​უნდა ჩავრთოთ თუ არა უფროსი შვილები უმცროსების გაზრდის პროცესში, როგორ და რამდენად მიზანშეწონილია ეს?

​ფსიქოლოგი რამაზ საყვარელიძე ბავშვის აღზრდის აღმოსავლური ტრადიციების შესახებ საუბრობს და აღნიშნავს, რომ შვილთან მიმართებაში ასაკის შესაბამისი მიდგომები უნდა გამოვიყენოთ:

„ჩინურ-ინდური აზროვნებიდან არის ასეთი ფორმულასავით: „ექვს წლამდე ბავშვს უნდა მოექცე როგორც მეფეს, ექვსიდან თერთმეტამდე, როგორც მოსამსახურეს, თერთმეტის მერე, როგორც მეგობარს." ზუსტად არის ყველაფერი გაწერილი და რატომ? ხუთ წლამდე ბავშვში ყალიბდება მე. პირველი სიჯიუტის ხანაა. ბავშვი ჯიუტობს არა უზნეობის გამო (თუმც მშობელს ხშირად ჰგონია, რომ უზნეობაა და ბავშვს რეპრესიას უკეთებს), მან აღმოაჩინა, რომ მშობლების „მინდა“ სრულდება. მას უჩნდება განცდა, რომ „მე“ რაღაც არის. ის სინჯავს, თვითონ რომ იტყვის მე მინდა ან არ მინდა, შეუსრულდება თუ არა. მე, რასაც ჩვენ პიროვნებას ვეძახით, ხუთ წლამდე ასაკში ყალიბდება. თუ ხუთ წლამდე ან ექვს წლამდე ამ მეს რეპრესირებას ვახდენთ, მას მთელი ცხოვრება აქვს განცდა, რომ ის უსუსურია. ადამიანი უსუსური თუ არის, სტრესი გარანტირებულია. თუ სტრესი არ იქნება, ჰიტლერის მაგვარ ფენომენს მიიღებთ. მას მძიმე ბავშვობა ჰქონდა. ჰიტლერის მაგვარ ფენომენში იმას ვგულისხმობ, რომ ადამიანი სულ ეცდება კომპენსირებას, ეცდება, რომ ისევ უსუსური არ ჩანდეს. მას სულ ძალადობასა და აგრესიაზე ექნება აქცენტი. „მეს“ დასუსტება მრავალი ტიპის დეფორმაციას იწვევს.“

რამაზ საყვარელიძე აღნიშნავს, რომ ბავშვი პიროვნებად ადრეულ ასაკში ყალიბდება და ის მნიშვნელოვან ცვლილებებს აღარ განიცდის:

„ამ პერიოდში, როგორც მოიხარშება, მერე ისე რჩება. მერე ადამიანი თითქმის აღარ იცვლება. ხესავით არის, ღერძი ხომ რჩება ხის გაზრდის მიუხედავად. ამ უცვლელ „მეს“ მოჰყვება თავისი ლოგიკური შტოები. ადამიანი ფიქრობს, რომ თუ ის მეფეა, სხვა ყველაფერი წვრილმანია, რომელსაც ყურადღება არ უნდა მიაქციოს. მეფე შეიძლება ციხეში ჩასვა, დილეგში იყოს, მაგრამ თავის თავს მეფედ გრძნობდეს. როგორ იგრძნობს ადამიანი თავის თავს, ამაზეა აწყობილი მისი გარემოსთან ურთიერთობა.“

რამაზ საყვარელიძის თქმით, ექვსიდან თერთმეტ წლამდე ასაკის ბავშვს შრომა ეხალისება, რადგან ის უფროსებს ბაძავს:

„ჩვენ ძალიან ხშირად იმაზე გვაქვს აქცენტი, თუ რას ვფიქრობთ ჩვენს თავზე. მთავარია, როგორ გრძნობ თავს. ტვინი გრძნობაზე იძლევა რეაქციას. ადამიანს იდეაზე უფრო სუსტი რეაქცია აქვს, შეგრძნებაზე კი იძლევა რეაქციას, როგორც რეალობაზე. მე თუ საკუთარ თავს მეფედ ვგრძნობ, ეს ჩემთვის რეალობაა და ამაზე ვაგებ გარემოსთან ურთიერთობას. ყველაზე ხშირად კითხულობენ ხოლმე: „რომ გათამამდეს ბავშვი?“ ამისთვის არის მეორე პერიოდი. მაშინ უნდა ათხრევინო, ახვნევინო, დაალაგებინო. ის ამას ხალისით ასრულებს. ეს ის პერიოდია, როდესაც ბავშვი ბაღში წასვლისას ამბობს სამსახურში მივდივარო. რატომ? იმიტომ, რომ შენ გბაძავს. შენ თუ შრომობ, ბავშვსაც შრომა ეხალისება. რამდენადაც უნდა აშრომო, ის კმაყოფილია, იმიტომ, რომ შენნაირია.“

„თუ მაშინ, როდესაც მკაცრი უნდა ვიყოთ, ბავშვს გავანებივრებთ, მერე უკვე ძალიან მტკივნეული იქნება თანატოლებთან ურთიერთობა, მას სულ კონფლიქტი ექნება თანატოლებთან. ის შეუჩვეველი იქნება წინააღმდეგობას. ბავშვი თუ სულ მეფესავით ვამყოფეთ, ის განწირული გვყავს კონფლიქტური ცხოვრებისთვის. თუ თავიდანვე თავში ჩავარტყით, განწირული გვყავს, რომ უკმაყოფილო იყოს თავისი თავით. ჩვენ უნდა შევიცვალოთ. პრობლემა ბავშვის ცვლილებაში არ არის, პრობლემა ჩვენს ცვლილებაშია. ჩვენ ვერ ვიცვლებით. ჩვენ როგორც შევეჩვიეთ ბავშვთან ურთიერთობას , ისე ვაგრძელებთ, სანამ რამე უბედურება არ მოხდება,“ - აღნიშნავს რამაზ საყვარელიძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია