Baby Bag

ბავშვებსა და თინეიჯერებში სოციალური უნარების განვითარების 10 საუკეთესო გზა

ბავშვებსა და თინეიჯერებში სოციალური უნარების განვითარების 10 საუკეთესო გზა
თანამედროვე სამყაროში ბავშვებსა და თინეიჯერებს ბევრი ისეთი დაბრკოლების გადალახვა უწევთ, რომელთა შესახებ წინა თაობებმა ცოტა რამ თუ ​იციან. სოციალური მედიისა და ტექნოლოგიების წამყვანი როლი სოციალურ ურთიერთქმედებათა ახალ მოდელს ქმნის, რომლის შესახებ ნათელი წარმოდგენის შექმნა აუცილებელია.

ბავშვებისა და თინეიჯერების გარემოცვაში თუ მოხვდებით, ხშირად გაიგონებთ მსგავს ფრაზას: „ტელეფონზე საუბარი საშინელებაა. ამას უკვე აღარავინ აკეთებს.“ არცთუ იშვიათია შემდეგი სახის საუბრებიც: „ხალხი ჩემზე ისეთი წარმოდგენისაა, რომ ამის შესახებ საუბარი არც მსურს.“ ბავშვების მხრიდან მსგავსი მოსაზრებების მოსმენის შემდეგ ერთი მთავარი კითხვა ჩნდება: როგორ უნდა მოვახერხოთ ჩვენ: პედაგოგებმა, მშობლებმა და ფსიქოლოგებმა მოზარდებში ადეკვატური სოციალური უნარების განვითარება, რათა მათ ღია და გახსნილი ურთიერთობების დამყარება თავისუფლად შეძლონ? აღნიშნულ კითხვაზე პასუხის გაცემა მარტივი არ არის, თუმცა არსებობს რამდენიმე საინტერესო მეთოდი, რომლებიც ბავშვებსა და თინეიჯერებში ჯანსაღი სოციალური უნარ-ჩვევების განვითარებას მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს.

ბავშვებში სოციალური უნარების განვითარების 5 საუკეთესო გზა

1. გაცნობითი ხასიათის როლურ თამაშებში მონაწილეობა

როგორ იწყებს ადამიანი ურთიერთობას უცხო პიროვნებასთან, რომლის შესახებ მან არაფერი იცის?! ეს ის საკითხია, რომლის შესახებ ბავშვები ძალიან ბევრს ფიქრობენ. მათ აიტერესებთ, თუ ვინ არის ადამიანი, რომელთანაც ჯერ არასდროს უსაუბრიათ, ეჭვობენ, აქვთ კი რაიმე საერთო სრულიად უცხო პიროვნებასთან და ფიქრობენ, როგორ უნდა დაიწყონ მასთან საუბარი. ბავშვების ცნობისმოყვარეობის დასაკმაყოფილებლად და მათი შიშების დასაძლევად, მშობელმა საკუთარ შვილთან როლური თამაშები უნდა წამოიწყოს, რომელშიც ბავშვი უცნობი ადამიანის როლს შეასრულებს, მშობელი კი საკუთარი შვილის როლში მოგვევლინება. მსგავსი თამაშებით ბავშვმა პასუხი უნდა მიიღოს ყველა კითხვაზე, რომელიც მას აწუხებს. მან უნდა ისწავლოს, თუ როგორ ჩაერთოს დაგვიანებით ისეთ თამაშში, რომელიც უკვე სხვებმა წამოიწყეს, როგორ დაპატიჟოს მეგობარი სათამაშოდ. ოჯახურ გარემოში სხვა და სხვა სოციალური სცენარის გათამაშება ბავშვს ახალი ურთიერთობების წამოწყების შიშის დამარცხებაში დაეხმარება.

2. თამაში - „ემოცითა გამოცნობა“

ცოცხალი ურთიერთობების ნაკლებობა ბავშვებს თანატოლების ემოციური განწყობების ამოცნობის უნარს უქვეითებს. ჩამოწერეთ ფურცლებზე სხვა და სხვა ემოციის აღმნიშვნელი სიტყვები. თითოეულმა თამაშის მონაწილემ ის ემოცია უნდა გამოხატოს, რომელიც მის კუთვნილ ფურცელზე წერია. მეტი გამოწვევისთვის, ემოციების გამოსახატად მხოლოდ სახის მიმიკების გამოყენებას ნუ დასჯერდებით. თამაშის დროს აქტიურად გამოიყენეთ სხეულის ენა. მაგ. გაბრაზების გამოსახატად ხელები გადააჯვარედინეთ და მკერდზე მჭიდროდ მიიკარით. მსგავსი თამაშები ბავშვებში აუცილებლად გააჩენს შემდეგი სახის კითხვებს: რა იწვევს ამა თუ იმ ემოციას ადამიანებში? როგორ უნდა ავიცილოთ თავიდან უარყოფითი ემოციები და ა.შ.

3. საუბრის ტონის შეხამება ემოციასთან

ემოციისა და საუბრის ტონის ურთიერთშეხამება სხვა და სხვა გზით შეიძლება, იქნება ეს შარადების გამოცნობა, როლური თამაში თუ ფილმების ერთად ყურება. ბავშვებთან ერთად ეკრანებს მიუსხედით და ადამიანის საუბრის ტონით მისი ემოციური მდგომარეობის გამოცნობა სცადეთ.

4. ვარჯიში რიგის დაცვაში

რიგის დაცვა და მოთმინების გამომუშავება ბავშვებისთვის რთულ ამოცანას წარმოადგენს. ეცადეთ ბავშვები ისეთ აქტივობებში ჩართოთ, რომლებიც მათგან მოთმინების გამოვლენას და რიგის დაცვას მოითხოვს. მაგ. ბავშვებთან ერთად გააფერადეთ ფურცელი ისე, რომ საერთო შრომაში ყველამ თავისი წვლილი შეიტანოს, ხატეთ მორიგეობით, ასწავლეთ ბავშვს, რომ მოთმინებით დაელოდოს თავის რიგს, სანამ სხვები მუშაობენ.

5. ბავშვის ინტერესების გათვალისწინება

ახალი სოციალური უნარების განვითარებისთვის ბავშვის ინტერესები და ჰობი გამოიყენეთ. თუ თქვენს შვილს ფეხბურთი იტაცებს, ესაუბრეთ გუნდური თამაშის მნიშვნელობაზე, ასწავლეთ, როგორ უნდა დაეხმაროს თანაგუნდელს, რომელიც კარგად ვერ თამაშობს.

თინეიჯერებში სოციალური უნარების განვითარების 5 საუკეთესო გზა

1. ქველმოქმედებაში ერთობლივი ჩართვა

ქველმოქმედებაში ერთობლივი ჩართვა თქვენ და თქვენს თინეიჯერ შვილებს საერთო ინტერესებს გაგიჩენთ. ისინი მეტად მოგენდობიან და თქვენს ქმედებებს მაგალითად გამოიყენებენ. საკუთარი ქცევით ეტიკეტის ისეთი სტანდარტი უნდა აჩვენოთ, რომელიც თქვენს შვილს არამხოლოდ თანატოლებთან, არამედ უფროსებთან ურთიერთობაშიც გამოადგება.

2. თამაში - „თქვი, რაც გსურს!“

აღნიშნული თამაშის პრინციპი შემდეგია: მონაწილეები კითხვებს გისვამენ, თქვენ კი ნებისმიერი თქვენთვის სასურველი გზით პასუხობთ. გულახდილობა და ემოციების ღიად გამოხატვა შვილებთან ურთიერთობის გაუმჯობესებაში დაგეხმარებათ. თამაშის დროს ნებისმიერ თემაზე საუბარი უნდა შეგეძლოთ. თუ კითხვა აღგაფრთოვანებთ, შეგიძლიათ სიხარული ხტუნვით ან ხმამაღალი შეძახილით გამოხატოთ.

3. როლური თამაში - „გასაუბრება“

მოზარდებს გასაუბრებები ძალიან აშინებთ. მათ არ იციან, როგორ მოიქცნენ, როდესაც სამსახურის შოვნას ცდილობენ და გასაუბრებაზე საკუთარი უნარების გამოვლენა სჭირდებათ. მათთან ერთად როლური თამაში წამოიწყეთ. მიაწოდეთ თქვენს თინეიჯერ შვილს დამსაქმებლის კითხვარი, თქვენ კი სამსახურის მაძიებლის როლი მოირგეთ. აღნიშნული სცენის გათამაშება მომავალ გასაუბრებებთან დაკავშირებით მას გარკვეულ წარმოდგენას შეუქმნის და უფრო თავდაჯერებულს გახდის.

4. საჭიროებების გამოვლენა წერის დახმარებით

იმის ნაცვლად, რომ თქვენს თინეიჯერ შვილს ყველა სურვილი აუსრულოთ, მას საკუთარ საჭიროებებში გარკვევა უნდა ასწავლოთ. სთხოვეთ თქვენს შვილს წერილობითი სახით გთხოვოთ დახმარება. წერა ჩვენი მოთხოვნებისა და პრობლემების სიღრმისეულ ანალიზში გვეხმარება. ამა თუ იმ პრობლემაზე გულახდილი წერილის დაწერა თქვენს შვილს საკუთარი სურვილების გაცნობიერებისკენ უბიძგებს.

5. თამაში - „უხერხული ვითარება“

ეს გასართობი და მხიარული თამაში სპეციალურად თინეიჯერებისთვის შეიქმნა. მონაწილეებმა უხერხული სიტუაციები უნდა გაითამაშონ და მათგან თავის დაღწევის გზები ეძებონ. აღნიშნული თამაში თინეიჯერებს ძალიან უყვართ და მისი დახმარებით სასარგებლო და საჭირო სოციალურ უნარებსაც ადვილად იძენენ.

ავტორი: ია ნაროუშვილი 

შეიძლება დაინტერესდეთ

„სამი წლის ასაკში ბავშვს უნდა შეეძლოს ჯგუფური თამაში და ნივთების გაზიარება,“- ფსიქოლოგი ნატა მეფარიშვილი

„სამი წლის ასაკში ბავშვს უნდა შეეძლოს ჯგუფური თამაში და  ნივთების გაზიარება,“- ფსიქოლოგი ნატა მეფარიშვილი

ფსიქოლოგმა ნატა მეფარიშვილმა იმ სირთულეებზე ისაუბრა, რომლებსაც ბავშვები გაზიარებისა და ჯგუფური თამაშის უნარების ათვისებისას აწყდებიან. მან აღნიშნა, რომ დასწავლის პროცესში მშობლის ჩართულობა უმნიშვნელოვანესია:

„ნელ-ნელა, მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვი კვლავ პატარაა, ის აღიქმება, როგორც ოდნავ მოზრდილი ან დიდი, რაც ბავშვებს ძალიან მოსწონთ. ამ დიდობას აქვს თავისი პლუსები და „მინუსები.“ მინუსი გახლავთ ის, რომ მან უნდა დაიწყოს სხვა თანატოლებთან ურთიერთობა, რომლებსაც მისი სათამაშო მოსწონთ ხოლმე. მან უნდა ისწავლოს, როგორ უნდა გაუყოს ეს სათამაშო სხვას. გაყოფის პროცესში ბავშვების უმეტესობა აწყდება პრობლემას, რომ არ უნდა სათამაშოს გაცემა, იმიტომ, რომ ეს მისი კუნთვნილი ნივთია. ​სწორედ აქ არის უფროსის როლი ძალიან მნიშვნელოვანი.“

ნატა მეფარიშვილმა იმ შეცდომებზე ისაუბრა, რომლებსაც მშობლები ბავშვის ჭირვეული ქცევის გამოვლენისას უშვებენ:

„უფროსი, რომელიც იქვეა უნდა ჩაერთოს პროცესში,​ სანამ ბავშვი ისწავლის, რომ განაწილება პრობლემა არ არის. ის, რომ ბავშვმა სათამაშო მიაწოდა ვიღაცას და ცოტა ხნით უნდა დააცადოს, რომ ხელში ჰქონდეს, არის მნიშვნელოვანი. ხშირია ხოლმე, რომ ამ აურზაურში მშობლები ისევ გამოართმევენ გაცემულ სათამაშოს, ამშვიდებენ სათამაშოთი ატირებულ ბავშვს, რომელიც ფეხებს აბაკუნებს. ეს იწვევს იმ ქცევის მოდელის ჩამოყალიბებას, რომ თუ ფეხს დავაბაკუნებ და მუშტებს დავაბრახუნებ, თავს კარგად დავიმკვიდრებ.“

ნატა მეფარიშვილის თქმით, ორი წლის ასაკში ბავშვს საკუთარი მოთხოვნების სწორად გამოხატვა არ შეუძლია, რაც მან ნელ-ნელა უნდა ისწავლოს:

„ორი წლის და ორი თვის ასაკში ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ სათამაშო მქონდეს მე, იმ ტერიტორიაზე, სადაც ვთამაშობ, მე ვიყო ლიდერი, ყურადღება მომაქციონ, როდესაც ვითხოვ. რადგან არ ვიცი ადეკვატურად გამოხატვა ჩემი მოთხოვნების, ​ვიწყებ ისეთი ქცევის გამოვლენას, რომელსაც აგრესიულს ვეძახით და მარტივად იქცევს ყურადღებას. სასურველია, რომ უფრო პოზიტიური ქცევები: განაწილების ქცევა, რიგის დალოდების ქცევა ჩვენს შვილებს კარგად ავუხსნათ. თუ ბავშვი სხვას არ გადასცემს ამ სათამაშოს, გამოვართვათ და ვუთხრათ: „ახლა ჩვენ სათამაშოს ცოტა ხნით ვათხოვებთ.“

„ორი წლის და ოთხი თვის რომ იქნება ბავშვი, ნელ-ნელა ეს უნარი უნდა ჩამოვუყალიბოთ. ​სამი წლის ასაკში მას უნდა შეეძლოს ჯგუფური თამაში, ნივთების გაზიარება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, როდესაც მოგვიანებით მომიწევს თანამშრომლებთან გუნდური და ჯგუფური მუშაობა, შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ მე ეს არ გამომდის. რომ დავფიქრდები, მივხვდები, რომ ბავშვობაში რაღაც ისე არ იყო, როგორც საჭირო იყო,“ – ნატა მეფარიშვილმა აღნიშნულ თემაზე საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო:​ „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად