მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
რატომ გახდა XXI საუკუნის ბავშვისთვის ტკბილეულის მიღება განსაკუთრებით სახიფათო? - პედიატრი ევგენი კომაროვსკი
პედიატრმა ევგენი კომაროვსკიმ სოციალურ ქსელში ბავშვებში ტკბილეულის მოხმარების შესახებ ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ბავშვს ტკბილის მიღებას კატეგორიულად ვერ ავუკრძალავთ:
„ტკბილეულის კატეგორიული აკრძალვა შეუძლებელია. როგორც ნიკოტინსა და ალკოჰოლს, მასაც ერთი ხელის მოსმით ვერ ავკრძალავთ. ტკბილეულთან დაკავშირებით ლავირებაა საჭირო. შაქარი ყველაზე მარტივი გზაა სიამოვნების მისაღებად. ძალიან რთულია, რომ ბავშვებს ამ სიამოვნების მიღებაზე უარი ვუთხრათ.
უფროსებს ძალიან სიამოვნებთ, როდესაც ბავშვებს ტკბილეულს ჩუქნიან. პატარები მადიანად ილუკმებიან და ბედნიერები არიან. უფროსებს ეუფლებათ შეგრძნება, რომ კარგი ადამიანები არიან, რადგან ბავშვების გაბედნიერება შეძლეს. ბავშვისთვის სიხარულის მინიჭების სხვა საშუალებებიც არსებობს. შეგიძლიათ ბავშვთან ერთად სასეირნოდ წახვიდეთ, ვაჟი სათევზაოდ წაიყვანოთ. ეს გაცილებით რთულია, ვიდრე შვილისთვის ტკბილეულის ყიდვა.
ტკბილეულის მიღების შემდეგ ბავშვს ენერგია ემატება. მას ამ ენერგიის დახარჯვა ესაჭიროება. თუ უფროსები ბავშვს ტკბილეულის მირთმევის შესაძლებლობას აძლევენ, მას ენერგიის დასახარჯად შესაბამისი პირობებიც უნდა შეუქმნან. ბავშვებმა უნდა ირბინონ, იხტუნონ, სპორტით დაკავდნენ. ასეთ შემთხვევაში ტკბილის მირთმევა საგანგაშო არ არის.
ბავშვები, რომლებიც ეკრანთან სხედან, ემოციებს ხარჯავენ, მაგრამ ფიზიკური ენერგიის დახარჯვას ვერ ახერხებენ. სწორედ ამიტომ, XXI საუკუნეში ტკბილეულის მიღება ბავშვებისთვის განსაკუთრებით საშიში გახდა. ტკბილეულის მირთმევა და სმარტფონების გამოყენება ჭარბწონიანობის ეპიდემიის გამომწვევია. თუ ბავშვი გამხდარია, არ აწუხებს უმადობა, ბევრს მოძრაობს, დაკავებულია სპორტით, ოჯახი უქმეებს ტელევიზორთან კი არ ატარებს, არამედ ბუნებაში გადის, მაშინ ასეთი ბავშვისთვის ტკბილეულის მიღება ცალსახად ნებადართულია,“ - აღნიშნა ევგენი კომაროვსკიმ.
