Baby Bag

„მშობლებში გავრცელებული აზრია დღეს, რომ კომპიუტერი ავითარებს ბავშვს... შვიდი წლისას ავითარებს, მაგრამ ორი წლისას - არა,“ - თამარ გაგოშიძე

ნეიროფსიქოლოგმა თამარ გაგოშიძემ ბავშვებზე გაჯეტებთან ხანგრძლივი ურთიერთობის მავნე ზეგავლენების შესახებ ისაუბრა:

„ძალიან ბევრი ექსპერიმენტია ჩატარებული. იაპონელებმა ჩაატარეს ექსპერიმენტი, მხოლოდ მშობლის ლაპარაკი შეადარეს კომპიუტერიდან ბავშვის მიერ მოსმენილ ლაპარაკს. აღმოჩნდა, რომ მშობლის და ძიძის საუბარი ბევრად უფრო მეტ სტიმულს აძლევს ბავშვის მეტყველების განვითარებას. 

როდესაც ბავშვი სულ კომპიუტერთანაა, ყველაზე მნიშვნელოვანი რაც აკლია, არის მოძრაობა. რატომ არის დიაბეტი ძალიან გავრცელებული დღეს პატარა ბავშვებში? იმიტომ, რომ არ მოძრაობს ბავშვი, იმიტომ, რომ ჰაერზე ვერ გაგყავს. ის პატარ-პატარა ხემსს მიირთმევს, როდესაც უყურებს ამ რაღაცებს კომპიუტერში.

მოტორულ განვითარებაში ძალიან სერიოზული პრობლემები შეიძლება შეიქმნას. ბავშვს არ აქვს მოძრაობის საშუალება და ვერ აკეთებს ექსპანსიას. ყველაზე მნიშვნელოვანია მეტყველება. ბავშვს დამლაპარაკებელი არავინ ჰყავს. ძიძამ საუკეთესო შემთხვევაში კარგად უნდა მოუაროს. მშობელს არ სცალია. ის დაღლილი მიდის სახლში და უხარია, რომ ბავშვი თავისთვის ჩუმად ზის და რაღაცებს შვება, თან ვითარდება. მშობლებში გავრცელებული აზრია დღეს, რომ კომპიუტერი ავითარებს ბავშვს. შვიდი წლის ბავშვს ავითარებს, მაგრამ ორი წლისას - არა.

საქმე იმაშია, რომ აზროვნების განვითარება გარემოსთან უშუალო ურთიერთობით ხდება. კომპიუტერთან კი ეს მხოლოდ ვიზუალია, მხოლოდ თვალით არის. მე, როგორც ნეიროფსიქოლოგს მგონია, რომ მარცხენა ჰემისფეროს, რომელიც არის ჩვენი მეტყველების ჰემისფერო, ეს კარგად არ ავითარებს. შედეგი არის ის, რომ ბავშვებს, რომლებსაც ისედაც აქვთ პრობლემა მეტყველების და ჩვენ არ ვიცით ჯერ, ისეთი რამ ემართებათ კომპიუტერისგან, რომ სხვა გამღიზიანებლებს მისი ტვინი აღარ უშვებს უკვე. როგორც კი მოაშორებ ამ ბავშვს გაჯეტს, მაშინვე ცოტა აზრზე მოვა, თვალებში გამოიხედება. ბევრ მშობელს უთქვამს ეს, რომ გამომირთავს მთლიანად ყველაფერი. მერე ბავშვი დაინტერესებულა გარემოთი და დაუწყია საუბარი,“- აღნიშნა თამარ გაგოშიძემ.

წყარო: ​წიგნების თაობა

შეიძლება დაინტერესდეთ

„გაყინვის მეთოდი არის უპირატესი შენახვის სხვა მეთოდებთან შედარებით,“ - სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო კონსულტანტი მზია კუზნეცოვა

სურსათის უვნებლობის საერთაშორისო კონსულტანტი მზია კუზნეცოვა გადაცემაში „დილა ფორმულაზე“ გაყინული პროდუქტების შესახებ საუბრობს და აღნიშნავს, რომ შენახვის ეს მეთოდი სხვა მეთოდებთან შედარებით უპირატესია:

„დავიწყოთ იმით, თუ რა მოსდის პროდუქტს გაყინვის პროცესში. გაყინვა საუკუნეების მანძილზე გამოყენებული მეთოდია ხილისა და ბოსტნეულის შესანახად. გაყინვის მეთოდი უფრო ცხოველური პროდუქტებისთვის გამოიყენება, თუმცა ბევრი ამ მეთოდით ხილსა და ბოსტნეულსაც ინახავს. გაყინვის მეთოდი დაფუძნებულია პროდუქტში არსებული წყლის ნაწილაკების ფიზიკური მდგომარეობის ცვლილებაზე. წყალი გადადის მყარ მდგომარეობაში. სხვა თვისებები ამ დროს პროდუქტში არ იცვლება. ყველა ის თვისება, რაც იცვლება დამოკიდებულია იმ ყინულის კრისტალების რაოდენობაზე, რომელიც გაყინვის პროცესში წარმოიქმნება. გაყინვის მეთოდი არის უპირატესი შენახვის სხვა მეთოდებთან შედარებით. ამას აღიარებს ბევრი საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომელიც სურსათის უვნებლობის მიმართულებით მუშაობს. გაყინვა უფრო მეტად განაპირობებს პროდუქტში საწყისი თვისებების: გემოს, სუნის, ფერის და სტრუქტურის შენარჩუნებას, ვიდრე შენახვის ნებისმიერი სხვა მეთოდი.“

მზია კუზნეცოვას თქმით, დიდი მნიშვნელობა აქვს პროდუქტის გაყინვის მეთოდს:

„ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, თუ როგორ გავყინავთ პროდუქტს. პროდუქტი რაც შეიძლება სწრაფად უნდა გაიყინოს. პროდუქტის შიდა ტემპერატურამ ძალიან მალე მინუს თვრამეტ გრადუსს უნდა მიაღწიოს. სწრაფი გაყინვის დროს წარმოიქმნება დიდი რაოდენობით და წვრილი კრისტალები, ნელი გაყინვის დროს, პირიქით, ცოტა და დიდი კრისტალები. დიდი კრისტალები იწვევს უჯრედის კედლის დაზიანებას, იცვლება პროდუქტის სტრუქტურა და ტექსტურა ირღვევა. ამას ვიზუალურადაც ვამჩნევთ, რადგან გალღობის შემდეგ პროდუქტი იშლება.“

მზია კუზნეცოვა აღნიშნავს, რომ გაყინვისას ვიტამინები უფრო ნაკლებად იშლება, ვიდრე კონსერვირების დროს:

„განსაკუთრებით მგრძნობიარეა C ვიტამინი, ის ადვილად იშლება, მაგრამ ის იშლება მანამდე, ვიდრე გავყინავთ. როდესაც ის მოდის შეხებაში ლითონის ზედაპირთან, C ვიტამინის 10 % იკარგება. კონსერვირების პროცესში ადგილი აქვს თერმულ დამუშავებას. პროდუქტი როდესაც თერმულად მუშავდება, ვიტამინები გაცილებით სწრაფად იშლება, ვიდრე დაბალ ტემპერატურაზე. გაყინვისას ნელდება ქიმიური რეაქციები, ნელდება უჯრედული მეტაბოლური რეაქციები, ნელდება მიკროორგანიზმების ზრდა, შესაბამისად ვიტამინებიც უფრო ნაკლებად იშლება, ვიდრე მოხარშვის და კონსერვირების დროს. გაყინვამდე პროდუქტი უნდა მომზადდეს. ის უნდა გაირეცხოს, მოსცილდეს ყველა დაზიანებული ნაწილი. ამის შემდეგ, სასურველია, რომ პროდუქტი გაშრეს, რათა გაყინვის პროცესში დიდი კრისტალები არ წარმოიქმნას. შემდეგ ის უნდა მოვათავსოთ პროდუქტან შემხებლობაში დაშვებულ მასალაში, მაგ. ზიპ პარკებში. ზიპ პარკი პროდუქტის გასაყინად იდეალური საშუალებაა. ამ დროს ჩვენ შეგვიძლია მაქსიმალურად გამოვტუმბოთ ჰაერი პროდუქტიდან, რაც ხარისხის შენარჩუნებას უწყობს ხელს.“

მზია კუზნეცოვას თქმით, გაყინვამდე პროდუქტების აგრესიულ დამუშავებას უნდა მოვერიდოთ:

„რაც უფრო ნაკლებად აგრესიულ პროცედურებს ჩავრთავთ მომზადების პროცესში, მით უკეთ შეინახება პროდუქტი. მოწალვა და შეწვა დაკავშირებულია თერმულ დამუშავებასთან. რაც შეეხება სხვადასხვა პროდუქტის ერთად შენახვას, ყველა პროდუქტს აქვს შენახვის სხვადასხვა ვადა. ამიტომ, სასურველია, რომ არ ავურიოთ პროდუქტები ერთმანეთში და მიქსები არ შევინახოთ. საერთაშორისო გაიდლაინებით, სახლის პირობებში გაყინული პროდუქტების შენახვის ვადა არის საშუალოდ სამიდან თორმეტ თვემდე. სეზონიდან სეზონამდე პროდუქტების მეტი წილი ინახება. გალღვობის შემდეგ ხილი შეგიძლიათ მიირთვათ ცოცხლად. კიდევ ერთხელ ავღნიშნავ, რომ მას დაკარგული ექნება თავისი სტრუქტურა. ხილს უფრო მეტად ეკარგება სტრუქტურა, ვიდრე ბოსტნეულს, რადგან ის უფრო ფაქიზია, ვიდრე ბოსტნეული და ადვილად ზიანდება გაყინვის დროს. ნებისმიერი პროდუქტი, რომელსაც მაცივარში ყინავთ, აუცილებლად ულუფებად უნდა გაიყინოს, რადგან უკვე გამლღვალი პროდუქტების ხელახლა გაყინვა არის კატეგორიულად აკრძალული. გალღვობის დროს მიკროფლორა იღვიძებს, მიკროორგანიზმები მრავლდებიან და შემდგომი გალღვობისას პროდუქტი უკვე დაბინძურებული გამოდის.“

„დაჩირების დროს პროდუქტიდან ხდება წყლის წართმევა, გაყინვის დროს კი წყალი ნარჩუნდება და გადადის სხვა მდგომარეობაში. როგორც გაყინული, ასევე ჩირი პროდუქტი არის სასარგებლო, განსხვავებით კონსერვებისგან. კონსერვები შენახვის მეთოდებში ყველაზე დაბალი პრიორიტეტისაა და ყველაზე ნაკლებად უნდა გამოვიყენოთ. ვერ ვიტყოდით რომ ჩირსა და გაყინულ პროდუქტს შორის რომელი უფრო კარგია, ორივე სასარგებლო პროდუქტია. შენხვის მეთოდებს შორის გაყინვა შეგვიძლია ავირჩიოთ, როგორც კარგი მეთოდი. ჩემი აზრით, ზამთარში სასათბურე პირობებში მოყვანილ პროდუქტებთან შედარებით გაყინულ პროდუქტებში უფრო მეტი სასარგებლო თვისებებია,“- აღნიშნავს მზია კუზნეცოვა.

წყარო: ​დილა ფორმულაზე 

წაიკითხეთ სრულად