Baby Bag

„შეზღუდვა ეს არის სტრესორების კასკადი, რომელიც მავნე ზეგავლენას ახდენს ბავშვის ფსიქიკაზე“ - ბავშვთა ფსიქიატრი მედეა ზირაქაშვილი

ბავშვთა ფსიქიატრი და ნევროლოგი მედეა ზირაქაშვილი გადაცემაში „პირადი ექიმი“ ბავშვის ფსიქიკაზე შეზღუდვების მავნე ზეგავლენის შესახებ საუბრობს:

„იმისთვის, რომ ბავშვს ჯანმრთელი ფსიქიკა ჰქონდეს, აუცილებელია, რომ შეზღუდვა, რომელსაც მას საზოგადოება, ოჯახი ან მისი პირადი პრობლემები უწესებს, არ იყოს გრძელვადიანი და იმდენად მძიმე, რომ ბავშვისთვის ადაპტაციის დარღვევები გამოიწვიოს. დღევანდელობასთან რომ გავავლოთ პარალელი, ერთი წუთით წარმოვიდგინოთ, როგორ იმოქმედა ამ ყველაფერმა ზრდასრულ ადამიანებზე. ჩვენ მუდმივად გვესმის, რომ მოგვემატა შფოთვა, გაღიზიანებადობა. ბავშვები კიდევ უფრო მეტ გაურკვევლობაში არიან, ვიდრე ჩვენ. გუშინდელი ბაღში მისვლა, სკოლაში სიარული, ემოციების ვენტილაცია, რომელიც ინტენსიურად მიმდინარეობდა თანატოლებთან, მას სრულად შეეზღუდა. შესაბამისად, გარკვეული კლინიკური, ტრანზიტორული ნიშნები, რომლებიც ბავშვებში გვხვდება ამ ყველაფერზე ადეკვატურ რეაგირებად უნდა ჩავთვალოთ.“

მედეა ზირაქაშვილმა პანდემიის დროს დაწესებული გრძელვადიანი შეზღუდვების ნეგატიურ მხარეებზეც ისაუბრა:

„შეზღუდვა ეს არის სტრესორების კასკადი, რომელიც მავნე ზეგავლენას ახდენს ბავშვის ფსიქიკაზე. მნიშვნელოვანია, რომ სხვადასხვა ჭრილში განვიხილოთ ამ სტრესორების ზემოქმედება. საზოგადოება და სოციუმი აბსოლუტურად სხვა შეზღუდვებს უწესებს ბავშვს, ოჯახს თავისი შეზღუდვები აქვს, ხოლო საკუთარი შინაგანი ნიშნები მას აბსოლუტურად განსხვავებულ შეზღუდვებს უწესებს. აუცილებლად უნდა შევეხო პანდემიის დროს სკოლებისა და ბაღების დახურვის საკითხს, რომელსაც სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვაგვარი დამოკიდებულება მოჰყვა. ერთი შეხედვით სწორი გადაწყვეტილება არ ვიცით საბოლოო ჯამში რამდენად სწორი იყო. თუ ამბობდნენ, რომ ბავშვები არიან ვირუსის აქტიური გამავრცელებლები და ისინი საფრთხეს უქმნიან, როგორც საკუთარ ჯანმრთელობას, ასევე ზრდასრულ ადამიანებსაც, აღმოჩნდა, რომ დღეს ბავშვები არცთუ ისე აქტიური გამავრცელებლები არიან. მეცნიერები ბევრს კამათობენ, თუ რამდენად სწორი იყო ეს გადაწყვეტილება, რომელმაც, შესაძლოა, საკმაოდ სერიოზული და გრძელვადიანი პრობლემები გამოიწვიოს ბავშვებში. გარდა იმისა, რომ სკოლებისა და ბაღების დახურვა ზღუდავს ბავშვების აკადემიურ უნარებს, მათ ეზღუდებათ ყველა მნიშვნელოვანი უნარი, ეს არის სოციალური ფუნქციონირება. სოციალური უნარების განვითარება უნდა მოხდეს იმ ასაკობრივ სოციუმში, რომელშიც ბავშვს უხდება ყოველდღიური ყოფა. მისი შესამაბისი ასაკობრივი სოციუმი არის სკოლისა და ბაღის გარემოში.“

„გარდა იმისა, რომ აკადემიური თვალსაზრისით სერიოზული საფრთხის წინაშე დგას ჩვენი მომავალი თაობა, მას დიდი პრობლემები ექმნება სოციალური განვითარების თვალსაზრისით. სკოლა ეს არის გარემო, სადაც ბავშვმა უნდა ისწავლოს ბავშვებთან და ავტორიტეტულ ადამიანებთან ურთიერთობა, თამაში. პედაგოგმა ბავშვს პირველად უნდა დაუწესოს ყველაზე სერიოზული შეზღუდვები, როგორებიცაა: ყურადღების კონცენტრაცია, კლასში ჯდომა, რიგის დაცვა, აქტიურად მოსმენა, კომპრომისზე წასვლა. ეს ყოველივე კი ბავშვთან პირისპირ ურთიერთობის გარეშე წარმოუდგენელია,“ - აღნიშნა მედეა ზირაქაშვილმა.

შეიძლება დაინტერესდეთ

​„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - ფსიქოლოგის რჩევები, ​როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ

​„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - ფსიქოლოგის რჩევები, ​როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ

„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - მსგავსი ფრაზები ხშირად გვესმის ბავშვებისგან. როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge ფსიქოლოგ ლელა კლდიაშვილს ესაუბრა.

-  ქალბატონო ლელა, როდის იწყებს ბავშვი საკუთარ სხეულზე დაკვირვებას და საიდან მოდის პროტესტის სურვილი?

- ბავშვები საკუთარ სხეულზე დაკვირვებას საკმაოდ პატარა ასაკში იწყებენ, თუმცა განსაკუთრებული ინტერესი საკუთარი გარეგნობისადმი და სხეულით უკმაყოფილება ძირითადად გარდატეხის ასაკს უკავშირდება. გარდატეხის ასაკი ერთ-ერთი რთული ეტაპია ადამიანის ცხოვრებაში. ის ემთხვევა სქესობრივი მომწიფების პერიოდს, როცა მოზარდის ორგანიზმში ხდება სერიოზური ჰორმონალური ცვლილებები. ამ დროს სხეულებრივი ცვლილებები სწრაფად მიმდინარეობს - სიმაღლეში ზრდა, სხეულის ფორმების ცვლილება. სწრაფი ზრდის გამო სხეულის დისპროპორციულობობა, მეორადი სასქესო ნიშნების აღმოცენება და ა.შ. სწრაფად და მნიშვნელოვნად შეცვლილი ფიზიკური გარეგნობა შეიძლება ვერ მიიიღოს მოზარდმა და უსიამოვნო აღმოჩნდეს მისთვის.

- რა სახის უკმაყოფილება შეიძლება გამოთქვას ბავშვმა, რა არის მათი ყურადღების ობიექტი?

- ზოგადად, საკუთარი გარეგნობით დაინტერესება და გარკვეული უკმაყოფილება მოზარდისათვის დამახასიათებელია. მოზარდი საკმაოდ ბევრს ფიქრობს საკუთარი თავის შესახებ, დაინტერესებულია საკუთარი გარეგნობით და ყველა დეტალს აქცევს ყურადღებას; გარდატეხის ასაკში მისი ფსიქოლოგიური და ემოციური ფონი ისედაც დამძიმებულია, ამიტომ მტკივნეულად აღიქვამს და განიცდის გარეგნობის შესახებ შენიშვნებს და კომენტარებს.

- რა შედეგამდე შეიძლება მიგვიყვანოს პროტესტმა?

- მეცნიერების აზრით, გარეგნობით უკმაყოფილებამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს მოზარდის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე. შეიძლება გახდეს მიზეზი დეპრესიის, შფოთვის, კვებითი ან ფსიქოსომატური დარღვევების განვითარების.

- გოგონებში უფრო ხშირია მსგავსი უკმაყოფილება თუ ბიჭებში?

- ორივე სქესთან გვხვდება, თუმცა პროცენტულად გოგონებისათვის უფრო მეტად დამახასიათებელია.

- როგორი უნდა იყოს მშობლის რეაქცია მსგავს სიტუაციაში? რა სჩევებს მისცემდით მათ, რომ ისეთები შეაყვარონ ბავშვებს თავი, როგორებიც არიან და პრობლემის შემთხვევაში (მაგალითად, წონა) დაეხმარონ მათ გამოსწორებაში.

- ბავშვები საკუთარი სხეულის ხატის შესახებ იგებენ და სწავლობენ მრავალ წყაროზე დაყრდნობით, მათ შორის, დიდი ადგილი უჭირავს მშობლებს, თანატოლებს და მედიას. 

მშობლებს შეუძლიათ კრიტიკულად მნიშვნელოვანი როლი ითამაშონ ამ პროცესში, რათა დაეხმარონ ბავშვს სხეულის პოზიტიური ხატისა და თვითშეფასების ჩამოყალიბებაში:

  • ესაუბრეთ შვილებს; გარდატეხის ასაკში სხეულის უცაბედმა ცვლილებებმა ბავშვები შესაძლოა, შეაშინოს და დააბნიოს. შფოთვის შესამცირებლად, ესაუბრეთ არა მხოლოდ განვითარების იმ ეტაპზე, რომელზეც იმყოფებიან, არამედ შემდეგ ეტაპებზეც. ბავშვებმა წინასწარ უნდა იცოდნენ, როგორ შეიცვლება მათი სხეულები.
  • ნუ გააკრიტიკებთ მოზარდის გარეგნობას. მაგალითად, თუ თქვენ შვილს წონის პრობლემა აქვს, მან ისედაც იცის ამის შესახებ. თქვენი კომენტარებით მხოლოდ გულს ატკენთ და გაართულებთ პრობლემას. ამის ნაცვლად, უთხარით შესაბამისი კომპლიმენტი თქვენს მოზარდ შვილს. უთხარით, რა ლამაზი ღიმილი აქვს მას, ან როგორ უხდება ეს კაბა მისი თვალის ფერს. პოზიტიური უკუკავშირის თქმით, თქვენ მას ეხმარებით პოზიტიური სხეულის ხატის ფორმირებაში. წაახალისეთ სხვა ჯანსაღი ჩვევები, როგორიცაა კარგი პირადი ჰიგიენა, ჯანსაღი ძილის ჩვევები და სხვა.
  • იყავით როლური მოდელი. ბავშვები ბევრ რამეს იგებენ თქვენი ცხოვრების სტილზე, ჭამის ჩვევებზე და დამოკიდებულებებზე დაკვირვებით. ბავშვი უსმენს მშობელს და სწავლობს მისგან. დამტკიცებულია, რომ თავიანთი გარეგნობა არ მოსწონს იმ ბავშვების უმეტესობას, რომელთა მშობლებიც უკმაყოფილოები არიან საკუთარი სხეულით. დააკვირდით - რა მაგალითს აძლევთ ბავშვს; რას ამბობთ, თუნდაც საკუთარ გარეგნობასთან დაკავშირებით. თუ არ მოგწონთ, დაიწყეთ ცვლილებები საკუთარი თავიდან - ეს შეიძლება იყოს ვარჯიში, ჯანსაღი კვება და ა. შ.
  • შეეცადეთ, ყურადღება არ გაამახვილოთ გარეგნობაზე. ნუ ისაუბრებთ ადამიანების გარეგნობაზე და მათ სხეულებზე; აქცენტი გააკეთეთ უფრო მნიშვნელოვან საკითხებზე, ადამიანის პიროვნულ ღირსებებზე და კარგ თვისებებზე.
  • დაეხმარეთ თქვენს შვილს, კრიტიკულად შეხედოს იმას, რასაც ხედავს ჟურნალში, ტელევიზორში და ინტერნეტში. ისაუბრეთ სხეულთან დაკავშირებულ სტერეოტიპებზე რეკლამებსა და მედიაში. დარწმუნდით, რომ მოზარდს ესმის ის ხრიკები (მაგალითად, ფოტორედაქტირება), რომელსაც მიმართავენ არარეალისტური გარეგნობის მისაღწევად.
  • ყურადღება გაამახვილეთ ცხოვრების ჯანსაღ წესზე, ვარჯიშზე და ჯანსაღ კვებაზე. გაატარეთ დრო აქტიურად, ითამაშეთ მოძრავი თამაშები, მაგალითად, კარგია ველოსიპედით სიარული, სეირნობა, ცურვა და სხვა სპორტული ატივობები. საყიდლების ყიდვისას ბავშვებს დაეხმარეთ აირჩიონ ჯანსაღი საკვები: ხილი და ბოსტნეული, ერთად წაიკითხეთ საკვებზე დატანილი ეტიკეტები, ეს ყველაფერი დაეხმარება ბავშვს ჯანსაღი ჩვევების ჩამოყალიბებაში.

    ​ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე
წაიკითხეთ სრულად