„როდესაც რაღაც ცუდი ხდება, ყოველთვის სჯობს, რომ ბავშვმა იცოდეს სიმართლე, მან ცხოვრებასთან ადაპტაცია უნდა ისწავლოს,“ - ფსიქოლოგი მზიკო დალაქიშვილი

​ბავშვთა ნევროლოგი თამარ ედიბერიძე გადაცემაში „პირადი ექიმი“ ბავშვებში პასუხისმგებლობის უნარის განვითარების შესახებ საუბრობს:

„ადრეულ ასაკში საძირკველის ჩაყრის გარეშე, შეუძლებელია, რომ უნარების განვითარება დავიწყოთ მოგვიანებით. ჩვენდა სამწუხაროდ ეს ასეა, რაც სპეციალისტებსაც ურთულებს შემდგომში საქმეს. ბუნებრივია, ადრეული ასაკის ბავშვს იმავე ენით ვერ დაველაპარაკებით, რომლითაც 14-15 წლის ასაკის ბავშვებს. არსებობს გარკვეული ორიენტირები, ხრიკები, ქცევის მოდელი, რომელიც უნდა დავიცვათ ადრეული ასაკიდან. ეს უნდა იყოს ბუნებრივი, მყარი და საიმედო ბაზა შემდგომ ახალ-ახალ გამოწვევებთან გამკლავებისთვის. თქვენ წარმოიდგინეთ, სამ წლამდე ასაკის ბავშვებსაც გარკვეულ ქმედებებთან მიმართებაში უკვე უნდა გამოვუმუშაოთ პასუხიმგებლობის გრძნობა. ეს თითქოს, ერთის მხრივ, ღიმილის მომგვრელია. მას უნდა შეეძლოს კონკრეტული საქციელის გამო დანაშაულის აღიარება. ბუნებრივია, ჩვენ მიერ საყვედურის თქმის ფორმა უნდა განსხვავდებოდეს, მაგრამ მან უნდა აღიაროს, რომ ცუდად მოიქცა. თუ მან მოხატა კედელი, უნდა მივიდეს იმის აღიარებამდე, რომ ხატვისთვის არსებობს სახატავი ფურცლები. უნდა მივხვდეთ, რომ ბავშვმა გააცნობიერა თავისი ცუდი საქციელი.“

თამარ ედიბერიძის თქმით, მშობელმა ბავშვს სხვისი საკუთრების პატივისცემა უნდა ასწავლოს:

„თუ ბავშვი სხვის ნივთს აზიანებს, უნდა ავუხსნათ, რომ ეს ნივთი არ არის მისი. საკუთარ ნივთს, შეიძლება, უფრო თამამად მოეპყრას ადამიანი, თუმცა მის გაფრთხილებასაც აქვს თავისი წესები. ის, რაც სხვისია, არ შეიძლება ავიღო დაუკითხავად. უნდა ვიკითხო, მაქვს თუ არა ამის უფლება. ის, რაც სახლში ბევრჯერ ამიხსნეს, მაგ. წიგნს დახატვა აფუჭებს, უნდა გავიგო და სხვისი ნივთი არ უნდა დავაზიანო.“

თამარ ედიბერიძე აღნიშნავს, რომ ბავშვს პასუხისმგებლობის გრძნობას ადრეული ასაკიდანვე თუ არ ჩავუნერგავთ, შესაძლოა, შემდეგ ძალიან გვიანი აღმოჩნდეს:

„ბავშვის ასაკის მატებასთან ერთად შინაარსი და კონტექსტი იცვლება. თუ მანამდე ბავშვს პასუხისმგებლობაზე არ ვესაუბრებოდით, რა თქმა უნდა, დავაგვიანეთ. მოზარდობის ასაკი საკმაოდ რთული ეტაპია. რთული არა მხოლოდ ჩვენთვის, მშობლებისთვის, არამედ, პირველ რიგში, ბავშვებისთვის. მათ ძალიან უჭირთ ამ ეტაპის გადალახვა. ეს არის ძალიან ბობოქარი პერიოდი, ჰორმონალურად, შინაგანად. საკუთარი თავის აღქმა პრაქტიკულად მთლიანად იცვლება. ჩვენ გვინდა, რომ შვილები თავისუფალ პიროვნებებად აღვზარდოთ. თავიდანვე ყველა უნდა ვაცნობიერებდეთ, რომ ჩემი თავისუფლება მთავრდება იქ, სადაც იწყება სხვისი პირადი სივრცე. საერთო სივრცეში ქცევის განსხვავებული წესებია, უბრალოდ ეს წესები არის მოლაპარაკებაზე დამოკიდებული. შენი სახლის კედლების დაზიანებისას უნდა იცოდე, რომ ეს შენი სახლია, მაგრამ კედლები ყველასია. შესაბამისად შენ ერთპიროვნულად ვერ გადაწყვეტ, აქ დახატავ, თუ იქ დახატავ.“

თამარ ედიბერიძის თქმით, ბავშვებთან სამხედრო წესებით ვერ ვიხელმძღვანელებთ:

„ბუნებრივია, სამხედრო წესები პატარებთან არ მუშაობს. უფროსების პასუხისმგებლობაა ბავშვისთვის ისეთი გარემოს შექმნა, რომ მას დაზიანების სურვილი არ გაუჩნდეს და სხვაგან მიმართოს თავისი სურვილები და მისწრაფებები. არ ვამბობ, რომ ვიყვიროთ, ვიძალადოთ ან სასტიკად დავსაჯოთ ბავშვი, მაგრამ უნდა ავღნიშნოთ, რომ მან არასწორი საქციელი ჩაიდინა, არ გამოუვიდა ის, რასაც მისგან მოველოდით.“

„ალბათ, საქართველოში ძნელად მოიძებნება ოჯახი, სადაც მსგავსი რამ არ მომხდარა. ბავშვმა ფეხი წამოკრა რაღაცას და მაგიდას დაეჯახა. იმ წუთში მიცვივდნენ მშობლები, ოჯახის წევრები და ეუბნებიან: „ნუ გეშინია, ამ მაგიდამ გატკინა ხომ შენ? მოდი, ვცემოთ, ვცემოთ.“ ეს არის ყველაზე ცუდი, რაც შეიძლება პატარა ბავშვთან მიმართებაში გავაკეთოთ. ნახეთ, ბავშვს რას ვასწავლით, რომ შეიძლება შენი მოუქნელობა, შენი უხარისხო ქმედება დააბრალო სხვას, რომელიც რეალურად მსხვერპლია. მაგიდა სადაც დადგეს, იქ იდგა. მე წამოვედე ამ მაგიდას და ყველაფერი მას დავაბრალე, თან ვიძალადე კიდეც მასზე. თითქოს რა მოხდა, 3 წლის ბავშვს თუ ეს ვუთხარით, მაგრამ ეს ყველაფერი ილექება. 15-16-17 წლის აგრესიულ ქცევაში, შეიძლება, აღმოვაჩინოთ „ნაცემი მაგიდის“ ფენომენი. მოზარდი ნებისმიერი წინააღმდეგობის შემთხვევაში გამოავლენს აგრესიულ ქცევას. რა იქნებოდა სწორი 2-3 წლის ბავშვთან მიმართებაში? რა უნდა გაგვეკეთებინა? უნდა მივსულიყავით, გვეკოცნა და ტკივილი დაგვეამებინა. უნდა გვეთქვა, რომ სხვა დროს შორიდან შემოურბინოს მაგიდას. მეორე ვარიანტია, რომ მე გავწიო მაგიდა და სხვაგან დავდგა, რადგან ბავშვისთვის უსაფრთხო გარემო ვერ შევქმენი. ის, რომ ბავშვს აგრესია ჩამოვუყალიბე მაგიდის მიმართ, მომავალში ძალიან ცუდად დაგვიბრუნდება. მოზრდილ ასაკში ამან, შესაძლოა, ცუდი გამოძახილი ჰპოვოს,“ - აღნიშნავს თამარ ედიბერიძე.