახი, ბავშვების განათლების საკითხები და ა.შ., რა თქმა უნდა, ყველას არ ეხება. ამიტომ, მამაკაცისთვის, ერთი მხრივ, კომფორტულია, როდესაც დამხმარის ფუნქცია აქვს და შესაბამისად, პასუხისმგებლობა ნაკლებია. მეორე მხრივ, ვერ ერთვებიან და ქალებიც არ უშვებენ, ასე ვთქვათ, „სამზარეულოში“.
- ხშირ შემთხვევაში ცოლები ეუბნებიან ამ ფრაზას ქმრებს - ,,დამეხმარე’’, თითქოს თავადაც არა აქვთ გაცნობიერებული, რომ ქმრები მათ კი არ ეხმარებიან, არამედ თავიანთ შვილებს ზრდიან, როგორ უნდა გადაიჭრას ეს საკითხი?
- დიახ, ხშირად ისინი ამაყობენ, რომ ქმარი მათ ეხმარება. თუ რაღაცას უკეთებს, ითვლება გაკეთებულ სიკეთედ და ე.ი. კარგი მეუღლე ჰყავს. რეალურად მივდივართ პასუხისმგებლობების და პრიორიტეტების განაწილებამდე. თუ წყვილი თანხმდება თავიდანვე, რომ ერთს მთლიანად აღებული აქვს, ვთქვათ, ფინანსური მხარე და მეორეს ოჯახური საქმეები, რა თქმა უნდა, ასეთ შემთხვევაში ურთიერთმოლაპარაკების შედეგად, ერთი მეორეს სფეროში იქნება დამხმარე. სამწუხაროდ, ასე არ ხდება ყოველთვის, ხანდახან ქალის მხრებზე გადადის ფინანსური მხარეც, საოჯახო საქმეც. ამ შემთხვევაშიც დახმარებას ეძახიან ქმრის საქმიანობას და ამაყობენ, რაც არ უნდა უცნაური იყოს. ძალიან რთულია მთელი ეს შეხედულებები და დამოკიდებულება შეცვალო, რაც მშობლებისგან მოჰყვებათ, იმათ კიდევ თავიანთი მშობლებისგან და ასე პატარაობიდან გვასწავლიან, რომ ეს ნორმაა. თუ ქალი და კაცი თანაბრად იქნება დაკავებული მთელი დღე, ბუნებრივია, საღამოს რეალობა მოითხოვს, რომ საქმე გაინაწილონ, ერთი ადამიანი ფიზიკურად ვერ შეძლებს. ალბათ, სიტუაცია თვითონ შეცვლის და გამოასწორებს ამ პრობლემას. როგორც სხვა ქვეყნებმა გაიარეს ეს გზა, ჩვენც გავივლით. მგონი, ვდგავართ უკვე ამ გზაზე და იძულებული გავხდებით, გავინაწილოთ შრომა, გვინდა თუ არ გვინდა.
- რა უნდა გააკეთოს ქალმა, რომ ქმარმა თავისი შვილის გაზრა/აღზრდაში თავისი წილი პასუხისმგებლობა აიღოს?
- ძალიან ხშირად შევსწრებივარ სიტუაციას, როდესაც ქმარი წყვეტს, ბავშვი სად წაიყვანოს, გამოუცვალოს და ა.შ, ხოლო დედები მივარდებიან ხოლმე, „ხელი არ მოკიდო, მე ვიზამ“ და მსგავსი ფრაზებით, თითქოს არ ენდობიან ან ისე ვერ მოუვლის, როგორც დედა. ადრეული ასაკიდან ვაჩვევთ ხოლმე ქმრებს, რომ ეს მათი საქმე არ არის, რაც ხშირად ჩვენდაუნებურად ხდება, ყოველთვის არ არის გააზრებული, რადგან სხვადასხვა სტერეოტიპის ქვეშ ვართ. მესმის, რომ ასეთი ქალბატონებისთვის შეიძლება დისკომფორტი იყოს, მაგრამ, როგორც კი მამა ინიციატივას იჩენს, ამისი წახალისება უნდა მოხდეს დიდი დოზით, შექება, რომ კარგად გამოსდის ბავშვის დაბანა, გასეირნება... რაც უფრო ადრეული ასაკიდან არის მამა ჩართული და ამაგი მეტი აქვს, რა თქმა უნდა, შემდეგ სხვა ურთიერთობებში გადადის და ბუნებრივად ნაწილდება მოვალეობები, ყველა მოგებული რჩება.
- ხშირად ამ საკითხში ბებიებიც ერთვებიან - თუ ქალი ქმარს ბავშვთან დახმარებას სთხოვს, ბებიები გარბიან მათთან და ქმარს ასე ვთქვათ, ასვენებენ. რამდენად ნორმალურია ეს მიდგომა?
- იდეალურ ვარიანტში ცოლ-ქმარი უნდა ცხოვრობდეს მარტო, ამ დროს მეტია ალბათობა, რომ საქმე გადანაწილდეს და ყველაზე მოგებული ბავშვი დარჩეს ამ სიტუაციაში. ბებიებს და ბაბუებს თავისი ფუნქცია აქვთ. ისინი რომ სიყვარულს, სითბოს გამოხატავენ, ასეთი ზრუნვის გამოხატვას ახალგაზრდა მშობლები ხშირად ვერ ახერხებენ, რადგან უბრალოდ არ სცალიათ ამისთვის. თუ მათ არ ჰყავთ ჩანაცვლებული ბავშვის დედ-მამა და უბრალოდ ბებია-ბაბუის როლი აქვთ, ამ დროს არ ზიანდება არაფერი, ვინაიდან ბავშვი იზრდება დედის და მამის მითითებებით. კარგ ვარიანტში, ბებია, რომელიც მონაწილეობს ბავშვის აღზრდაში, უნდა უთანხმებდეს დედას, რა არის ნებადართული მისი შვილისთვის, რა არ არის, რაზე შეიძლება საყვედური უთხრა და ა.შ. თუმცა, თუ დიდ ოჯახში ერთად ცხოვრობენ, ხშირად ბებია-ბაბუას ჰგონიათ, რომ შვილს უჩაგრავენ და თვითონ უვლიან ბავშვს, რადგან მათმა შვილმა, სამსახურიდან მოსულმა, დაისვენოს. საბოლოო ჯამში, გასაგებია, რომ ეს ძალიან დათვური სამსახურია და სიკეთე არ მოაქვს. ცალკე საკითხია, თუ რას ხედავდა მამა თავის ოჯახში, როგორ ექცეოდა მამამისი. მესმის, რომ ეს მთელი ჯაჭვია, მაგრამ სადღაც ამის შეცვლაც შესაძლებელია. მგონია, რომ ამასთან ხელოვნურად ბრძოლას აზრი არ აქვს, დროს თავისი მოაქვს, მაქსიმუმ ერთი თაობა და ყველაფერი შეიცვლება.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად