Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

ადამიანები, რომლებიც გამუდმებით წუწუნებენ, გარშემომყოფების განწყობაზე ნეგატიურად ზემოქმედებენ. თანამედროვე სამყაროში მოთხოვნილებები იმდენად გაიზარდა, რომ თითქმის ყველა ადამიანი რაღაცით უკმაყოფილოა. თუ თქვენ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც ხშირად წუწუნებს და საკუთარ პრობლემებზე გაუთავებლად საუბრობს, შესაძლოა, ენერგიის დაქვეითებამ შეგაწუხოთ. როდესაც ადამიანს არ უმართლებს, ის საკუთარ ბედს საყვედურობს, რაც ბუნებრივი თავდაცვითი რეაქციაა, რომელიც მას სტრესის დაძლევასა და სირთულეებთან გამკლავებაში ეხმარება. მართალია, წუწუნი პრობლემების გადალახვას უწყობს ხელს, მაგრამ ის ადამიანებს ენერგიასაც ართმევს, რაც შეუმჩნევლად ხდება.

ემპათიის გამოვლენა და ადამიანების ემოციური მხარდაჭერა კეთილშობილური ქცევაა, თუმცა თუ თქვენ სხვების პრობლემებს ხშირად მოისმენთ, თავს უენერგიოდ იგრძნობთ და ფსიქიკა მნიშვნელოვნად დაგიზიანდებათ. როდესაც ურთიერთობაში ფსიქოლოგის როლს ირგებთ, თქვენი მეგობრის ან ახლობლის თქვენდამი დამოკიდებულება ტოქსიკურ და მანიპულაციურ ხასიათს იძენს, რის გამოც, შესაძლოა, თავი ეგოისტად იგრძნოთ, რადგან ხშირად თანამოსაუბრის მოსმენის სურვილი აღარ გექნებათ. სწორედ ამიტომ, აუცილებლად უნდა ამოიცნოთ ქრონიკულად ნეგატიურად მოსაუბრე ადამიანი და ემოციური სტაბილურობის შესანარჩუნებლად გარკვეული სტრატეგიები შეიმუშაოთ.

ადამიანი, რომელიც გამუდმებით წუწუნებს, საკუთარი ცხოვრებით უკმაყოფილოა. ის წარმატებით ირგებს მსხვერპლის როლს და არასდროს ცდილობს ყოველდღიურობაში რაიმე ცვლილებების შეტანას. თავდაპირველად მსგავსი ადამიანის ნეგატიური განწყობა თქვენ ბუნებრივად გეჩვენებათ, თუმცა დროსთან ერთად ხვდებით, რომ წუწუნი მისი დამახასიათებელი თვისებაა. მსგავსი ქცევა მანიპულაციის ერთგვარი გამოვლინებაა, რომელიც ზოგჯერ გაცნობიერებულია, თუმცა ხშირად ირაციონალურ ხასიათს ატარებს. თქვენი თანამოსაუბრე ცდილობს, რომ თქვენგან თანაგრძნობა, სიბრალული და მხარდაჭერა იგრძნოს. საუბრის დასრულების შემდეგ თქვენ ძალაგამოცლილი და უენერგიო ხართ.

ქრონიკული ნეგატიური განწყობის მქონე ადამიანთან ურთიერთობისას თქვენ მზად ხართ მისი პრობლემები თავად მოაგვაროთ და მას გამუდმებით თანაუგრძნოთ. როდესაც ადამიანი გაუჩერებლად წუწუნებს, თქვენ გრძნობთ, როგორ მძიმდებით. ხშირად გიჩნდებათ შეგრძნება, რომ იმაზე მეტ ტვირთს ზიდავთ, ვიდრე შეგიძლიათ. თქვენ ფრუსტრაციისა და დანაშაულის განცდა გეუფლებათ, თავს სევდიანად გრძნობთ. ეს ყოველივე, შესაძლოა, ემოციური დისბალანსის, კონცენტრაციის უნარის დაქვეითების, პრობლემების გადაჭრის უუანრობისა და ნეგატიური ფიქრების გამომწვევ მიზეზად იქცეს.

ცხოვრებაში ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც გეგმავდით. თქვენ ხშირად გიწევთ ისეთ გამოწვევებთან შეჯახება, რომელთა შესახებ წარმოდგენაც კი არ გქონდათ. საკუთარ თავს ფრუსტრაციისა და უიმედობის განცდის წინაშე მარტო ნუ დატოვებთ. თუ ასე არ მოიქცევით, წინ ვერ წახვალთ. ნებისმიერი ვითარება და მდგომარეობა, რომელიც დაბრკოლებად გესახებათ, უნდა გადალახოთ. იმისთვის, რომ თქვენც მანიპულატორად არ იქცეთ, უნდა გააცნობიეროთ, რომ ვალდებული არ ხართ გამუდმებით სხვების წუწუნს უსმინოთ. თანამოსაუბრეს თავი მხსნელად არ უნდა მოაჩვენოთ, რომელიც ყველა მის პრობლემას მოაგვარებს, რადგან თქვენ, პირველ რიგში, საკუთარ პრობლემებზე უნდა იზრუნოთ და ამისთვის ძალიან დიდი ენერგია გჭირდებათ. როგორ უნდა მოიქცეთ, თუ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც გამუდმებით გეწუწუნებათ?

1. აუცილებლად შეინარჩუნეთ დისტანცია

ნებისმიერ დროს, როდესაც ამის შესაძლებლობა მოგეცემათ, მსგავს ადამიანებთან ურთიერთობას თავი აარიდეთ, რადგან ისინი თქვენით მანიპულირებას აუცილებლად დაიწყებენ. რაც უფრო ნაკლებ ყურადღებას დაუთმობთ მათ, მით უკეთ გააცნობიერებთ, რომ გამუდმებით სხვების ნეგატიური აზრების მოსმენისთვის საკმარისი ენერგია არ გაქვთ.

2. თანამოსაუბრეს აუხსენით, რომ მისი პრობლემები მან თავად უნდა მოაგვაროს

თანამოსაუბრეს აუცილებლად უნდა აუხსნათ, რომ მან საკუთარ პრობლემებს განსხვავებული პერსპექტივიდან უნდა შეხედოს. თუ ის გამუდმებით ნეგატიურ განწყობაზე იქნება, მისი მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდება. რაც მთავარია, თანამოსაუბრეს აგრძნობინეთ, რომ მისი პრობლემები თქვენზე დიდ ზეგავლენას არ ახდენს და მათთან გამკლავება მას თავად მოუწევს.

3. სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ

ადამიანებს, რომლებსაც წუწუნი ძალიან უყვართ, გარშემომყოფებით მანიპულირების საოცარი ნიჭი აქვთ. ამიტომ, თქვენს თანამოსაუბრეს უნდა აგრძნობინოთ, რომ მისი პრობლემების მოგვარებას არ აპირებთ. რა თქმა უნდა, გარკვეულ შემთხვევებში ემპათიის გამოხატვა აუცილებელია, თუმცა სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ და მანიპულატორის ყველა ახირება არ შეასრულოთ.

4. აუცილებლად დააწესეთ საზღვრები

ადამიანს, რომელსაც წუწუნი ძალიან უყვარს, აგრძნობინეთ, რომ მისი ყველა პრობლემისა და ტრაგედიის მოსმენა ნამდვილად არ გსურთ. თუ თქვენი ახლობელი ან მეგობარი ყოველდღიურად ნეგატიური აზრებით გტვირთავთ და თავს გამოფიტულად გრძნობთ, აუცილებლად უთხარით მას, რომ მის გვერდით არაკომფორტულად ხართ. აუხსენით თქვენს თანამოსაუბრეს, რომ არ გსმიამოვნებთ, როდესაც გამუდმებით თქვენს მხარზე ქვითინებენ. გარკვეული საზღვრების დაწესება მანიპულატორისგან მარტივად დაგიცავთ.

მომზადებულია ​Steptohealth.com-ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად