Baby Bag

,,ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა, აღენიშნებოდეს დეპრესია'' - რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო და რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?

,,ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა, აღენიშნებოდეს დეპრესია'' - რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო და რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?
რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო, რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში? - ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოთერაპევტმა ნუცა ვერხვიაშვილმა უპასუხა.

- რამდენად ხშირია დეპრესია ბავშვებში და რა შეიძლება იყოს გამომწვევი მიზეზები?

- ზოგადად, თუ დეპრესიის საერთო მიზეზს გამოვყოფთ, ეს არის რაღაც მნიშვნელოვანის დანაკლისი, არამარტო ბავშვებში, ზრდასრულებშიც. როდესაც ადამიანისთვის რაღაც არის უკიდურესად მნიშვნელოვანი, ოღონდ ეს რაღაც მის ცხოვრებაში ან საერთოდ არ არის ან მცირე დოზითაა. სტატისტიკურად ითვლება, რომ ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა აღენიშნებოდეს დეპრესია, რაც შეეხება ასაკს, შესაძლოა ნებისმიერ ასაკში ჰქონდეს ბავშვს დეპრესია, ახალშობილსაც კი - ამ შემთხვევაში ეს პირდაპირ კავშირშია მუცლადყოფნის პერიოდში არსებულ გარკვეულ სტრესოგენულ ფაქტორებთან, სამშობიარო გზების გავლის დროს აღმოცენებულ ტრამვებთან და ა.შ. რაც შეეხება შედარებით მოზრდილი ბავშვის დეპრესიის მიზეზებს, ეს არის: ოჯახური კლიმატი, მწვავე და ქრონიკული სტრესი, რომელშიც შეიძლება მოიაზრებოდეს უამრავი რამ, მათ შორის - საცხოვრებელი ადგილის შეცვლა, როდესაც ბავშვი ვერ ახერხებს სტაბილურობას და ვერ ასწრებს გარემოსთან ადაპტაციას.

- რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო?

- უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება მშობლების განწყობას და აღზრდის პროცესს. დეპრესიის განვითარებას შეიძლება ხელს უწყობდეს შემდეგი ფაქტორები: თუკი ბავშვი იყო არასასურველი და დედა ორსულობის დროს ყოყმანობდა, რამდენად უნდოდა საერთოდ მისი დაბადება, ან თუკი მშობლებს უნდოდათ ვთქვათ, ბიჭი, ოღონდ დაიბადა გოგო, ასევე როდესაც მშობლები მუდმივად ცდილობენ ბავშვის ,,გადაკეთებას", მის კონკრეტულ ჩარჩოებში ჩასმას, ხშირად ადარებენ სხვა ბავშვებს (რომლებიც რაიმე კონტექსტში მასზე უკეთესად მოიაზრებიან), როდესაც ბავშვის მიმართ სიყვარულსა და სითბოს გამოხატავენ მაშინ, როცა ის „კარგად“ იქცევა, ოღონდ თუკი ის „კარგად“ არ იქცევა, მას ან აიგნორებენ ან არაეკოლოგიურად ეპყრობიან - ამცირებენ, აუფასურებენ, სხვადასხვა ნეგატიური იარლიყით ამკობენ და ა.შ.

ადამიანის, განსაკუთრებით კი ბავშვის ცხოვრებაში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია კომუნიკაცია, ემოციური სიახლოვე, ოჯახის წევრების თანაგრძნობა, თანადგომა, მხარდაჭერა, ყურადღება. ინტერნეტდამოკიდებული ბავშვები ზუსტად ამ ყველაფრის ნაკლებობის გამო არიან დეპრესიისადმი მიდრეკილნი. აქ ხშირად მანკიერი წრე იკვრება ხოლმე - ერთის მხრივ, ხშირად მშობელი, რომელიც დაღლილია, ბავშვს თვითონ სთავაზობს მაგალითად, მობილურს, კომპიუტერს, რადგან მას არ აქვს შვილთან კომუნიკაციის დამყარების შინაგანი რესურსი. მეორეს მხრივ, საყვედურობს მას, რომ ამდენს ხანს ატარებს გაჯეტების გარემოცვაში, ეს საყვედურები და უარყოფითი ეპითეტები კი კიდევ უფრო დიდ უფსკრულს აჩენს მშობელსა და ბავშვს შორის, რაც თავის მხრივ, კიდევ უფრო მეტად უბიძგებს ბავშვს იმისკენ, რომ მიეჯაჭვოს კომპიუტერს.

დაბალი თვითშეფასება პირდაპირ კავშირშია დეპრესიასთან, თუმცა დაბალი თვითშეფასება არ ნიშნავს იმას, რომ ბავშვის სიმპტომატიკა მაინცდამაინც დეპრესიის მიმართულებით განვითარდება.

- რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?

- დასკვნისთვის, რომ ბავშვს აქვს დეპრესია, 6 თვის განმავლობაში უნდა გრძელდებოდეს სიმპტომატიკა. მოზარდების შემთხვევაში ხშირია უხასიათობა, ამიტომ თუ ის ერთი კვირის განმავლობაში უხასიათოდაა და ამას გამოხატავს ტირილით, ეს იმას არ ნიშნავს რომ ის დეპრესიაშია. მნიშვნელოვანია განვასხვავოთ ერთმანეთისგან დეპრესიული და მანიპულაციური ტირილიც - მანიპულაციურ ტირილს აქვს კონკრეტული მიზანი - სასურველი რაღაცის მიღება და ამ მიზნის მიღწევის შემდეგ ბავშვი მხიარული და ბედნიერია, დეპრესიული ტირილის შემთხვევაში კი ბავშვისთვის თითქოს ყველაფერი სულერთია, მას ისიც კი აღარ აინტერესებს, რაც მანამდე სურდა. დეპრესიის დროს ადამიანები არიან მიდრეკლნი თვითიზოლაციისკენ, აქვთ კომუნიკაციის დაქვეითება, ხშირად უმადობა, ძილიანობა ან პირიქით - უძილობა, ქრონიკული დაღლილობის შეგრძნება, უენერგიობა, უმოტივაციობა, უსარგებლობის შეგრძნება, დანაშაულის განცდა, ყველაზე ცუდ შემთხვევაში აზრები სიკვდილზე და თვითმკვლელობაზე, აზროვნებისა და კონცენტრაციის დარღვევები, ასევე ფიზიკური ჩივილები - შეიძლება ეს იყოს თავისა და მუცლის ტკივილი. თუკი ბავშვს ხშირად აღენიშნება ტკივილი და მისი მიზეზი ვერ იპოვეთ ანუ თუ ეს არის ერთგვარი ,,უმიზეზო" ტკივილი, ეს შეიძლება იყოს იმის ნიშანი, რომ ბავშვს დეპრესიული ეპიზოდი აქვს.

- როგორ მოვიქცეთ დეპრესიულ ბავშვებთან, როგორ შევცვალოთ მათი განწყობა?

- პირველ რიგში მშობლებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება კრიტიკა დეპრესიულ ეპიზოდში - კრიტიკა ამ შემთხვევაში არ მუშაობს, ხშირ შემთხვევაში კი უფრო ამწვავებს სიტუაციას. პირველ რიგში, რაც ბავშვს სჭირდება, ეს არის მშობლის თანადგომა. ამ შემთხვევაში ძალიან კარგია თუ მშობელი ბავშვთან პატარა ასაკიდანვე ახერხებს ჰქონდეს გახსნილი ურთიერთობა. მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს წარმოდგენა ჰქონდეს მშობელზე, როგორც ისეთ ადამიანზე, ვისთანაც მას შეუძლია თავი დაცულად იგრძნოს, შესაბამისად, ჰქონდეს განცდა იმისა, რომ როდესაც ის მშობელთან მივა და საკუთარ ემოციებს გაუზიარებს, მშობელი მას არ დატოვებს უპასუხოდ. თუ მსგავსი ურთიერთობა აქვს მშობელს შვილთან, ნაკლები შანსია, რომ ბავშთან განვითარდეს დეპრესია.

ხშირად ისე ხდება, რომ როდესაც ბავშვი გრძნობს ხასიათის ცვლილებას, როდესაც მას სევდა იპყრობს ან შიშის განცდა უჩნდება, ის საკუთარ თავს არ აძლევს ამ ემოციების გამოხატვის საშუალებას, ეს კი კიდევ უფრო ამწვავებს მდგომარეობას. თუკი მშობელი ამჩნევს ბავშვში დეპრესიულ ნიშნებს, აუცილებელად უნდა სცადოს ბავშვთან გასაუბრება.

მშობელმა ბავშვი უნდა მიიყვანოს იმ აზრამდე, რომ დეპრესია არ არის სასირცხვილო მდგომარეობა. თუმცა ამისთვის პირველ რიგში ისაა აუცილებელი, რომ თავად მშობლისთვის არ წარმოადგენდეს დეპრესია რაიმე დასაძრახს.

ზოგადად, ემოციები ჩვენი ცხოვრების ჩვეული შემადგენელი ნაწილია, ეს მნიშვნელოვანი სიგნალებია, იმასთან დაკავშირებით თუ როგორ აღვიქვამთ ჩვენს ცხოვრებაში მიმდინარე მოვლენებს. აქედან გამომდინარე, თუკი ბავშვს აღენიშნება დეპრესია, ეს იმას ნიშნავს რომ ის საკუთარ ცხოვრებაში არსებულ გარკვეულ მოცემულობას აღიქვამს, როგორც გამოუვალს, უიმედოს და მნიშვნელოვანია იმის გარკვევა, თუ კონკრეტულად რასთან დაკავშირებით აქვს ბავშვს ეს წარმოდგენა და შემდეგ ამ საკითხზე მუშაობა.

გარდა მშობლის თანადგომისა, აუცილებელია ფსიქოთერაპევტის ჩართვა, რიგ შემთხვევებში კი - ფსიქიატრისაც.

დეპრესიას ადამიანი მარტო ყოფნით ვერ გაუმკლავდება, ამ დროს ბავშვს სჭირდება რესურსი, რომლიც მან უნდა მიიღოს გარედან, პირველ რიგში მშობლებისგან, მეგობრებისგან და ასევე, კვალიფიციური სპეციალისტისგან. 

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მც​ოდნე დედების ჯგუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. პირველ რიგში, მოუსმინოს ბავშვს და დააკვირდეს,“ - ნინო გოგიჩაძე

„მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. პირველ რიგში, მოუსმინოს  ბავშვს და დააკვირდეს,“ - ნინო გოგიჩაძე

ფსიქოლოგმა ნინო გოგიჩაძემ მშობლებს აგრესიულ ბავშვთან ურთიერთობის წესები გააცნო. მან აღნიშნა, რომ მშობელმა, პირველ რიგში, ბავშვს უნდა მოუსმინოს:

„დედას, რა თქმა უნდა, შეუძლია, რომ, პირველ რიგში, მოუსმინოს ბავშვს, დააკვირდეს. ​ის მოდის გაღიზიანებული, აგრესიული, რას მეუბნება? ძალიან მარტივად შეიძლება მიზეზი იყოს, რომ მშიერია. სკოლიდან მოვიდა და პირველ რიგში, რაც სჭირდება არის, რომ შეჭამოს, მოდუნდეს. მერე აღმოჩნდება, რომ დედაც უყვარს, მამაც და სამყაროც მშვენიერია. იმ გარემოში, რომელშიც ბავშვია, შესაძლოა, ვიღაცის დედა უფრო მოსწონდეს. მისი გადასახედიდან ხედავდეს, რომ მას შვილთან უკეთესი ურთიერთობა აქვს, ხედავდეს, რომ იმ ბავშვზე უფრო ზრუნავენ, მატერიალურ გამოვლინებებს ხედავდეს, რომ სხვა ბავშვს უკეთესი საშლელი აქვს, უკეთესი კალამი აქვს. მერე მოდის და დედას უბრუნდება: „შენი ბრალია, რომ მე ეს არ მაქვს.“ მას უნდა, რომ უხმოდ ან ხმით დასაჯოს დედა იმ სირთულეების გამო, რომელსაც თვითონ ვერ უმკლავდება.“

ნინო გოგიჩაძის თქმით, მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება შეტევად არ უნდა ჩათვალოს და მისი დახმარება სცადოს:

„მშობლები არიან ის ადამიანები, რომლებიც ყველაზე ახლოს აღიქმებიან ბავშვის მხრიდან. მშობელი ბავშვს იმით უნდა მიეხმაროს, რომ მოუსმინოს. მან ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. ძალიან რთულია მშობელი არ იყოს იმედგაცრუებული იმის გამო, რომ უარყოფილია. ​ყველაზე დიდი ტვირთია მშობლისთვის, როდესაც შვილისგან უარყოფილია. ჩვენ დედაშვილობა რომანტიზებული გვაქვს, გვგონია, რომ როგორებიც უნდა ვიყოთ, შვილებმა უნდა მიგვიღონ და ეს თავისთავად უნდა გამოვიდეს. ამდენს ვშრომობ, სულ მასზე ვფიქრობ, თავისთავად უნდა ვუყვარდე. ეს არის მშობლის პოზიცია. არანაირი ძალისხმევა არ უნდა დავხარჯო იმისთვის, რომ ვუყვარდე. ბავშვს ვუყვარვარ მას შემდეგ, რაც გრძნობს, რომ ის არის ჩემთვის ღირებული. ბავშვი უნდა გრძნობდეს, რომ მას რაღაც ადგილი აქვს.“

„ბავშვმა უნდა გაიგოს, რომ რაღაც, რაც ხდება მასში, შეიძლება, რომ ხდებოდეს. ამ მომენტს ვახტებით ხოლმე მშობლები. როდესაც ჩვენთან მოდის ბავშვი, ვეუბნებით: „ახლა რატომ ხარ გაბრაზებული?“ ის კი არა, რომ გაბრაზებული ხარ, არა, ახლა არ არის გაბრაზების დრო, ჭამე და მერე მივდივართ. მშობელმა უნდა უთხრას ბავშვს: „დედა, შენ ახლა რაღაც გიჭირს და შენ რომ გიჭირს, მე ეს მესმის.“ პირველ რიგში, ვიწყებთ ემოციის მიღებას, რომ შეიძლება შენ იყო გაბრაზებული. ბავშვს ბალიში მივეცით, სადაც შეიძლება, რომ ამოიღოს თავისი გასაჭირი. ​კომუნიკაციის დასაწყისი არის ის, რომ ჩვენ ვუსმენთ ბავშვს იმ მოტივით, რომ გავიგოთ. ეს გაგვიყვანს იმ სირთულეებზე, რომელსაც ბავშვი რეალურად აწყდება,“ - აღნიშნულ საკითხზე ნინო გოგიჩაძემ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი-მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო:​ „პირადი ექიმი-მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად