Baby Bag

ეპილეფსია ბავშვებში - სიმპტომები, გამომწვევი მიზეზები, დიაგნოსტიკა და მკურნალობა

ეპილეფსია ბავშვებში - სიმპტომები, გამომწვევი მიზეზები, დიაგნოსტიკა და მკურნალობა
ეპილეფსიის დიაგნოზს ბავშვებს საკმაოდ ხშირად უსვამენ. პატარების დიდი ნაწილი აღნიშნული დაავადებისგან თინეიჯერობის ასაკამდე თავისუფლდება, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი სწორი მკურნალობის წყალობით სრულფასოვნად ცხოვრებას ახერხებს. ჩვენს სტატიაში ეპილეფსიის ძირითად ნიშნებსა და სიმპტომებს, ასევე გულყრათა განსხვავებულ ტიპებს, სინდრომებსა და მკურნალობის ეფექტურ მეთოდებს გაგაცნობთ.

ეპილეფსიის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელი გულყრაა, რომელიც თავის ტვინში მიმდინარე ანომალიური ელექტრონული აქტივობით არის გამოწვეული. დაავადებული ადამიანების საკმაოდ დიდი ნაწილი ბავშვია. ზრდასრულებს, რომლებსაც ეპილეფიის დიაგნოზს უსვამენ, როგორც წესი, პირველი შეტევა ბავშვობაში ან მოზარდობის პერიოდში ემართებათ. კვლევებით დგინდება, რომ ეპილეფსიით დაავადებული ბავშვების 2/3-ს დაავადების სიმპტომები თინეიჯერობის ასაკამდე უქრება. ექიმი ბავშვს ეპილეფსიის დიაგნოზს იმ შემთხვევაში უსვამს, თუ მას ცხოვრებაში ერთი ან ორი ისეთი კრუნჩხვითი შეტევა მაინც დამართნია, რომელსაც სხვა გამომწვევი მიზეზი არ აქვს. როგორც წესი, ეპილეფსიით დაავადებულ პატარებს გულყრები სიცოცხლის პირველივე წელს უვლინდებათ.

ეპილეფსია თითოეულ ბავშვზე განსხვავებულად ზემოქმედებს. ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა სახის გულყრები აღენიშნება პატარას, როგორ რეაგირებს მისი ორგანიზმი მკურნალობაზე და ხომ არ აქვს მას დამატებით რაიმე ქრონიკული დაავადება. ზოგიერთ შემთხვევაში, მედიკამენტების დახმარებით კრუნჩხვითი შეტევების გაკონტროლება საკმაოდ მარტივია, თუმცა ბავშვების ნაწილს, მკურნალობის მიუხედავად, გულყრებთან გამკლავება ძალიან უძნელდება.

ეპილეფსიური გულყრის სახეები და სინდრომები

ეპილეფსიური გულყრა ორი სახისაა: ფოკალური და გენერალიზებული:

• ფოკალური გულყრა

არ დაგავიწყდეთ !!!

Moms.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)

ფოკალურ გულყრას სხვაგვარად პარციალურ გულყრასაც უწოდებენ. ფოკალური გულყრის გამომწვევი მიზეზია ტვინის ერთ კონკრეტულ უბანზე პათოლოგიური განმუხტვა. გულყრას წინ უძღვის წინასწარი პერიოდი, რომელსაც აურის სახელით ვიცნობთ. ბავშვს ეცვლება ხედვა, სმენა, ის გრძნობს განსხვავებულ სუნებს. შესაძლოა პატარა უცნაურმა შეგრძნებებმა ან შიშმა შეიპყროს, ეიფორია დაეუფლოს. ფოკალური გულყრა, როგორც წესი, გონების დაკარგვას არ იწვევს. ის კუნთების კონკრეტულ ჯგუფზე ზემოქმედებს, მაგ. ხელის ან ფეხის თითები. ფოკალური გულყრის დროს ადამიანი შეშდება. მას თქვენი საუბრის მოსმენის უნარი აქვს, თუმცა პასუხის გაცემა არ შეუძლია. ფოკალური გულყრის სხვა სიმპტომებია: გულისრევა, სხეულის დაბუჟება ან ჭარბი ოფლიანობა. დისკოგნიტურ ფოკალურ გულყრას ცნობიერების დაკარგვის გამოწვევა შეუძლია. მსგავსი ტიპის გულყრის დროს ბავშვი, შესაძლოა, უმიზეზოდ იცინოდეს, ტიროდეს, თვალებს აშტერებდეს ან ტუჩებს იკვნეტდეს.

• გენერალიზებული გულყრა
გენერალიზებული გულყრა თავის ტვინზე სრულად ვრცელდება და ცნობიერების დაკარგვას იწვევს. გენერალიზებური გულყრა სხვადასხვა ტიპისაა.

• ტონური გულყრები - ბავშვს კუნთები ეჭიმება და ეძაბება, რაც მოულოდნელად ხდება, რის შედეგადაც ის, შეიძლება, დაეცეს ან გაშეშდეს. როგორც წესი, ტონური გულყრები 15 წამზე ნაკლებ ხანს გრძელდება.

• აბსანსი - ცნობიერების ხანმოკლე დაბინდვას იწვევს. ბავშვი, შესაძლოა, გაშეშდეს, თვალები გააშტეროს ან სწრაფად ახამხამოს. აბსანსი ყველაზე ხშირად 4-14 წლის ბავშვებს ემართებათ. ის მაქსიმუმ 10 წამის მანძილზე გრძელდება.

• გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრა - რამდენიმე ფაზას მოიცავს. ბავშვის სხეული და კიდურები თავდაპირველად იკუმშება, იძაბება, შემდეგ იშლება და კანკალი ვითარდება. კრუნჩხვების დასრულების შემდეგ ბავშვი დაღლილი და გამოფიტულია. გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრა ადრეულ ასაკში ვლინდება და 3-4 წუთის მანძილზე გრძელდება.

• მიოკლონური გულყრა - მსგავსი ტიპის გულყრა კუნთების მოულოდნელი შეკრთომითა და ბიძგებით ხასიათდება. როგორც წესი, ის 1-2 წამის მანძილზე გრძელდება და გონების დაბინდვას არ იწვევს.

ეპილეფსიური სინდრომი ბავშვებში

ბავშვებს, რომლებსაც სპეციფიკური ნიშნები და სიმპტომები უვლინდებათ, ექიმები ეპილეფსიური სინდრომის დიაგნოზს უსვამენ. დიაგზონის დასმისას მედიკოსები გულყრის ტიპებს, შეტევის გამოვლენის ასაკს და ელექტროენცეფალოგრამის პასუხებს ეყრდნობიან. ბავშვებს განსხვავებულ ტიპის ეპილეფსიური სინდრომები უვითარდებათ.

• როლანდის ეპილეფსია - სინდრომი 3-დან 10 წლამდე ასაკის ბავშვებში ვლინდება. ის ეპილეფსიით დაავადებული ბავშვების 15 პროცენტს აწუხებს. როლანდის ეპილეფსიის მქონე პატარებს ღამის საათებში ფოკალური გულყრები აღენიშნებათ, რომელიც, შესაძლოა, გენერალიზებულ ტონურ-კლონურ გულყრაში გადაეზარდოთ. იშვიათ შემთხვევებში, სინდრომი უძილობის დროს ვლინდება. ბავშვებს სახისა და ენის კრუნჩხვები აღენიშნებათ. როგორც წესი, გულყრებისგან მოზარდების უმეტესობა 16 წლის ასაკში თავისუფლდება.

• აბსანსი (მცირე ეპილეფსია) - 16 წლამდე ასაკის ბავშვების 12 %-ს აღენიშნება. სინდრომი უმეტესად 4-დან 10 წლამდე ასაკის პატარებში ვლინდება. აღნიშნული სინდრომის მქონე ბავშვების 90 %-ს აბსანსი 12 წლის შემდეგ აღარ აღენიშნება. აბსანსი იმდენად უმნიშვნელო გულყრებს იწვევს, რომ ზოგჯერ მშობლები შეტევას ვერც კი ამჩნევენ.

• ინფანტილური სპაზმები - უმეტესად 1 წლის ასაკამდე ბავშვებში ვლინდება. სინდრომი სხეულის სხვადასხვა მონაკვეთზე ხანმოკლე სპაზმებს ან ბიძგებს იწვევს. მსგავსი ტიპის სპაზმები უმეტესად ტვინის გარკვეული დაზიანებების მქონე ჩვილებს აღენიშნებათ. ბავშვებს, რომლებსაც ინფანტილური სპაზმები აწუხებთ, დასწავლის პრობლემები აქვთ. ხშირად ინფანტილური სპაზმების მქონე ბავშვებს ლენოქს-გასტოს სინდრომიც უვითარდებათ.

• ლენოქს-გასტოს სინდრომი - უმეტესად 3-5 წლის ბავშვებს აქვთ. ზოგიერთ ადამიანს კი აღნიშნულ დიაგნოზს მხოლოდ მოზარდობის ასაკში უსვამენ. ლენოქს-გასტოს სინდრომი გულყრათა მრავალფეროვნებით ხასიათდება. ბავშვებს, რომლებსაც აღნიშნული სინდრომის დიაგნოზი აქვთ, ქცევითი და მეხსიერების პრობლემები აღენიშნებათ. ლენოქს-გასტოს სინდრომის მკურნალობა საკმაოდ რთულია და გულყრები მოზრდილ ასაკამდე გრძელდება.

• ლანდაუ-კლეფნერის სინდრომი - საკმაოდ იშვიათია და ძირითადად 3-7 წლამდე ასაკის ბავშვებს უვლინდებათ. ბავშვებს ენობრივი სიმბოლოების აღქმა უჭირთ და ვერბალური განვითარების პრობლემები აქვთ. მათ ქცევითი დარღვევებიც აღენიშნებათ. ბავშვების 70%-ს ფოკალური გულყრები აწუხებს.

როგორ ამოვიცნოთ ეპილეფსიური გულყრები?

ეპილეფსია თითოეულ ბავშვზე განსხვავებულად ზემოქმედებს. გულყრების ამოცნობა მშობლებისთვის საკმაოდ რთული გამოწვევაა, განსაკუთრებით მცირეწლოვან ბავშვებში, რომლებსაც საკუთარი მდგომარეობის ვერბალურად გადმოცემის უნარი არ აქვთ. აბსანსის იდენტიფიცირება ძალიან რთულია, მაშინ როდესაც გენერალიზებული ტონურ-კლონური გულყრა საკმაოდ მარტივი ამოსაცნობია. ყურადღება მიაქციეთ ბავშვს, რომელიც თამაშისას, ჭამისას ან საუბრისას მოულოდნელად შეშდება. უნებლიე კრუნჩხვითი მოძრაობები, თვალების გაშტერება ან გონების დაბინდვაც გულყრაზე მიგანიშნებთ. კუნთების ტონუსის დაკარგვა და დაცემაც ეპილეფსიური გულყრის ერთ-ერთი სიმპტომია.

ჩვილ ბავშვებში განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს ბავშვის სუნთქვის რიტმს, ასევე სახის მიმიკებს, მაგ. თვალებისა და პირის უცნაურ მოძრაობებს, კუნთების მოულოდნელ შეკრთომებს, კიდურების უჩვეულო მოძრაობებს. ეპილეფსიური გულყრის სიმპტომები ძალიან ჰგავს სხვა დაავადებების ზოგიერთ სიმპტომს, რის გამოც ზუსტი დიაგნოსტირებისთვის ექიმთან ვიზიტი აუცილებელია.

ეპილეფსიის გამომწვევი მიზეზები

ეპილეფსიის გამომწვევი პოტენციური მიზეზები შემდეგია:

• განვითარების დარღვევები, მაგ. აუტიზმი
• გენეტიკური ფაქტორები
• მაღალი ტემპერატურა, რომელმაც კრუნჩხვა გამოიწვია
• ინფექციური დაავადებები, მაგ. მენინგიტი
• ორსულობის ეტაპზე დედის ინფექციური დაავადებები
• ორსულობისას დედის მავნე კვებითი ჩვევები
• ჟანგბადის დეფიციტი მუცლად ყოფნის ან დაბადების დროს
• თავის ტრავმა
• თავის ტვინის სიმსივნე ან კისტა

ეპილეფსიის მქონე ბავშვებში გულყრების განვითარებას შემდეგი ფაქტორები უწყობს ხელს:

• აღფრთოვანება
• მოულოდნელი ნათება
• ძილის ნაკლებობა
• კრუნჩხვის საწინააღმდეგო მედიკამენტების ნაკლებობა
• ხმამაღალი მუსიკა ან ხმაური
• საკვების დეფიციტი
• სტრესი

ეპილეფსიის დიაგნოსტირება

ეპილეფსიის ზოგიერთი ფორმის დიაგნოსტირება ძალიან რთულია, განსაკუთრებით ჩვილ ბავშვებში. ექიმს დიაგნოზის დასმაში ძალიან ეხმარება მშობლის მიერ მიწოდებული დეტალური ინფორმაცია გულყრის შესახებ. ამ მხრივ განსაკუთრებით ეფექტურია ეპილეფსიური შეტევის ვიდეო ჩანაწერი.

დიაგნოსტირებისთვის აუცილებელია:

• სრულფასოვანი სამედიცინო და ოჯახური ისტორია
• გულყრების დეტალური ანალიზი
• ფიზიკური შემოწმება
• სისხლის ანალიზი
• ელექტროენცეფალოგრამა, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია, CT კვლევა.

ეპილეფსიის მკურნალობა

ბავშვებს, რომლებსაც ეპილეფსიის დიაგნოზს უსვამენ, უმეტესად ანტიეპილეფსიური მედიკამენტებით მკურნალობენ. აღნიშნულ პრეპარატებს გულყრების პრევენცია შეუძლია, თუმცა მათ ეპილეფსიისგან საბოლოოდ განკურნების უნარი არ აქვთ. ბავშვების დიდ ნაწილს, რომლებსაც ეპილეფსიური შეტევები აღარ აწუხებთ, მედიკამენტების მიცემა აღარ სჭირდებათ. დაუშვებელია მკურნალობის თვითნებური შეწყვეტა ექიმთან კონსულტაციის გარეშე, რადგან არსებობს გულყრების ხელახლა განვითარების რისკი.

ანტიეპილეფსიური მედიკამენტები ყველა ბავშვისთვის ეფექტური არ არის. აღნიშნულ შემთხვევაში მკურნალობის სხვა მეთოდები გამოიყენება:

• კეტოგენური დიეტა

ეპილეფსიით დაავადებული ბავშვებისთვის ძალიან ეფექტურია კეტოგენური დიეტა. კეტოგენური დიეტის დაწყებამდე აუცილებელია ექიმთან ან დიეტოლოგთან კონსულტაცია.

• ნეიროსტიმულაცია

ნეიროსტიმულაცია არამედიკამენტოზური, აპარატული მკურნალობის მეთოდია, რომელიც ტვინის ცალკეული უბნების სტიმულაციას ისახავს მიზნად.

• ქირურგიული ჩარევა

განსაკუთრებულ შემთხვევებში ეპილეფსიური გულყრების პრევენციის მიზნით ბავშვებს ქირურგიული ჩარევა ესაჭიროებათ.

ეპილეფსიით დაავადებულ ბავშვებს, რომლებსაც სასწავლო მასალის ათვისებისა და განვითარების პრობლემები აქვთ, განსაკუთრებული მზრუნველობა და ყურადღება სჭირდებათ. 

მომზადებულია ​medicalnewstoday.com-ის მიხედვით
თარგმნა ია ნაროუშვილმა

შეიძლება დაინტერესდეთ

როგორ დაიკლო წონაში ნინო სურგულაძემ ტყუპების გაჩენის შემდეგ?

ცნობილმა ქართველმა მეცო-სოპრანომ, ნინო სურგულაძემ „იმედის დღეში“ ახალბედა დედობის გამოცდილების შესახებ ისაუბრა:

„ოჯახში სერიოზული მატება გვაქვს. ძალიან ბევრი ადამიანი მწერდა სოციალურ ქსელში. ხომ იცით, დედები როგორ ვდებთ ფოტოებს? ხან გულს დააფარებ სახეს, ხან რას. მეუბნებოდნენ, არ გვინდა ეს ნაწილობრივი ფოტოები, მთლიანად გვაჩვენეო. მერე რომ დავდე ფოტოები, ყველას ძალიან გაუხარდა და ძალიან ვაფასებ იმ სითბოს, რომელსაც ადამიანებისგან ვიღებ. გუშინ ბავშვებს სამი თვე შეუსრულდათ. ჩემი ცხოვრების წესი დიდი ხანია შეიცვალა. არამხოლოდ ეს სამი თვე, წინა ცხრა თვეც შეცვლილი იყო.“

ნინო სურგულაძის თქმით, მას ჯანსაღი წონის შენარჩუნებაში ყველაზე მეტად სწორი კვების რეჟიმი დაეხმარა:

„სწორ კვებას ადრეც ვაქცევდი ყურადღებას. ჩვენს ოჯახში ამას დიდი ყურადღება ექცევა ჩემი ძმის გამო. ჩემი ძმა ექიმია, დედა ბიოლოგია. ჩემს ოჯახში სულ იყო იმაზე საუბარი, რომ არ ვარგა შემწვარი, შებოლილი საკვები. სულ მახსოვს დედა ბაზარში რომ მიოდიოდა (ამ პროცესზე გიჟდება და მეც ძალიან მიყვარს, აარჩევდა პომიდორს არა ლამაზს, პრიალას და დიდს, არამედ უფრო ჭიებიანს, რომ არ ყოფილიყო გენმოდიფიცირებული. ამას თვალით ვერ დაინახავ, მაგრამ მგონია, რომ ამითაც შეიძლება ბევრი რამ შეფასდეს. ჩემი პროფესიიდან გამომდინარეც, რომ მე ფიზიკურად და სულიერად ჯანმრთელი ვყოფილიყავი ყურადღებას ვაქცევდი კვებას. როდესაც გავიგე, რომ ორსულად ვიყავი, მივხვდი, რომ მარტო ჩემს თავზე არ მქონდა პასუხისმგებლობა აღებული, არამედ ორ ბავშვზეც. ძალიან დიდი ყურადღებით მივყევი ჩემი გინეკოლოგის რჩევებს. მან დამიდო ოთხდღიანი დიეტა, რომელმაც გადამარჩინა. თავიდან, სანამ ასეთ კვებას დავიწყებდი, მაშინვე მოვიმატე 4-5 კილო, მიუხედავად იმისა, რომ არ ვიკვებებოდი არანაირად განსხვავებულად, ვაგრძელებდი ჩვეულ რეჟიმში კვებას, მაგრამ ამ დროს ხომ ვიცით, რა პროცესები ხდება ორგანიზმში და ცოტა არ იყოს შემეშინდა.“

ცნობილმა მეცო-სოპრანომ ოთხდღიან დიეტაზე დეტალურად ისაუბრა და აღნიშნა, რომ ორსულობისას ფეხითაც ბევრს დადიოდა:

„საოცარი საჩუქარი მოვიდა, ოთხდღიანი დიეტა, რომელიც ვატრიალე ცხრა თვე და დამატებით ერთი თვე. ეს იყო საათობრივი კვება, რომელიც ჩემთვის რთული იყო, მაგრამ კოვიდი დამეხმარა იმაში, რომ ეს შემესრულებინა. ზოგი ჭირი მარგებელია. სამ ან ოთხ საათში ერთხელ მივირთმევდი, იყო მცირე ულუფა, მაგრამ საკმაოდ მნიშვნელოვანი პროდუქტი, ეს შეიძლებოდა ყოფილიყო ხორცი. პური პირდაპირ ამოვარდა, შეიძლებოდა ყოფილიყო ორი ნაჭერი ოთხ დღეში, წყალი დიდი რაოდენობით, ყოველდღე ოთხ კილომეტრს დავდიოდი ფეხით. მიუხედავად კოვიდისა, ისეთ ადგილებს ვპოულობდი, სადაც ნაკლებად საშიში იყო. ხილს ცალკე ვჭამდი, გამოყოფილად. მე ამდენი ხილი ჩემს სიცოცხლეში არ მიჭამია, მაგრამ თურმე შვილისთვის რას არ გააკეთებ. გარდა ამისა, ვიღებდი ვიტამინებს. ეს არის ინვესტიცია, ალბათ, ყველა დამეთანხმებით. იმ ბაზას აშენებ და იმ საძირკველს, რომელზეც მერე აღიზრდება ბავშვი, შენი მომავალი და ქვეყნის მომავალიც.“

ნინო სურგულაძის თქმით, ორსული ქალი სტრესისგან დაცული უნდა იყოს და მას ყველა ემოციურ კომფორტს უნდა უქმნიდეს:

„ვეთანხმები, რომ ორსულის ირგვლივ სულ პოზიტივი უნდა იყოს. სტრესი რომ ორგანიზმში უარყოფით ძვრებს იწვევს ეს ცნობილი ფაქტია. პოზიტივი ისედაც გვჭირდება და მით უმეტეს, ამ მდგომარეობაში. ორსულობა საკმაოდ რთული პროცესია და დიდი დატვირთვაა. მე თავად ვცდილობდი შემექმნა პოზიტივი ჩემ გარშემო. ძალიან მადლობელი ვარ ყველა იმ ადამიანის, ვინც ჩემ გარშემო იყო, დედაჩემის, ჩემი მეუღლის. პატარა რაღაცაც მაბედნიერებდა. პანდემიის მიუხედავად ვერაფერს ვგრძნობდი. როგორ არ განვიცდიდი, რაც ხდებოდა, მაგრამ ამ დროს იმდენად ბედნიერი ხარ, რომ ბევრ რამეს ვერ ხედავ. ახლობლები უნდა დაგეხმარონ, რომ ეს გაათმაგდეს და გაასმაგდეს. ჯანსაღი ცხოვრების წესის დახმარებით საერთოდ გასაოცარ მდგომარეობაში ხარ, ბავშვებიც კარგად არიან. ხომ არის ორსულობის დამახასიათებელი ცნობილი ნიშნები, ნეგატიურს ვგულისხმობ, მინდოდა მეგრძნო, მაგრამ არაფერი ყოფილა. ექიმები მეუბნებოდნენ, ბავშვებს რა სასწაული ხერხემალი აქვთო, გამიკვირდა, ვერ მივხვდი ეს რას ნიშნავდა. თქვენ არ იცით, როგორი ბავშვები მოდიანო. მესმის, უჭირთ ადამიანებს, ვერ ყიდულობენ საკვებს, წამალს, მაგრამ რისი შესაძლებლობაც გვაქვს, ის უნდა გავაკეთოთ, არ დავლიოთ, არ მოვწიოთ, ვიმოძრაოთ ბევრი. ხორცს თუ ვერ ყიდულობ, ხაჭო ჭამე, ნუ იყიდი ბურგერს.“

„არცერთი კილო არ მომიმატია. სამშობიაროში თურმე ვმღეროდი და არ ვიცოდი. ყველაფერმა ისე კარგად ჩაიარა, რომ ბოლოს სიმღერით დაგვირგვინდა. „ავე მარიას“ ვმღეროდი, ეს ინსტინქტურად მოხდა. ოპერაციის დროს რა ხდებოდა არ მახსოვს. მეგობარმა გადაიღო, რომ ვმღეროდი. სახლში მოვედი ჯანმრთელი, არცერთი კილო არ მქონდა მომატებული. მადლიერი ვარ იმ ჩემი თავის, რომელსაც აქამდე არ ვიცნობდი, რომელსაც დავუჯერე. ცნობილი ფრაზაა, რომ რასაც ვჭამთ ის ვართ და ეს მართლა ასეა. ეს ხასიათზეც კარგად მოქმედებს, მომავალზეც. მშობლობა რთული პროფესიაა, მთავარია ჩვენს შვილებს რა მაგალითს მივცემთ. ყველაფერი გენიალური საბოლოო ჯამში მარტივისკენ მიდის,“ - აღნიშნა ნინო სურგულაძემ. 

წაიკითხეთ სრულად