Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ბავშვი წიგნს ისე აღიქვამს, როგორც შენ მიაწვდი. ამ გზაზე ის ან ბედნიერია, ან უბედური, გააჩნია ვინ შეხვდება, როგორი მშობელი, მასწავლებელი,“ - გია მურღულია

გია მურღულია გადაცემაში „იმედის დღე“ ბავშვებში წიგნის კითხვისადმი ინტერესის გაღვიძების შესახებ საუბრობს:

„ბავშვი წიგნს ისე აღიქვამს, როგორც შენ მიაწვდი. ძალიან ცოტანი არიან ისეთები, რომლებით თვითონ პოულობენ საკუთარ თავს წიგნში და წიგნს საკუთარ თავში. ძალიან ბევრს, ცხადია, სჭირდება გზის გაკვალვა. ბავშვი ან უბედურია, ან ბედნიერი, გააჩნია ვინ შეხვდება, როგორი მშობელი, მასწავლებელი.“

გია მურღულია მშობლებს ურჩევს შვილებისთვის მეტი დრო გამონახონ და მათ მიმართ ყურადღება გამოიჩინონ:

„არ დაიშუროთ დრო თქვენი შვილებისთვის, მე ვისთანაც მისაუბრია ჩემს მოსწავლეებთან, ათიდან ცხრას უთქვამს, რომ მას აკლია მშობელთან ურთიერთობა. ლიტერატურაზე როდესაც ვსაუბრობთ, იცით, რომ გამოკითხვები ტარდება მთელს მსოფლიოში. ერთი წლის წინ 70 ქვეყანაში ჩატარდა გამოკითხვა, რომელიც ყოველ 5 წელიწადში ტარდება. ინტერესდებიან, როგორ ესმით ბავშვებს ის, რასაც კითხულობენ, რამდენად შეუძლია ბავშვს გაიაზროს ის, რასაც კითხულობს. ჩვენ ვართ მუდმივად ბოლო ათეულში. მიუხედავად იმისა, რომ მე არ მჯერა ეს მთელი შეგნებით, ფაქტია, რომ ბოლო ათეულში ვართ. ყველაზე ცუდი ის არის, რომ მეხუთედ მივიღეთ მონაწილეობა, წინსვლა კი არ გვაქვს. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ არ ვფიქრობთ იმაზე, რომ წინ წავიდეთ. კვლევის შედეგებს რეკომენდაციები დაურთეს. ერთ-ერთი ფრაზა ასეთი იყო, რომ იმ ოჯახებში, სადაც არის წიგნის კულტი, სადაც მდიდარი ბიბლიოთეკაა, სადაც მშობლები ერთმანეთთან წიგნებზე ლაპარაკობენ, ბავშვს შეუძლია დაინახოს მამა, რომელიც წიგნს კითხულობს, ბავშვებს აქვთ ხარისხობრივად უფრო მაღალი მაჩვენებელი, ვიდრე სხვა ბავშვებს. მე ბევრ ისეთ მშობელს ვხედავ, რომლებიც პასუხისმგებლობას სკოლებს აკისრებენ, განსაკუთრებით ეს ეხება კერძო სკოლას. მშობელი მოდის და გეუბნება, მე მოგიყვანე შენ ბავშვი და შენ ხარ პასუხისმგებელი მასზე, მე თავისუფალი ვარ, არ შემაწუხო.“

„როგორ შევაყვაროთ ბავშვს კითხვა? ამის პანაცეა არ არსებობს. ამ გზაზე ბევრი მარცხი მინახავს. მთავარი მე მაინც მოტივაცია მგონია, როგორც ყველა სხვა საქმეში. თუ ინტერესი იბადება, ადამიანი აკეთებს საქმეს, თუ არ იბადება, არ აკეთებს, ან აკეთებს ცუდად. მთავარი კითხვა ეს არის, როგორ უნდა დაბადო ინტერესი. პირველ რიგში ბავშვს უნდა დაანახო, რას ნიშნავს თხრობის კულტურა. მწერლობა არის თხრობა, მოკლედ რომ ვთქვათ. თხრობის კულტურა როგორ იბადება? ფაქტის ინტერესით. მეორე არის განვითარების ინტერესი. ნესტანი რომ ეუბნება ტარიელს, წადი და მოჰკალი ხვარაზმშას შვილიო, შენ უნდა დააინტერესო ბავშვი, უთხრა, ნახე ახლა რას ეტყვის ნესტანი, როდესაც ქაჯეთის ციხიდან ფატმანს მოსწერს წერილს, ამ გადაწყვეტილებას დააბრალებს ყველაფერს. მესამე არის ხასიათის ინტერესი, როგორ ვლინდება პერსონაჟის ხასიათი. მეოთხე არის კონფლიქტის ინტერესი, ხელოვნება არ არსებობს კონფლიქტის გარეშე. ადამიანებს აინტერესებთ, როგორ დამთავრდება კონფლიქტი, მოსწონთ იდუმალება. შემდეგი არის მიზნობრივი გამეორების ინტერესი. ხშირად მე ბავშვებს ვეკითხები ხოლმე, რა წავიკითხო, რომ გავიგო თქვენ რა მოგწონთ-მეთქი. მაშინვე ახმაურდებიან ბავშვები და მეუბნებიან, ვინ რას კითხულობს,“ - აღნიშნა გია მურღულიამ.

წაიკითხეთ სრულად