Baby Bag

„არავის და არაფერს თავი არ უნდა დაანგრევინო და თუ ანგრევინებ, ეს შენი არჩევანია,“- ფსიქოლოგი მარინა კაჭარავა

ფსიქოლოგმა მარინა კაჭარავამ სტრესისა და ემოციური გადაწვის დაძლევის გზებზე ისაუბრა:

„პირველ რიგში უნდა ამოვიცნო, რა მჭირს. თუ არ ვიცი, რა მქვია, სად ვარ, ვინ ვარ, რთულია. ხან წარსულში ხარ, ხან მომავალში და აქ არ ხარ. 5 კითხვაა, რომელზეც უნდა გასცეს ადამიანმა პასუხი: ვინ ვარ მე? როგორი ვარ? რა მინდა? რა მჭირდება და რა შემიძლია? შეიძლება მინდა, მაგრამ არ შემიძლია, მჭირდება, მაგრამ არ მინდა. ძალიან მნიშვნელოვანია ამის სახელდება მოხდეს და გავარკვიოთ.

ძალიან მნიშვნელოვანია თვითეკოლოგია, საკუთარი თავის მიღება, პატივისცემა. ასეთი წესი არსებობს: ჩამოწეროს ადამიანმა საკუთარი უარყოფითები. დღის ბოლოს გადახედოს მას და თითოეულ ამ უარყოფითს მადლობა გადაუხადოს, განსაკუთრებით იმას, რაც მოცემულობაა: მაგალითად, დაბალია, მაღალია. უნდა თქვა: „მე ამით ვარ განსაკუთრებული. ეს არის ის, რითაც მე ვარ ჩემი თავი. ეს ჩემი ნაწილია და ამიტომ მადლობა მას.“ მერე ჩამოვწეროთ ის თვისებები, რომლის შეცვლა შემიძლია, რომელიც არ მომწონს. ჩვენი სუსტი მხარეები შეიძლება ისე დავატრიალოთ, რომ საყრდენი გახდეს. თუნდაც შიში, რომელიც გააჩნია რისი შიშია.

არაფერზე არ უნდა გაგიჟდე... რაზეც გაგიჟდები და ვისზეც გაგიჟდები, ის მოგიყოლებს და გაგსრესს. ბალანსი უნდა დაიცვა და დამოკიდებული არ უნდა გახდე. ზოგი ამაყობს, რომ არ ისვენებს არც შაბათს, არც კვირას, არცერთი წუთი არ აქვს. ეს ხომ არჩევანია. რატომ უნდა დაგიკრან ტაში ამის გამო? რომ ამადლი მერე შენს თავს სხვებს...

ოთხი ნაბიჯი აქვს სტრესის გამკლავებას. პირველი, რომ შემოულაწუნო შენს თავს გადატანითი მნიშვნელობით, დაიწყო ღრმა სუნთქვა, დაჯდე და დაფიქრდე, ჩამოწერო, რაზე ნერვიულობ, რისი შეცვლა შემიძლია. თუ შეცვლა შემიძლია, ახლავე დავიწყო ეს, თუ არ შემიძლია, გავიარო ყველა სტადია და მივიღო რეალობა. არავის და არაფერს თავი არ უნდა დაანგრევინო და თუ ანგრევინებ, ეს შენი არჩევანია.

ძალიან დიდი შეცდომაა, რომ არავის არაფერი არ უნდა სთხოვო და ყველაფერი შენით გააკეთო. თუ არ აკაკუნებ, კარი არ გაგეღება, თუ არ ითხოვ, არ მოგეცემა. გაღებული კარი შენთვის არ არის. ის ისედაც ღიაა. ან შეხვალ, ან არა. ცოტა მცდელობა უნდა იყოს,“- მოცემულ საკითხზე მარინა კაჭარავამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „ამ შაბათ-კვირას“ ისაუბრა.

წყარო: ​„ამ შაბათ-კვირას“

შეიძლება დაინტერესდეთ

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?

როგორ ვასწავლოთ ბავშვს ბრაზის გამოხატვა უხეშობის გარეშე?
გაბრაზებული პატარები ხშირად დაგროვილ აგრესიას ძალადობრივი ფორმებით გამოხატავენ, ისინი თავიანთ მეგობრებს, თანატოლებს და მშობლებს კბენით, ყვირილით, მუჯლუგუნების კვრით ან მსუბუქი საგნების სროლით ფიზიკურად უსწორდებიან. ბრაზის მსგავსი ფორმებით გამოხატვა მშობლებს სერიოზულ საფიქრალს ​უჩენს.

პატარებისთვის აგრესიის, რისხვის, აპათიის ან შიშის შეგრძნებები ძალიან ნაცნობია, თუმცა მათ საკუთარი ემოციების და განცდების გადმოსაცემად არასაკმარისი ლექსიკური მარაგი აქვთ. სწორედ ამიტომ ბავშვები დაგროვილ ბრაზს საკმაოდ უხეში ფორმებით გამოხატავენ. მშობლების ერთ-ერთი უმთავრესი მოვალეობაა საკუთარ შვილებს ემოციების სწორად გაგებასა და მართვაში დაეხმარონ. თუ ბავშვი საკუთარ განცდებს სწორად აღიქვამს და სრულყოფილად გააანალიზებს, ის ბრაზის გამოხატვის ნაკლებად აგრესიულ ფორმებს ადვილად გამოძებნის, რათა სხვებს ფიზიკური ტკივილი ან შეუარცხყოფა არ მიაყენოს.

გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა

ბავშვებმა აუცილებლად უნდა იცოდნენ, რომ გაბრაზება ნორმალური მოვლენაა. ადამიანები ძალიან ხშირად განიცდიან შიშს, რისხვას, სევდას და ამაში ცუდი არაფერია. აუცილებლად უთხარით თქვენს შვილს, რომ საკუთარი განცდების არ უნდა ეშინოდეს, აუხსენით, რომ გუნება-განწყობის ცვლილებამ სხვების მიმართ აგრესიულად არ უნდა განაწყოს. ნუ წაუკითხავთ პატარებს მორალს. მათთან საუბრისას პრიმიტიული ფრაზებით შემოიფარგლეთ. თუ ბავშვის საქციელი მოსაწონია, უთხარით, რომ მისი ქცევა კარგია, ხოლო თუ ის სხვების მიმართ აგრესიას ავლენს, უთხარით, რომ ეს არ არის კარგი. ბავშვებს ზედმეტი ახსნა-განმარტების მოსმენა არ ხიბლავთ, მათ მარტივი ფრაზები ბევრად უკეთ ესმით. თუ აღმოაჩენთ, რომ თქვენი შვილი თავის ძმას კბენს ან სხვა სახის ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებს, შემდეგი ფრაზით შემოიფარგლეთ: „სწორია, რომ შენს ძმაზე ბრაზდები, მაგრამ მისი კბენა არ არის კარგი საქციელი.“ ბავშვი თქვენს ნათქვამ სიტყვას აუცილებლად დაიმახსოვრებს.

შესთავაზეთ ბავშვს ჯანსაღი ალტერნატივა

კარგი მასწავლებელი ბავშვს დერეფანში სირბილს შემდეგი სიტყვების თქმით უკრძალავს: „მოდი, ყველამ ერთად მშვიდად ვისეირნოთ.“ თუ ბავშვს ეტყვით, რომ მან სირბილი დაუყოვნებლივ უნდა შეწყვიტოს, ის თქვენს მოსმენას არ მოისურვებს. მიმართვის კატეგორიული ტონი ბავშვებში გაღიზიანებას იწვევს. ამა თუ იმ ქცევის აკრძალვის ნაცვლად პატარას უფრო ჯანსაღი ალტერნატივა უნდა შესთავაზოთ.

თუ გაბრაზებულ ბავშვს ეტყვით, რომ თავის ძმას არ დაარტყას, ის ვერაფერს გაიგებს. ბავშვი დაიბნევა და საკუთარი ემოციების მართვა უფრო გაუჭირდება, რადგან დაგროვილი ბრაზის გამოხატვის ერთადერთ საშუალებას წაართმევთ. აუცილებლად შესთავაზეთ ბავშვს აგრესიული ქცევის ჯანსაღი ალტერნატივა. პატარას ემოციების მართვაში ადვილად დაეხმარებით თუ შემდეგ რეკომენდაციებს მისცემთ:

  • ემოციები ვერბალურად გამოხატოს
  • რჩევისთვის უფროსს მიმართოს
  • დასამშვიდებლად სუნთქვითი ვარჯიშები შეასრულოს
  • მოთმინების გამომუშავების მიზნით იცეკვოს, იმღეროს, დაითვალოს მის ირგვლივ არსებული საგნები

გაბრაზებული ბავშვების დასამშვიდებლად სპეციალური აპლიკაციები არსებობს, რომლებიც პატარებს მხიარული სიმღერების დახმარებით ემოციების მართვას ასწავლის. მშობლებს ინტერნეტში მარტივად შეუძლიათ მსგავსი აპლიკაციების მოძიება.

ბავშვს ემპათიის უნარი განუვითარეთ

ბავშვს სხვების განცდებისა და ემოციების გაზიარება ადრეული ასაკიდანვე უნდა ასწავლოთ. თუ ხედავთ, რომ თქვენი შვილი თავის თანატოლს კბენს, ხელით ეხება ან ხმამაღლა უყვირის, აუცილებლად ესაუბრეთ მას ემპათიის შესახებ. როდესაც ბავშვი დამშვიდდება, აუხსენით მას, თუ როგორი ტკივილი მიაყენა თავის მეგობარს, როდესაც მწარედ უკბინა. უთხარით, რომ თავისი თანატოლის ადგილას საკუთარი თავი წარმოიდგინოს და დაფიქრდეს, მოეწონებოდა თუ არა მის მიმართ მსგავსი აგრესიის გამოვლენა. ბავშვი საკუთარი ქცევის შედეგების გაანალიზებას უნდა მიეჩვიოს და სხვა ადამიანების განცდებს პატივი სცეს.

ბავშვის აგრესიულ ქცევას ყოველთვის აქვს გარკვეული მიზეზი. მშობელმა უნდა გაარკვიოს, რა აწუხებს პატარას, ხომ არ ეძინება, ხომ არ გადაიღალა ან შია. შესაძლოა აგრესიული ქცევის მოტივი ეჭვიანობა ან შიშის განცდაც იყოს. ბავშვმა უნდა იგრძნოს, რომ მშობელი მისი განცდებითა და ემოციებით ინტერესდება, რომ ის მშობლის სიყვარულის მთავარი ობიექტია. თუ ბავშვისადმი სათანადო მზრუნველობას გამოიჩენთ, ის სხვებზე ზრუნვას გაცილებით მარტივად ისწავლის. 

ავტორი: ია ნაროუშვილი 
წაიკითხეთ სრულად