Baby Bag

,,ჩვენ პატარაობიდანვე უნდა ვასწავლოთ ბავშვებს დაბრკოლებების გადალახვა" - თამარ გაგოშიძე

,,ჩვენ პატარაობიდანვე უნდა ვასწავლოთ ბავშვებს დაბრკოლებების გადალახვა" - თამარ გაგოშიძე

,,​თანამედროვე ბავშვს სჭირდება, რომ საკუთარი თავი დაინახოს ძალიან დიდი რაოდენობის, ზღვა ინფორმაციაში. როდესაც ტვინი გადაწყვის პროცესშია, უბრალოდ, იკეტება და მერე მშობელი გვეუბნება, რომ ბავშვს არაფერი აინტერესებს, არაფერი უნდა. მას სურს, გამოჰყოს პრიორიტეტები, გააკეთოს ანალიზი და ამისთვის სჭირდება დახმარება. მშობელი არ ეხმარება", - ამის შესახებ ნეიროფსიქოლოგმა, თამარ გაგოშიძემ გადაცემაში ,,შუადღე" ისაუბრა. 

,,ჩვენ არ ვუყურებთ არც ერთმანეთს და არც ჩვენს შვილებს. მშობლისთვის მტკივნეულია, როცა აღმოაჩენს, რომ შვილს, რომელიც უნდოდა, მუსიკოსი გამოსულიყო, ნიჭი არ აღმოაჩნდა. ის მაინც ცდილობს, რაღაცნაირად, მაინც ავარჯიშოს ამ მიმართულებით. რისი ნიჭი აქვს, რა აინტერესებს, აი, ამას უნდა დააკვირდე და ამ მხრივ უნდა შეუწყო ხელი. ბედნიერება სწორედ ეს არის, რომ ადამიანს შეუძლია რეალიზაცია, შეუძლია საკუთარი თავის უნარების დანახვა და, ასევე,  მინუსების დანახვა. 

ჩვენ პატარაობიდანვე უნდა ვასწავლოთ ბავშვებს დაბრკოლებების გადალახვა, მათ ბამბებში ვერ გავზრდით. ჩვენ ვცხოვრობთ ამ რეალობაში და ბავშვობიდანვე უნდა ჩამოყალიბდეს მდგრადობა. პატარების ნერვული სისტემა  უნდა მიეჩვიოს, რომ როგორც კი იმედგაცრუება ექნება, ეს როგორ გადალახოს მისაღები გზით, ისე  - რომ გამოხატოს ემოცია, სხვისი ემოციაც გაიგოს, მაგრამ თან გაითვალისწინოს სხვა ადამიანი. ამას სჭირდება ყოველდღიური ვარჯიში", - აღნიშნავს გაგოშიძე და საუბრობს, როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი მაშინ, როდესაც საკუთარი შვილის ყოველდღიურობაში სპეციალისტის ჩარევაა საჭირო. ის ამბობს, რომ ამისთვის ბავშვი წინასწარ უნდა შევამზადოთ. 

,,სწორი მიდგომა, მაგალითად, ასეთია - ბავშვს ეუბნები, რომ არ მოგწონს, როდესაც მეცადინეობასთან დაკავშირებით მუდმივად გაქვთ კონფლიქტი. ან თუ ემოციურ პრობლემებთან გვაქვს საქმე, ეუბნები, რომ ვერ იგებ, როგორ უნდა დაეხმარო და არ გაქვს სურვილი, ყოველთვის კამათობდეთ - ,,მინდა, რომ მხარი დაგიჭირო, მაგრამ არ ვიცი, როგორ". ღიად ეუბნები, რომ საჭიროა სპეციალისტთან საუბარი. სინამდვილეში, ეს მშობელსაც სჭირდება. არ უნდა შეგრცხვეს, რომ ბავშვთან აღიარო არცოდნა, ხანდახან ბოდიშიც უნდა მოუხადო და ამით ასწავლო, რომ შეიძლება, ადამიანს რაიმე შეეშალოს და შემდგომ ბოდიში მოიხადოს. ვუხსნით, რომ ეს თავად გვჭირდება, სპეციალისტმა აგვიხსნას, როგორ დავეხმაროთ ჩვენს შვილს - კარგი იქნება, თუ წავალთ ორივე, ორივეს დაგველაპარაკება, რაღაცებს გაგვაკეთებინებს... ანუ, წინასწარ ვამზადებთ ბავშვს. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი იმიტომ, რომ გაურკვევლობას ვერც უფროსები ვიტანთ", - ამბობს თამარ გაგოშიძე.

წყარო: ,​,შუადღე"

შეიძლება დაინტერესდეთ

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად