„გააცანით თქვენი თავი შვილებს, გაიცნონ თქვენი სიღრმე, თქვენი წარსული,“ - შალვა ამონაშვილი

​ნეიროფსიქოლოგმა თამარ გაგოშიძემ მშობლებს ბავშვთან წარმატებული კომუნიკაციისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა და გარკვეული ჩარჩოების დაწესება ურჩია:

„მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვი არ არის ჩამოყალიბებული პიროვნება, ​ის არის უნიკალური ინდივიდი, რომელსაც აქვს თავისუფალი ნება. ნებისყოფა ჯერ არ აქვს ჩამოყალიბებული, მაგრამ თავისუფალი ნება აქვს. აქ არის ხოლმე სერიოზული დილემა. ხშირად მშობლები ვერ ხვდებიან, რა სტრატეგია უნდა აირჩიონ. ერთია, რომ ვცემ ჩემს შვილს პატივს, ამიტომ ყველაფრის უფლებას ვაძლევ. ძირითადად არის გავრცელებული ასეთი შეხედულება. ბავშვის განვითარებისთვის უსაფრთხო გარემოს შექმნა არ გულისხმობს უჩარჩოო სიტუაციას და ყველაფრის უფლების მიცემას.“

თამარ გაგოშიძის თქმით, მცირეწლოვან ბავშვებთან მნიშვნელოვანია არავერბალური კომუნიკაციის წესების ცოდნა:

„რაც უფრო მცირეწლოვანია ბავშვი, მით უფრო მეტ ყურადღებას აქცევს ჩვენს არა მეტყველებით, არამედ არავერბალურ კომუნიკაციას. იმისთვის, რომ ჩვენმა ინფორმაციამ მიაღწიოს ბავშვთან სწორად, მნიშვნელოვანია, როგორ ვეტყვით მას რამეს, რას ვეტყვით, ეს ნაკლებად. მნიშვნელოვანია ბავშვის სპეციფიკაც. ნულიდან ათ წლამდე არის ძალიან დიდი ინტერვალი. ბავშვები ძალიან სწრაფად იზრდებიან. ერთი სტადიიდან გადადიან მეორეზე. განვითარების ორი ტიპი არსებობს: ფსიქო-სოციალური და მორალური. ​მორალური განვითა​რების თვალსაზრისით ბავშვები ძალიან განსხვავდებიან ერთმანეთისგანსხვადასხვა ასაკში. პირველ საფეხურზე ბავშვისთვის მთავარია, რომ თავი აარიდოს უსიამოვნო, ნეგატიურ ემოციას და მოსალოდნელ დასჯას. მან არ იცის რა არის მისაღები და მიუღებელი. აქ საუბარი არ არის მორალზე. ეს ეხება თვრამეტ თვემდე ასაკის ბავშვებს. ამ შემთხვევაში ბავშვთან მორალის კითხვას და ახსნა განმარტებებს აზრი არ აქვს.“

თამარ გაგოშიძემ აღნიშნა, რომ სკოლამდელ ასაკში ბავშვი მისთვის მნიშვნელოვან საზოგადოებას ანგარიშს უწევს:

„მეორე საფეხურზე ბავშვი ჯილდოს ითხოვს წესების შესრულებისთვის. მისი მიზანია, რომ რაც შეიძლება ბევრი სასიამოვნო შედეგი მიიღოს. ამ სასიამოვნო შედეგის მოლოდინში ის ანგარიშს უწევს სხვა ადამიანს. ეს არის სკოლამდელი ასაკი, ექვს წლამდე ასაკის ბავშვები. ​ექვსი წლიდან ბავშვი უკვე ანგარიშს უწევს მისთვის მნიშვნელოვან საზოგადოებას. მისთვის მნიშვნელოვანი ხდება ახლო ადამიანებთან ურთიერთობა. ბავშვს უნდა, რომ მათთვის იყოს კარგი გოგო ან ბიჭი.მას უნდა, რომ სხვების სიყვარულს, მოწონებას და აღიარებას მიაღწიოს. ის ცდილობს თავიდან აიცილოს სხვების განაწყენება და იმედგაცრუება.“

თამარ გაგოშიძის თქმით, თვრამეტ თვემდე ასაკის ბავშვისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია კომფორტული გარემოს შექმნა:

„თვრამეტ თვემდე ბავშვთან ჩვენი მოლაპარაკება გულისხმობს იმას, რომ მას შევუქმნათ კომფორტული გარემო. თუ ერთ ოთახში ხართ, იქაც მას უნდა ჰქონდეს თავისი კუთხე, პატარა ფარდაგი, სათამაშოები. ბავშვი აქედანვე ეჩვევა მოწესრიგებულ გარემოს. სიტყვა ამ შემთხვევაში არ არის წამყვანი ბავშვისთვის და აზრი არ აქვს არც ახსნა-განმარტებებს და არც ჩხუბს. ​სამ წლამდე ბავშვი ცდილობს დამოუკიდებლობის მიღწევას. დამოუკიდებლობა ბავშვის მომავალი პიროვნების და ნებელობის ჩამოყალიბებისთვის არის მთავარი. როდესაც ბავშვი ცდილობს ყველაფერი თვითონ გააკეთოს, მშობლებს ზოგჯერ ეჩქარებათ, ეშინიათ, რომ ბავშვი ყველაფერს კარგად ვერ გააკეთებს, შესაბამისად ეს ხაზი წყდება. მას რაღაც ასაკში აღარ აქვს ავტონომიის სურვილი. ის დამოკიდებული ხდება მშობელზე. ჩვენ ეს ეტაპი არ უნდა გავუშვათ.“

თამარ გაგოშიძემ აღნიშნა, რომ მშობლებს ბავშვთან კომუნიკაცია მონოლოგის რეჟიმში წარმოუდგენიათ, რაც არასწორია:

„კომუნიკაცია არ არის მონოლოგი. როგორც წესი, მშობლები მონოლოგის პოზაში ვართ ხოლმე. არ ვუსმენთ და არ ვუყურებთ ბავშვს. ​ჩვენ გვაქვს ჩვენი მოთხოვნა, შესაბამისად ეს მოთხოვნა უნდა დაკმაყოფილდეს. ისმის კითხვა, არ უნდა წავუყენოთ მოთხოვნები ჩვენს შვილებს? ბავშვს ყველაფრის უფლებას უბრალოდ ვერ მისცემ. ბავშვს თავისუფალი ნება აქვს და არჩევანის თავისუფლება გააჩნია. ყველაფრის უფლება არ არის არჩევანის შესაძლებლობა. ის ვეღარ იყენებს ამ არჩევანს. ჩვენ უნდა მოვუსმინოთ და შევხედოთ ჩვენს შვილს. ჩვენ არც ერთმანეთს ვუსმენთ. შევხედოთ ჩვენს გარშემო რა ხდება. საზოგადოებაში ერთმანეთს არ ვუსმენთ, ოჯახში ერთმანეთს არ ვუსმენთ, მით უმეტეს, ბავშვს არ ვუსმენთ. ვიღაც იკითხავს, ორი წლის ბავშვს რა უნდა მოვუსმინოო. მნიშვნელოვანია, რომ კარგად შევხედოთ ორი წლის ბავშვს, გავიგოთ, რა არის მისი ქცევა. შეიძლება სიტყვით არა, მაგრამ ქცევით გამოხატავს ბავშვი თავის სათქმელს, რაც უფრო მცირეწლოვანია ის.“

„მთავარი რამ გვრჩება ყურადღების მიღმა, ბავშვს არ ვუსმენთ. საკუთარი ემოციის გასაკონტროლებლად სამი რამ არსებობს. ერთი, რომ ბავშვს დავაცადოთ, თვითონ გვითხრას, რა აწუხებს, გამოვიწვიოთ ის საუბარში. დამოუკიდებლობის ხარისხი მივცეთ ბავშვს, რომ პასუხისმგებლობა აიღოს თვითონ. ერთად გავაკეთოთ ჩვენი ემოციების ვენტილაცია. ბავშვმა რა განიცადა დღის განმავლობაში და მე რა განვიცადე, ერთმანეთს უნდა გავუცვალოთ. მართალია ჩვენ ვთხოვთ მშობლებს, რომ ბავშვისთვის გამოყონ დრო, მაგრამ ეს დრო შეიძლება იყოს 10 წუთი, რაც უნდა უცნაურად მოგეჩვენოთ, ან ნახევარი საათი, ორი საათი. მთავარია, რომ ეს იყოს თქვენი სრულფასოვანი ეგზისტენცია ბავშვებთან, სრული ჰარმონიის პირობებში. მშობლებს ხშირად უთქვამთ: „ბავშვი მეუბნება, რომ დადე ტელეფონი და ისე მეთამაშე.“ ძალიან კარგად ვიცით, რომ მშობლები დაკავებულები არიან. ​დაღლილი რომ მოდის მშობელი, ნერვები რომ არ ჰყოფნის, უჭირს, რომ ამდენი დრო დაუთმოს კიდევ ბავშვს. ნახევარი საათი რომ დაუთმო ბავშვს სრულფასოვნად ყოველდღიურად, ოღონდ მოთხოვნების გარეშე, უბრალოდ საუბარი და დიალოგი, ეს არის ოპტიმალური ვარიანტი. შენ უბრალოდ უსმენ ბავშვს, არ ეუბნები ,რომ „ეს რა სისულელე გააკეთე.“ მოსმენა არის უნიკალური ფენომენი,“ - აღნიშნულ საკითხებზე თამარ გაგოშიძემ ორგანიზაცია „მშობლები განათლებისთვის“ პირდაპირ ეთერში ისაუბრა.

წყარო: ​„მშობლები განათლებისთვის“