Baby Bag

​„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - ფსიქოლოგის რჩევები, ​როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ

​„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - ფსიქოლოგის რჩევები, ​როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ

„მსუქანი ვარ“, „დიდი ცხვირი მაქვს“, „რას ვგავარ“ - მსგავსი ფრაზები ხშირად გვესმის ბავშვებისგან. როგორ ავარიდოთ პროტესტი ბავშვებს საკუთარი სხეულის მიმართ? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge ფსიქოლოგ ლელა კლდიაშვილს ესაუბრა.

-  ქალბატონო ლელა, როდის იწყებს ბავშვი საკუთარ სხეულზე დაკვირვებას და საიდან მოდის პროტესტის სურვილი?

- ბავშვები საკუთარ სხეულზე დაკვირვებას საკმაოდ პატარა ასაკში იწყებენ, თუმცა განსაკუთრებული ინტერესი საკუთარი გარეგნობისადმი და სხეულით უკმაყოფილება ძირითადად გარდატეხის ასაკს უკავშირდება. გარდატეხის ასაკი ერთ-ერთი რთული ეტაპია ადამიანის ცხოვრებაში. ის ემთხვევა სქესობრივი მომწიფების პერიოდს, როცა მოზარდის ორგანიზმში ხდება სერიოზური ჰორმონალური ცვლილებები. ამ დროს სხეულებრივი ცვლილებები სწრაფად მიმდინარეობს - სიმაღლეში ზრდა, სხეულის ფორმების ცვლილება. სწრაფი ზრდის გამო სხეულის დისპროპორციულობობა, მეორადი სასქესო ნიშნების აღმოცენება და ა.შ. სწრაფად და მნიშვნელოვნად შეცვლილი ფიზიკური გარეგნობა შეიძლება ვერ მიიიღოს მოზარდმა და უსიამოვნო აღმოჩნდეს მისთვის.

- რა სახის უკმაყოფილება შეიძლება გამოთქვას ბავშვმა, რა არის მათი ყურადღების ობიექტი?

- ზოგადად, საკუთარი გარეგნობით დაინტერესება და გარკვეული უკმაყოფილება მოზარდისათვის დამახასიათებელია. მოზარდი საკმაოდ ბევრს ფიქრობს საკუთარი თავის შესახებ, დაინტერესებულია საკუთარი გარეგნობით და ყველა დეტალს აქცევს ყურადღებას; გარდატეხის ასაკში მისი ფსიქოლოგიური და ემოციური ფონი ისედაც დამძიმებულია, ამიტომ მტკივნეულად აღიქვამს და განიცდის გარეგნობის შესახებ შენიშვნებს და კომენტარებს.

- რა შედეგამდე შეიძლება მიგვიყვანოს პროტესტმა?

- მეცნიერების აზრით, გარეგნობით უკმაყოფილებამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს მოზარდის ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე. შეიძლება გახდეს მიზეზი დეპრესიის, შფოთვის, კვებითი ან ფსიქოსომატური დარღვევების განვითარების.

- გოგონებში უფრო ხშირია მსგავსი უკმაყოფილება თუ ბიჭებში?

- ორივე სქესთან გვხვდება, თუმცა პროცენტულად გოგონებისათვის უფრო მეტად დამახასიათებელია.

- როგორი უნდა იყოს მშობლის რეაქცია მსგავს სიტუაციაში? რა სჩევებს მისცემდით მათ, რომ ისეთები შეაყვარონ ბავშვებს თავი, როგორებიც არიან და პრობლემის შემთხვევაში (მაგალითად, წონა) დაეხმარონ მათ გამოსწორებაში.

- ბავშვები საკუთარი სხეულის ხატის შესახებ იგებენ და სწავლობენ მრავალ წყაროზე დაყრდნობით, მათ შორის, დიდი ადგილი უჭირავს მშობლებს, თანატოლებს და მედიას. 

მშობლებს შეუძლიათ კრიტიკულად მნიშვნელოვანი როლი ითამაშონ ამ პროცესში, რათა დაეხმარონ ბავშვს სხეულის პოზიტიური ხატისა და თვითშეფასების ჩამოყალიბებაში:

  • ესაუბრეთ შვილებს; გარდატეხის ასაკში სხეულის უცაბედმა ცვლილებებმა ბავშვები შესაძლოა, შეაშინოს და დააბნიოს. შფოთვის შესამცირებლად, ესაუბრეთ არა მხოლოდ განვითარების იმ ეტაპზე, რომელზეც იმყოფებიან, არამედ შემდეგ ეტაპებზეც. ბავშვებმა წინასწარ უნდა იცოდნენ, როგორ შეიცვლება მათი სხეულები.
  • ნუ გააკრიტიკებთ მოზარდის გარეგნობას. მაგალითად, თუ თქვენ შვილს წონის პრობლემა აქვს, მან ისედაც იცის ამის შესახებ. თქვენი კომენტარებით მხოლოდ გულს ატკენთ და გაართულებთ პრობლემას. ამის ნაცვლად, უთხარით შესაბამისი კომპლიმენტი თქვენს მოზარდ შვილს. უთხარით, რა ლამაზი ღიმილი აქვს მას, ან როგორ უხდება ეს კაბა მისი თვალის ფერს. პოზიტიური უკუკავშირის თქმით, თქვენ მას ეხმარებით პოზიტიური სხეულის ხატის ფორმირებაში. წაახალისეთ სხვა ჯანსაღი ჩვევები, როგორიცაა კარგი პირადი ჰიგიენა, ჯანსაღი ძილის ჩვევები და სხვა.
  • იყავით როლური მოდელი. ბავშვები ბევრ რამეს იგებენ თქვენი ცხოვრების სტილზე, ჭამის ჩვევებზე და დამოკიდებულებებზე დაკვირვებით. ბავშვი უსმენს მშობელს და სწავლობს მისგან. დამტკიცებულია, რომ თავიანთი გარეგნობა არ მოსწონს იმ ბავშვების უმეტესობას, რომელთა მშობლებიც უკმაყოფილოები არიან საკუთარი სხეულით. დააკვირდით - რა მაგალითს აძლევთ ბავშვს; რას ამბობთ, თუნდაც საკუთარ გარეგნობასთან დაკავშირებით. თუ არ მოგწონთ, დაიწყეთ ცვლილებები საკუთარი თავიდან - ეს შეიძლება იყოს ვარჯიში, ჯანსაღი კვება და ა. შ.
  • შეეცადეთ, ყურადღება არ გაამახვილოთ გარეგნობაზე. ნუ ისაუბრებთ ადამიანების გარეგნობაზე და მათ სხეულებზე; აქცენტი გააკეთეთ უფრო მნიშვნელოვან საკითხებზე, ადამიანის პიროვნულ ღირსებებზე და კარგ თვისებებზე.
  • დაეხმარეთ თქვენს შვილს, კრიტიკულად შეხედოს იმას, რასაც ხედავს ჟურნალში, ტელევიზორში და ინტერნეტში. ისაუბრეთ სხეულთან დაკავშირებულ სტერეოტიპებზე რეკლამებსა და მედიაში. დარწმუნდით, რომ მოზარდს ესმის ის ხრიკები (მაგალითად, ფოტორედაქტირება), რომელსაც მიმართავენ არარეალისტური გარეგნობის მისაღწევად.
  • ყურადღება გაამახვილეთ ცხოვრების ჯანსაღ წესზე, ვარჯიშზე და ჯანსაღ კვებაზე. გაატარეთ დრო აქტიურად, ითამაშეთ მოძრავი თამაშები, მაგალითად, კარგია ველოსიპედით სიარული, სეირნობა, ცურვა და სხვა სპორტული ატივობები. საყიდლების ყიდვისას ბავშვებს დაეხმარეთ აირჩიონ ჯანსაღი საკვები: ხილი და ბოსტნეული, ერთად წაიკითხეთ საკვებზე დატანილი ეტიკეტები, ეს ყველაფერი დაეხმარება ბავშვს ჯანსაღი ჩვევების ჩამოყალიბებაში.

    ​ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე

შეიძლება დაინტერესდეთ

როგორ გავუჩინოთ ბავშვებს პასუხისმგებლობის გრძნობა მეცადინეობის მიმართ?

როგორ გავუჩინოთ ბავშვებს პასუხისმგებლობის გრძნობა მეცადინეობის მიმართ?

ბავშვებში მეცადინეობის პროცესზე და პასუხისმგებლობის გამომუშავებაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოთერაპევტი ნინო გოგიჩაძე, რომელმაც მშობლებს და მასწავლებლებს საინტერესო რჩევები მისცა სწავლის უნარების განვითარებასთან დაკავშირებით:

- პირველ კლასში ძირითადად ბავშვებს მოსწონთ საგაკვეთილო პროცესი. რა იცვლება შემდეგ და რატომ ეკარგებათ სწავლის მიმართ მოტივაცია?
- როდესაც ბავშვი იწყებს სკოლაში სიარულს, ეს არის ახალი სოციალური და ფიზიკური გარემო, რაც ბავშვის ტვინისთვის ერთგვარი გამოწვევაა. პირობითად რომ ვთქვათ, იგი მოთამაშე ბავშვიდან გადადის მოსწავლე ბავშვის ამპლუაში. ამის გარდა, ახალი თანატოლთა წრე ჰყავს, რაც ეხმარება, რომ იყოს მოტივირებული. თუმცა ყველა ბავშვისთვის ერთნაირად სასიამოვნო არაა ეს პროცესი. ემოციურმა თუ ინტელექტუალურმა სიახლეებმა შესაძლოა, დემოტივაციაც გამოიწვიოს. ან სულაც ბავშვისთვის, რომელმაც სკოლაში მიღებული ინფორმაცია უკვე იცის, არათუ გამოწვევა არაა, არამედ საინტერესოც აღარაა სასწავლო პროცესი. მათ უნდა ასწავლიდნენ განვითარების უახლოეს დონეზე არსებულ საკითხებს, მოსაწავლეებს სჭირდებათ მცირე ბიძგი, რომ დარწმუნდნენ თავიანთ ძალებში. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ მასწავლებელი ორიენტირებულია ჯგუფზე და არა ინდივიდზე, მივხვდებით, რომ ესეც აკარგვინებთ მათ მოტივაციას. ბავშვზე ცენტრირებული სწავლება უნივერსალურია, მაგრამ შეუძლებელია საკლასო ოთახში. იმ ბავშვებს, რომელთაც სხვებთან შედარებით მეტი ძალისხმევა სჭირდებათ პროგრამის ათვისებაში, უფრო მეტად უნდა დავუფასოთ გადადგმული ნაბიჯი. მასწავლებელმა კონკურენციის პრობლემა დადებითი მხარდაჭერით უნდა გადაჭრას, რომ არ დააკარგვინოს მათ სწავლის სურვილი.
- როგორ უნდა დავიცვათ ბალანსი, ანუ როდის უნდა მოვთხოვოთ ბავშვებს მკაცრად დავალების შესრულება და როდის დავუთმოთ დრო გასართობ აქტივობებს?
- ყველაზე კარგია, რომ ბავშვს დავალება არ უნდა მოჰქონდეს სახლში და ის ბავშვი უფრო მოტივირებულია, ვისაც ასეთი ვალდებულებრივი წნეხი არა აქვს, ანუ ვალდებულების ნაცვლად ინტერესის გაღვივება გამოიყენება მოტივატორად. ახლა ჩვენ ვდგავართ იმ გამოწვევის წინაშე, რომ ამ სასწავლო პროგრამის ფარგლებში რთულდება ინტერესის გაღვივება. რეცეპტი, რაც გვაქვს არის ის, რომ თუ გვინდა, სისტემატურად ბავშვმა გააკეთოს რაღაც, ეს უნდა იყოს ჩასმული რუტინაში. ჯერ უნდა გავაკეთებინოთ ის, რაც სავალდებულოა და შემდეგ ის, რაც მას სურს. ეს ზრდის იმის ალბათობას, რომ ბავშვი იმეცადინებს. აუცილებელია, რომ თანმიმდევრობა იყოს დაცული ანუ ჯერ ვამეცადინოთ და შემდეგ დავუთმოთ დრო მის საყვარელ საქმიანობას.
- როგორ გავუჩინოთ ბავშვებს პასუხისმგებლობის გრძნობა მეცადინეობის მიმართ?
- ვინ უნდა გაუჩინოს ეს პასუხისმგებლომა, მასწავლებელმა თუ მშობელმა? პასუხისმგებლობა ერთ-ერთი ყველაზე რთული თემაა. პასუხისმგებლობის აღება ხდება დაწყებითი ასაკიდან. ბავშვისთვის ეს უნდა ასოცირდებოდეს რამე სასიამოვნოსთან, წახალისებასთან ან აღიარებასთან. ამასთან დაკავშირებით არ არსებობს რამე ზოგადი რეცეპტი, მაგრამ ყველაზე ძლიერი მექანიზმია, როდესაც ბავშვი ხედავს, რომ მისი დახარჯული ძალისხმევა ფასდება და ეს მნიშვნელობის მატარებელია ბავშვისთვისაც და სხვისთვისაც. თუმცა ეს იმდენად წნეხი არ უნდა იყოს, რომ ვერ შეძლოს, თორემ ამ ვალდებულებების წნეხისგან შეიძლება განვითარდეს შფოთვითი აშლილობა, რისი შემთხვევებიც გვხვდება ჩვენ. პასუხისმგებლობა უნდა იყოს გაზიარებული და უნდა შევუქმნათ მათ კომფორტული გარემო ერთი მხრივ, მოტივაციის კუთხით და მეორე მხრივ იმით, რომ სამეცადინო ბოლომდე დაასრულოს.
- რა დროს დგება მომენტი, როცა პასუხისმგებლობა ბავშვს/მოზარდს თავად უნდა დავაკისროთ?
- დავიწყოთ იმით, რომ პასუხისმგებლობა გაზიარებული უნდა იყოს, რაც საჭიროა ყველასთვის, როგორც ბავშვების, ისე მოზრდილებისთვის. პასუხისმგებლობა გარე მოტივაციით ყალიბდება, მაგრამ ყველაზე გარდამტეხია, როცა თვითმოტივაცია ჩნდება და პასუხისმგებლობა შინაგანად გამჯდარი აქვს. ეს იწყება, როდესაც ბავშვისთვის მარტივი რაღაცების (თასმის შეკვრა, შარვლის ჩაცმა და სხვა) სწავლებას ვიწყებთ და მის ავტონომიას ვაღიარებთ. მშობლები უნდა დავფიქრდეთ იმაზე, რომ გამოვხატოთ ბავშვის კომპეტენტურობა, მივეხმაროთ, დაინახოს ეს და მივცეთ საშუალება, რომ მიხვდეს თავისი გადაწყვეტილებების ცუდ შედეგსაც. მეტაფრულად რომ ვთქვათ, შეიძლება, ხანდახან მივცეთ ბავშვს საშუალება, ხელი ოდნავ დაიწვას იმისთვის, რომ გაიაზროს, როდესაც ვეუბნებით, რომ ქურა ცხელია, ეს მართლაც ასეა. ამ ცუდი შედეგით ის მიხვდება, რომ გარემო სანდოა მისთვის და როდესაც ის საფრთხეების შესახებ აფრთხილებს, ეს რეალურია და მეორე მხრივ, დაფიქრდეს, რომ დაწესებული ლიმიტები მნიშვნელოვანი და სასარგებლოა მისთვის. ბავშვს უნდა გავუჩინოთ ნდობა საკუთარი თავის მიმართ და ჩვენ მიმართ. პასუხისმგებლობა უნდა შეიცავდეს სასიამოვნო, ცნობისმოყვარეობის ნაწილსაც. მეცადინეობის პროცესშიც მას უნდა მივუთითოთ მისივე შესრულებულ კარგ ნაწილზე და არა ეგრევე შეცდომებზე. ბავშვები „გამოიჭირეთ“ კარგში და ასწავლეთ თავისი თავის კარგში „გამოჭერა“. მცდელობაც კი შევაქოთ მათი, რომ გაიაზრონ ამის კეთების მნიშვნელოვნება და არა შედეგით, არამედ პროცესით მიიღონ სიამოვნება.
- თუ ეს პასუხისმგებლობა ვერ აიღო თავის თავზე, ამის შემდეგ რა უნდა მოვიმოქმედოთ?
- პრინციპი არის ის, არ მივცეთ იმაზე მეტი, რისი დაძლვაც შეუძლია. ამიტომ ზომიერი დახმარება უნდა გავუწიოთ იმაში, რაც უჭირს. ხანდახან ვურჩევთ ხოლმე, რომ თუ ის არის პრობლემა, რომ ბავშვმა დამოუკიდებლად იმეცადინოს, მშობლის ნაცვლად სხვა, გარეშე ადამიანი დაეხმაროს. ყველაზე იდეალური დამხმარეები არიან თანატოლები, რომლებიც ერთმანეთს აუხსნიან და დაეხმარებიან, თუ ამის საშუალება არ არის, მაშინ უფროსი და-ძმა ან უფროსი ასისტენტი. ყოველთვის უზედამხედველოდ დატოვება არ ეხმარება ბავშვს, რომ ავტომატურად აიღოს პასუხისმგებლობა, ეს გარკვეულწილად უნდა იყოს წახალისებული. უნდა დავანახოთ მას, რომ ჩვენ ვზრუნავთ მის სამეცადინო პროცესზე და მნიშვნელოვანია ჩვენთვის, რომ ის არ მოცდეს და მაქსიმალურად კომფორტულად იგრძნოს თავი. ოღონდ არ უნდა ჩავერიოთ ამ პროცესში. 
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
წაიკითხეთ სრულად