Baby Bag

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

,,მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს'' - როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში?

რა არის ტიკი, როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება და როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს მის დაძლევაში?- ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოლოგმა მარიამ ბასოშვილმა უპასუხა.

- პირველ რიგში განგვიმარტეთ რა არი ტიკი?

- ტიკი ეს არის კუნთების უნებლიე, სწრაფი მოძრაობა, რომელიც ვლინდება სხეულის სხვადასხვა ნაწილში წინასწარი განზრახვის გარეშე და იწოდება როგორც, ტიკური აშლილობა. არსებობს მოტორული დარვევები, რომლებიც ძალიან ჰგავს ტიკებს მაგალითად, კუნთების უეცარი შეკრთომა ან დაკლაკნილი ჭიისებრი მოძრაობები, თუმცა ეს ტიკი არ არის და აუცილებელია სწორი დიაგნოსტირება.

- როგორი შეიძლება იყოს ტიკის გამოხატულება?

- არსებობს მარტივი და რთული ტიკები, მოტორული და ვოკალური. მარტივი მოტორული ტიკები ხასიათდება კუნთების სწრაფი, ხანმოკლე მოძრაობებით, მაგალითად, თვალების ხამხამი, წარბების აწევა ან სხვა სახის ჟესტები, რომელსაც შინაარსი არ გააჩნია და კონტექსტს არ შეესაბამება, ასევე მხრების მოძრაობები.

რთული მოტორული ტიკები არის უფრო ნელი უნებლიე მოძრაობები ვიდრე მარტივი მოტორული ტიკები. ხასიათდება საგნების ხელით მოსინჯვით, ფეხების ბაკუნით, უკუღმა სიარულით ან ცეკვით,ხტუნვითი მოძრაობებით.ხელებისა და ფეხების ქნევა, ასევე უხამსი ჟესტები მიეკუთვნება რთულ მოტორულ ტიკებს.

მარტივი ვოკალური ტიკები ეს არის - ჩახველება, სრუტუნი, ბურტყუნი.

რთულ ვოკალურ ტიკებს მიეკუთვნება სიტყვების ან მთელი ფრაზების უნებლიე წამოყვირება. შესაძლოა იყოს უხამსი და სოციალურად მიუღებელი სიტყვები.

- ვინ აფასებს ბავშვს და რა ასაკში შეიძლება გამომჟავნდეს ტიკები?

- დიაგნოსტიკურ სახელმძღვანელოებში, როგორც ზემოთ ვახსენე, დიაგნოზი იწოდება, როგორც ტიკური აშლილობა, ხოლო არის თუ არა გარდამავალი ტიკური აშლილობა, ქრონიკული თუ კომბინირებული, დაზუსტებული თუ დაუზუსტებელი ამას განსაზღვრავს ფსიქიატრი ან ნეიროფსიქოლოგი, შესაძლოა,  ნევროლოგის შეფასებაც გახდეს საჭირო.

გარდამავალი ტიკური აშლილობა იწყება ადრეულ ბავშვობაში. მარტივი ტიკები რამდენიმე კვირა ან თვე გრძელდება და სხვა სირთულეები თან არ ახლავს. ეს მდგომარება 3-4 ჯერ უფრო ხშირია ბიჭებში, ვიდრე გოგონებში. ადრეულ ბავშვობაში ბავშვებისთვის რაიმეს დასწავლის ერთ-ერთი გზა მიმბაძველობაა. ამ დროს ტიკის ათვისება უფრო მარტივად ხდება.

გარდამავალი ტიკური აშლილობის დროს ერთი ტიკი შესაძლოა, შეიცვალოს და ჩანაცვლდეს მეორე ტიკით, მაგალითად, ჩახველება სრუტუნით ან პირიქით. ქრონიკული ტიკური აშლილობისას კი ტიკი არ იცვლება ასე მარტივად.

- რა არის ტიკის გამომჟღავნების მიზეზი, რამ შეიძლება გაამწვავოს ტიკი?

- სტრესულ სიტუაციაში ბავშვებს ხშირად ეწყებათ თვალების ხამხამი, ფეხების ბაკუნი, მხრების აჩეჩვა, ჩახველება. მაგალითად, ბავშვებს თუ უწევთ აუდიტორიის წინაშე გამოსვლა ნერვიულობის ფონზე შეიძლება დაიწყოს უნებლიე ჩახველება, მხრების ჩეჩვა - ეს ყველაფერი არის ტიკი, თუმცა უმრავლეს შემთხვევაში უკვალოდ, ყოველგვარი ჩარევის გარეშე ქრება.

ტიკის სიხშირე მატულობს სტრესის ფონზე, დაღლილობისას, ხოლო მისი სიხშირე მცირდება ფიზიკური ან გონებრივი აქტივობებისას, ასევე ძილში.

- როგორ შეიძლება, დავეხმაროთ ბავშვებს ტიკების დაძლევაში, რა რჩევებს მისცემთ მშობლებს?

- ტიკები, როგორც წესი, ბავშვებისთვის კომპლექსად იქცევ ადა გავლენას ახდენს მათ თვითშეფასებაზე. აუცილებელია, რომ მასწავლებელმა, ასევე ბავშვებმა იცოდნენ ტიკის შესახებ და თანაკლასელი არ გახდეს სოციუმის მხრიდან ბულინგის მსხვერპლი. გარშემომყოფებს, მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ მუდმივი შენიშვნები, მითითებები ტიკების სიხშირეს უფრო აძლიერებს.

გარდა იმისა, რომ დიაგნოსტირება აუცილებელია, ასევე ფსიქოთერაპია ძალიან კარგი მეთოდია ტიკებთან სამუშაოდ. ზღაპრით თერაპია, არტ-ტერაპია, ფიზიკური-გონებრივი აქტივობები მკვეთრად დაეხმარება ბავშვს ტიკების დაძლევაში. ბავშვისთვის მშვიდი გარემო, ნაკლები სტრესი და მშობლების მხრიდან მხარდაჭერა ამ პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია.

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგ​უფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„რით ვკვებავთ ბავშვს, ეს კი არ არის მთავარი, მთავარია როგორ ვაჭმევთ, ვასმევთ და ვაცმევთ,“ - ნანა ჩაჩუა

„რით ვკვებავთ ბავშვს, ეს კი არ არის მთავარი, მთავარია როგორ ვაჭმევთ, ვასმევთ და ვაცმევთ,“ - ნანა ჩაჩუა

ფსიქოლოგმა ნანა ჩაჩუამ იმ შეცდომებზე ისაუბრა, რომლებიც მშობლებმა ბავშვთან ურთიერთობისას არ უნდა დაუშვან. მან აღნიშნა, რომ ყველაფერი დედიდან იწყება და სამყარო ბავშვთან სწორედ დედის დახმარებით შემოდის:

„ყველაფერი მშობლიდან იწყება და უკაცრავად მამებთან, ყველაფერი იწყება დედიდან. მამა, იზრუნე დედაზე! დედით შემოდის სამყარო ბავშვთან. პირველი დაბადება ბიოლოგიურია და ჭიპლარის გადაჭრით იწყება, მერე იწყება ის დაბადება, რომელსაც ფსიქოლოგიური დაბადება ჰქვია. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს მიეცეს ძუძუთი კვება. დედის სხეულთან სიმბიოზური კავშირი ითხოვს კვლავ გაგრძელებას. სამყაროს მიმართ ნდობას ან უნდობლობას საფუძველი ორ წლამდე ასაკში ეყრება. შესაძლოა, დედა ვერ აწოვებდეს ძუძუს ბავშვს, არ გავიტეხოთ გული.“

​ნანა ჩაჩუამ აღნიშნა, რომ ბავშვთან ურთიერთობისას ღიმილიანი სახე რაც შეიძლება ხშირად უნდა გვქონდეს:

„რით ვკვებავთ ბავშვს, ეს კი არ არის მთავარი, ​მთავარია როგორ ვაჭმევთ, ვასმევთ, ვაცმევთ ბავშვს. ამას აქვს გადამწყვეტი მნიშვნელობა. სულ უნდა გვქონდეს ღიმილიანი სახე. ღიმილი არის ისეთი რამ ადამიანის ცხოვრებაში, იცოდეთ, მსგავსი არაფერი აქვს სამყაროს, არაფერია ღიმილზე უფრო მეტი. ღიმილი ყოვლისმომცველია. ბავშვი რომ ძუძუთი იკვებება, ამ დროს მას ღიმილი უნდა. თუ ამას ვახერხებთ, აქ ეყრება საფუძველი სამყაროს მიმართ ნდობას. თუ ამას ვერ ვახერხებთ, არის უნდობლობა.“

ნანა ჩაჩუას თქმით, ორი წლის ასაკიდან ბავშვი ავტონომიურობისთვის ბრძოლას იწყებს, რაც ნორმალური განვითარების შემადგენელი ნაწილია:

„ორიდან სამ წლამდე არის ავტონომიურობისთვის ბრძოლა. ბავშვი კიდებს კოვზს ხელს, ამბობს, რომ თვითონ შეჭამს. მზრუნველი მშობელი, მზრუნველი ბებია ეუბნება: „არა, არ დაისვარო.“ ავტონომიურობა უნდა იყოს, თორემ მერე იქნება ვიღაცის სიტყვაზე დამოკიდებული, ჩამოგვიყალიბდება მორცხვობა. რამდენჯერ მიდიან ბავშვები ბავშვთა ცენტრებში და ზოგიერთი დედის კალთაზეა მიწეპებული. თუ ბავშვს ავტონომიურობის სურვილი არ აქვს, ის უკვე დაკვირვების ობიექტია.“

​ღიმილთან ერთად მთავარია, რომ ბავშვს სულ ველაპარაკოთ, ყველაფერი გავახმოვანოთ. ბავშვს ძალიან უნდა მინის ჭურჭელს ხელი მოჰკიდოს და ითამაშოს. ჩვენ უნდა ვუთხრათ: „ძალიან გინდა არა, რომ ამითი ითამაშო? მოგეწონა ხომ?“ ამით ჩვენ ვასწავლით მას ემოციების, განცდების სახელდებას. როგორ ვეუბნებით ბავშვს, რომ არ შეიძლება? ვეუბნებით: „არა, ეს არ შეიძლება.“ ვერბალური და ჟესტის ენა უნდა ემთხვეოდეს ერთმანეთს და ხელისგული უნდა იყოს გაშლილი. ეს უნდა იყოს მტკიცედ, მკაფიოდ ნათქვამი. ბრძანება და დირექტივა ინტონაციაში არ უნდა იყოს. ინტონაცია არის უმთავრესი. შემდეგ ბავშვს ვუხსნით, რატომ არ შეიძლება: „ეს გატყდება.“ ამასთან ვთავაზობთ ალტერნატივას. არასდროს არ ავკრძალოთ ის, რისი ალტერნატივის უნარიც ჩვენ არ გვაქვს და არ ვართ მზად,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ნანა ჩაჩუამ ტელეკომპანია „ფორმულას“ გადაცემაში „დილა ფორმულაზე“ ისაუბრა.

წყარო:​ „დილა ფორმულაზე“

წაიკითხეთ სრულად