Baby Bag

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?
რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში და რამდენად დიდი როლი აქვს მას? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი.
- ბავშვის აღზრდის პროცესში, ძირითადად დედები არიან ხოლმე ჩართულები. რამდენად მნიშვნელოვანია მამის როლი?
- მამის როლი ბავშვის აღზრდის პროცესში ნამდვილად მნიშვნელოვანია. ბავშვს სჭირდება გვერდით, როგორც დედა, ისე მამა. მისთვის აუცილებელია მამა იყოს დაინტერესებული, მხარს უჭერდეს, უყვარდეს, უგებდეს და აფასებდეს. ამ მხრივ, მამის მიერ შეტანილი წვლილი განსხვავდება იმისგან, რასაც დედა აძლევს შვილებს და მხოლოდ დედასთან ურთიერთობა ამას ვერ ჩაანაცვლებს. დღეისათვის მამების როლი ბავშვების აღზრდის პროცესში შეცვლილია. ამ მხრივ შეინიშნება დადებითი ტენდენცია - მამების მეტი ჩართულობა ბავშვთან დაკავშირებულ სხვადასხვა პროცესში. მამის მონაწილეობა აღზრდაში აღარ შემოიფარგლება მხოლოდ ფინანსური მხარდაჭერით და დისციპლინის უზრუნველყოფით. ეს ტენდენცია იკვეთება იმ მომენტებშიც, რომ დღეს უფრო ხშირად ნახავთ მამას, რომელიც მიჰყვება შვილს ექიმთან კონსულტაციაზე, მშობელთა კრებაზე ან უბრალოდ თავისუფალ დროს ატარებს ბავშვთან. ეს გარკვეულწილად დაკავშირებულია შეცვლილ სოციალურ და ეკონომიკურ რეალობასთან - მამებს დღეს მეტად აქვთ საშუალება, ჩაერთონ ბავშვებზე ზრუნვის პროცესში, ხოლო დედებს მეტად აქვთ საშუალება, რეალიზდნენ პროფესიაში და შექმნან ეკონომიკური დოვლათი.
- ცალ-ცალკე რომ ვისაუბროთ მამის როლზე გოგონების და ბიჭების შემთხვევაში.
- ორივე სქესის ბავშვისთვის მამის მონაწილეობა აღზრდის პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ასეთი მამების შვილები უკეთესად ვითარდებიან, აქვთ ჯანსაღი სოციალური ურთიერთობები და ზრდასრულ ასაკშიც მეტად წარმატებულები არიან. მეცნიერები ამას „მამის ეფექტს“ უწოდებენ. „მამის ეფექტი“ არის ერთგვარი ქოლგა, რომლის ქვეშ მოიაზრება ყველა ის სარგებელი, რაც მოსდევს ბავშვის ცხოვრებაში მამის არსებობას და მონაწილეობას. საინტერესოა, რომ ბევრი კვლევის მონაცემებით, მოზარდობის ასაკამდე მამის ეფექტი ბიჭების და გოგონების აღზრდაში დიდად არ არის განსხვავებული. მოზარდობის პერიოდში კი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი როლი მიუძღვის გოგონების თვითშეფასების, იდენტობის და საწინააღმდეგო სქესთან ჯანსაღი ურთიერთობის ჩამოყალიბებაში. მოზარდი ბიჭების შემთხვევაში, მამა არის როლური მოდელი, ასევე ზეგავლენას ახდენს იმაზე, თუ რამდენად აქტიური იქნება მოზარდი სოციალურ ურთიერთობებში. მოზარდობის პერიოდში აღზრდაში ჩართული მამების შვილები ნაკლებად არიან მიდრეკილი განახორციელონ სარისკო და სოციალურად მიუღებელი ქცევა, ან მიიღონ ნაადრევი სექსუალური გამოცდილება.
- რა სახის პრობლემა შეიძლება გამოიწვიოს მამის პასიურობამ აღზრდის პროცესში?
- მამის პასიური პოზიცია შეიძლება გამოიხატებოდეს იმაში, რომ ბავშვებზე ზრუნვის მთელი პასუხისმგებლობა გადაჰქონდეს დედაზე (მათ შორის, ბევრი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება). ასეთ შემთხვევაში, მამა ნაკლებად იზიარებს პასუხისმგებლობას აღზრდის პროცესზე და არ რეაგირებს ბავშვის ქცევაზე, არ აძლევს ადეკვატურ უკუკავშირს, შესაძლოა, ყველაფრის ნებას რთავდეს ბავშვებს, ან უბრალოდ არ რეაგირებდეს არც კარგ და არც ცუდ ქცევაზე. ასევე შესაძლოა, მამა იყოს დისტანციური, ემოციურად მიუწვდომელი, ასეთ შემთხვევაში ბავშვს უჭირს მამის დამოკიდებულების ინტერპრეტაცია - მოეწონა ეს საქციელი თუ ეწყინა? ორივე შემთხვევაში, ბავშვის საჭიროებები (ფიზიკური, ემოციური, სოციალური) არ არის მიღებული და დაკმაყოფილებული. შესაბამისად, ის სარგებელი, რასაც ბავშვი მიიღებდა აღზრდის პროცესში აქტიურად ჩართული მამის შემთხვევაში, მათ შორის, უსაფრთხოების განცდა (მამა დიდი და ძლიერია, ზრუნავს დედაზე და მასზე), ჯანსაღი ემოციური მიჯაჭვულობა და წარმატებულობის განცდა (როდესაც მამა ამაყია შვილის მიღწევებით და გამოხატავს ამას), განსხვავებული აზრი რეალობის სხვა კუთხით დანახვა, ვიდრე დედა ხედავს, და ბევრი სხვა სარგებელი იკარგება.
- რა დადებითი შედეგები შეიძლება ჰქონდეს ორივე მშობლის თანაბარ ჩართულობას და როგორ შეიძლება შევცვალოთ გავრცელებული წარმოდგენა, რომ შვილების აღზრდა დიდწილად დედების მოვალეობაა?

- ნებისმიერი მამაკაცისთვის, გახდეს მამა ძალიან დიდი მოვლენაა. რეალურად არავინ იცის, როგორი მამა იქნება მანამ, სანამ ამ რეალობაში არ აღმოჩნდება. ყოველი ახალი რეალობა კი ადამიანისთვის სტრესია. სამწუხაროდ, მამის როლის მორგებას ბევრად ნაკლები ყურადღება ეთმობა, ვიდრე დედობას. ამ ახალი როლისთვის მას ფიზიკური მომზადებაც სჭირდება და ემოციურიც (უძილო ღამეები, ზოგჯერ ჩვილის ხშირი ტირილი, რადგან ამ ეტაპზე ბავშვისთვის კომუნიკაციის ერთადერთი საშუალებაა). ორსულობის და მშობიარობის პროცესებში ხშირად მომავალი მამები ნაკლებად მონაწილეობენ და ასე ერთი ხელის მოსმით აღმოჩნდებიან ახალ რეალობაში, როდესაც მთელი ყურადღება გადადის ახალშობილზე და მის მოთხოვნილებებზე. ამდენად, პირველი ნაბიჯი, რაც უნდა გადაიდგას მამების ჩართულობის მიმართულებით ესაა მათი მონაწილეობა ორსულობის მონიტორინგის პროცედურებში, მშობიარობის დროს მხარდაჭერა შეუფასებელი გამოცდილებაა, როგორც ორივე პარტნიორისთვის, ისე ჩვილისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია მამების გამოცდილება საკუთარ მშობლებთან, რადგან აღზრდის პროცესში ხშირად ვიყენებთ იმ მიდგომებს და მეთოდებს, რასაც ჩვენი მშობლების იყენებდნენ ჩვენთან. ეს, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ მიდგომების გაუმჯობესება არ შეგვიძლია. მეორე, რაც უნდა გაკეთდეს მამების ჩართულობის წასახალისებლად, „ვაცალოთ“ ზრუნვა ჩვილზე, მივცეთ საშუალება, მიიღოს მონაწილეობა ჩვილის დაბანის, დაძინების პროცესებში, კრიტიკისა და ზედმეტი კომენტარების გარეშე. ყოველ შემდგომ ეტაპზე ყოველთვის არის ზრუნვისა და თამაშის აქტივობები, რომლებშიც შესაძლებელია მამების აქტიური ჩართვა. პირველი 2-3 წლის ასაკში ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია სამყაროს შეცნობა, ამ პროცესში მამამ შეიძლება მიიღოს აქტიური მონაწილობა, როგორც მეგზურმა და მხარდამჭერმა ამ აღმოჩენებში, არ შეზღუდოს ბავშვის ცნობისმოყვარეობა, არამედ დააზღვიოს და უზრუნველყოს უსაფრთხოება. სკოლამდელ ასაკში, მამა კარგი როლური მოდელია ბავშვისთვის სხვადსახვა ყოფითი წინააღმდეგობის გადალახვაში. აქ მნიშვნელოვანია ბავშის მოტივირება იყოს მეტად დამოუკიდებელი და დარწმუნებული საკუთარ ძალებში (რაც მნიშვნელოვანწილად ეფუძნება მამის მხარდაჭერას). სასკოლო ასაკის და შემდგომ ეტაპებზე, მამა ხდება სოციალური და მორალური ღირებულებების მოდელი. მესამე მნიშვნელოვანი მომენტია თავად მშობლების ურთიერთობა, რამდენად ჯანსაღი ემოციური კლიმატია სახლში, რამდენად შეუძლიათ მშობლებს ყოფითი პრობლემების ერთობლივი ეფექტური გადაწყვეტა, რა დამოკიდებულება აქვთ ერთმანეთის შეცდომების ან მიღწევების მიმართ, რამდენად აქვთ ერთმანეთის იმედი და მხარდაჭერა გადამწყვეტ მომენტებში.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური​

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ბავშვი დაბადებიდან პიროვნებაა. ღმერთმა მისცა მას თავისუფლება, შენ როგორ უზღუდავ თავისუფლებას?!“ - დეკანოზი შალვა კეკელია

„ბავშვი დაბადებიდან პიროვნებაა. ღმერთმა მისცა მას თავისუფლება, შენ როგორ უზღუდავ თავისუფლებას?!“ - დეკანოზი შალვა კეკელია

მამა შალვა კეკელიამ მშობლებისა და შვილების ურთიერთობების შესახებ ისაუბრა. დეკანოზმა აღნიშნა, რომ მშობლები ხშირად შვილებს პიროვნებებად არ აღიარებენ, რაც ბავშვისადმი არასწორი დამოკიდებულების გამოვლინებაა:

„ბავშვი დაბადებიდან პიროვნებაა. მას თავისი ინდივიდუალური მე აქვს. ​მშობლები შვილებს პიროვნებებად არ აღიარებენ. სულ უყურებენ, როგორც ბავშვებს. ერთ-ერთ ქვეყანაში ვიყავით და იქ ერთი ქალბატონი მესაუბრებოდა, საქართველოში შვილი მყავს, აქედან ვეხმარებიო. ვუყურებ ამ ქალს, 65-70 წლის არის. თქვენი შვილი რამდენი წლისაა-მეთქი, ვკითხე. 42 წლის არის ჩემი ბიჭიო. პატარა ბიჭი ჰყავს, 42 წლის ბიჭს საკუთარი თავის რჩენა არ შეუძლია. ​დედაც უყურებს ისევ როგორც ბავშვს, ისევ მისახედია, ისევ საპატრ​ონოა. ასე უდგებიან ამ ყველაფერს. შვილიც პიროვნებაა, მას უნდა მისცე თავისუფლება, ღმერთმა მისცა მას თავისუფლება, შენ როგორ უზღუდავ თავისუფლებას?“

მამა შალვა კეკელიას თქმით, თავისუფლება არ ნიშნავს იმას, რომ ბავშვს ყველაფრის უფლება მივცეთ:

„თავისუფლება იმას კი არ ნიშნავს, რომ ყველაფრის უფლება მისცე საკუთარ შვილს. შენ უნდა იცოდე მას რა სჭირდება. ისე უნდა მოექცე მშობელი შვილს, ისე უნდა გააკეთებინო რაღაც, რომ თითქოს მან მიიღო გადაწყვეტილება, თვითონ გააკეთა. ​ისე უნდა შეუტრიალო ეს საქმე, რომ ვითომ მან გააკეთა. სტიმული უნდა მისცე ბავშვს, უნდა შეაქო, რაღაცას რომ გააკეთებს. საყვედურიც უნდა უთხრა შვილს, საყვედურის გარეშე არ შეიძლება. რაღაც ფორმებია მოსაძებნი ურთიერთობაში. როდესაც ამით გაზრდი შვილს, როდესაც გააცნობიერებ, რომ ისიც ღირსეული პიროვნებაა, მერე უკვე ყველაფერი სხვანაირად იქნება. ეს დაკარგა ჩვენმა თაობებმა, ამაში განადგურდა. დაუშვა ბავშვმა შეცდომა, არაუშავს. შენც მიეცი უფლება, მერე დაელაპარაკე, აუხსენი.“

„დედაჩემი ჩემთვის არის ყველაფერი. დღესაც „დედიკოთი“ მივმართავ. სიტყვას აქვს საოცარი ძალა. მე ძალიან არ მომწონს, როდესაც მშობლებს სახელებით მიმართავენ. ეს რამოდენიმე წლის წინ შემოვიდა, დაიწყეს მშობლისთვის სახელით მიმართვა. გააქრეს ეს დამოკიდებულება. „დედიკოზე“ ლამაზი რა უნდა იყოს? დედას სახელით რატომ უნდა მიმართო? ერთადერთი მყავს ხომ დედიკო და მამიკო, ამაზე ძვირფასი რა უნდა იყოს?! რა მნიშვნელობა აქვს, რა ასაკში ხარ?! 90 წლის რომ იყო და დედიკო გყავდეს, ბედნიერი კაცი ხარ. შენ შენი შვილი მამიკოთი რომ მოგმართავს, ამაზე ტკბილი და ამაზე გემრიელი, არ ვიცი რა არის. აქედანაც​ დაიწყეს მშობელსა და შვილს შორის გაუცხოვება. მშობელს უნდა ჰქონდეს შვილთან თანატოლის დამოკიდებულება, მაგრამ შვილს არასდროს უნდა ჰქონდეს მშობელთან თანატოლის დამოკიდებულება. არ უნდა დაავიწყდეს, რომ ის მშობელია. შვილის ღირსება ის არის, რომ შენ მთელი ცხოვრება იცი, რომ ის შენი მშობელია,“ - აღნიშნულ თემაზე დეკანოზმა ტელეკომპანია „ობიექტივის“ ეთერში ისაუბრა.

წყარო: ​მედია-კავშირი ობიექტივი


 

წაიკითხეთ სრულად