Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„უჭმელობა არის ძალიან მნიშვნელოვანი სიმპტომი. ავადმყოფთა მასივში ერთ-ერთი წამყვანი ჩივილი ეს გახლავთ,“ - ყარამან ფაღავა

„უჭმელობა არის ძალიან მნიშვნელოვანი სიმპტომი. ავადმყოფთა მასივში ერთ-ერთი წამყვანი ჩივილი ეს გახლავთ,“ - ყარამან ფაღავა

პედიატრმა ყარამან ფაღავამ ბავშვებში უჭმელობის პრობლემის შესახებ ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ უჭმელობა მნიშვნელოვანი სიმპტომი და ჩივილია:

„უჭმელობა არის სიმპტომი, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი სიმპტომი, ჩივილი. ავადმყოფთა მასივში ერთ-ერთი წამყვანი ჩივილი ეს გახლავთ. მეორე ამბავია, ​ეს ნამდვილად არის უმადობა და უჭმელობა, თუ მშობელს მიაჩნია, რომ ასეა?! მშობლებს უნდათ, რომ ბავშვები წონაში მომატებულები იყვნენ. არადა არ არის სასურველი, რომ ბავშვი ჭარბი წონის იყოს. მამაჩემი, ცნობილი პედიატრი, ირაკლი ფაღავა ამბობდა, ბიჭს ნეკნები უნდა უჩანდესო. ნორმის ფარგლებში უნდა იყოს გოგონაც და ვაჟიც. ვაჟი სჯობს, ნორმაზე ცოტა დაბლა იყოს და გოგონა ზედა საზღვარზე. ცხიმი არის წყარო ქალის ჰორმონების, ესტროგენების წარმოქმნის. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ეს მოზარდობის პერიოდში.“

ყარამან ფაღავას თქმით, მშობლები ღიზიანდებიან, როდესაც ბავშვები არ ჭამენ, თუმცა მთავარი მაინც ის არის, როგორ ვითარდება ბავშვი:

​მშობელს ძალიან აღიზიანებს, თუ ბავშვი არ ჭამს. მას ეჩვენება, რომ სხვა უფრო მეტად ჭამს. მთავარი ის კი არ არის, რამდენს ჭამს ბავშვი. მთავარია, როგორ მატულობს, როგორ ვითარდება ბავშვი. განვითარება წონაში მატება კი არ არის მხოლოდ. ეს არის ფსიქო-ემოციური განვითარება, ინტელექტუალური განვითარება, სქესობრივი განვითარება, აგრეთვე არის თუ არა ე.წ. ნუტრიციული დაავადებები. მათ შორის წამყვანი არის ანემია, ჰიპოვიტამინოზები, წონის დაქვეითება, ცილის დაქვეითება. მშობლის ჩივილს ყოველთვის ყურადღება უნდა მივაქციოთ. უხილავი სიმები არის დედასა და შვილს შორის. შეიძლება ბავშვი გარეგნულად შესანიშნავია, არავითარი ჩამორჩენა არ აქვს, არც ნუტრიციული დაავადება აქვს, მაგრამ შეიძლება მომავალში განვითარდეს.“

ყარამან ფაღავამ მოზარდებში უჭმელობის გამომწვევი ძირითადი მიზეზები დაასახელა:

„როდესაც არ ჭამს ბავშვი, მით უმეტეს, მოზარდი, აქ არის ორი მომენტი. ერთი არის ფსიქოლოგიური სტრესი, ეშინია გასუქების. ​არის ზოგიერთი, რომ ზოგიერთი საკვები მოსწონს, ზოგიერთი ნაკლებად მოსწონს. ბავშვი თანდათანობით უნდა შევაჩვიოთ სხვადასხვა საკვებს. მნიშვნელოვანია გემრიელად მიღება საკვების, ლამაზად სუფრის გაშლა, სილამაზე უნდა იყოს.“

„ბავშვი თევზს რომ არ ჭამს, ეს მაინც ჩვევაა. უნდა შევაჩვიოთ მაგალითით. თევზი შესანიშნავი საკვებია. უცნაური ამბავია, ზღვისპირა ქვეყანა ვართ, უშუალოდ ზღვისპირა რეგიონებშიც კი თევზს მაინცდამაინც ხშირად არ მიირთმევენ. ეს გასაოცარი ამბავია. ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისთვის, რომ ზღვის პროდუქტი მაქსიმალურად შემოვიტანოთ რაციონში. რაც შეეხება ხილს, ხილზე ცოტა სიფრთხილეა საჭირო. ზოგჯერ ეს მიუჩვევლობის ბრალია, ზოგჯერ, შესაძლოა, ფრუქტოზის აუტანლობაც იყოს. ბავშვი დისკომფორტს განიცდის. ამიტომ ​ნუ დავაძალებთ ბავშვს ხილის მირთმევას. პედიატრიაში ზოგჯერ ვეტერინარულ მიდგომასაც აქვს დიდი მნიშვნელობა. ბავშვს ვაწვდით საკვებს და რასაც მიირთმევს, როგორც ჩანს, მას ეს უფრო მეტად ესაჭიროება,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ყარამან ფაღავამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო: ​„პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად