Baby Bag

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?
რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში და რამდენად დიდი როლი აქვს მას? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი.
- ბავშვის აღზრდის პროცესში, ძირითადად დედები არიან ხოლმე ჩართულები. რამდენად მნიშვნელოვანია მამის როლი?
- მამის როლი ბავშვის აღზრდის პროცესში ნამდვილად მნიშვნელოვანია. ბავშვს სჭირდება გვერდით, როგორც დედა, ისე მამა. მისთვის აუცილებელია მამა იყოს დაინტერესებული, მხარს უჭერდეს, უყვარდეს, უგებდეს და აფასებდეს. ამ მხრივ, მამის მიერ შეტანილი წვლილი განსხვავდება იმისგან, რასაც დედა აძლევს შვილებს და მხოლოდ დედასთან ურთიერთობა ამას ვერ ჩაანაცვლებს. დღეისათვის მამების როლი ბავშვების აღზრდის პროცესში შეცვლილია. ამ მხრივ შეინიშნება დადებითი ტენდენცია - მამების მეტი ჩართულობა ბავშვთან დაკავშირებულ სხვადასხვა პროცესში. მამის მონაწილეობა აღზრდაში აღარ შემოიფარგლება მხოლოდ ფინანსური მხარდაჭერით და დისციპლინის უზრუნველყოფით. ეს ტენდენცია იკვეთება იმ მომენტებშიც, რომ დღეს უფრო ხშირად ნახავთ მამას, რომელიც მიჰყვება შვილს ექიმთან კონსულტაციაზე, მშობელთა კრებაზე ან უბრალოდ თავისუფალ დროს ატარებს ბავშვთან. ეს გარკვეულწილად დაკავშირებულია შეცვლილ სოციალურ და ეკონომიკურ რეალობასთან - მამებს დღეს მეტად აქვთ საშუალება, ჩაერთონ ბავშვებზე ზრუნვის პროცესში, ხოლო დედებს მეტად აქვთ საშუალება, რეალიზდნენ პროფესიაში და შექმნან ეკონომიკური დოვლათი.
- ცალ-ცალკე რომ ვისაუბროთ მამის როლზე გოგონების და ბიჭების შემთხვევაში.
- ორივე სქესის ბავშვისთვის მამის მონაწილეობა აღზრდის პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ასეთი მამების შვილები უკეთესად ვითარდებიან, აქვთ ჯანსაღი სოციალური ურთიერთობები და ზრდასრულ ასაკშიც მეტად წარმატებულები არიან. მეცნიერები ამას „მამის ეფექტს“ უწოდებენ. „მამის ეფექტი“ არის ერთგვარი ქოლგა, რომლის ქვეშ მოიაზრება ყველა ის სარგებელი, რაც მოსდევს ბავშვის ცხოვრებაში მამის არსებობას და მონაწილეობას. საინტერესოა, რომ ბევრი კვლევის მონაცემებით, მოზარდობის ასაკამდე მამის ეფექტი ბიჭების და გოგონების აღზრდაში დიდად არ არის განსხვავებული. მოზარდობის პერიოდში კი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი როლი მიუძღვის გოგონების თვითშეფასების, იდენტობის და საწინააღმდეგო სქესთან ჯანსაღი ურთიერთობის ჩამოყალიბებაში. მოზარდი ბიჭების შემთხვევაში, მამა არის როლური მოდელი, ასევე ზეგავლენას ახდენს იმაზე, თუ რამდენად აქტიური იქნება მოზარდი სოციალურ ურთიერთობებში. მოზარდობის პერიოდში აღზრდაში ჩართული მამების შვილები ნაკლებად არიან მიდრეკილი განახორციელონ სარისკო და სოციალურად მიუღებელი ქცევა, ან მიიღონ ნაადრევი სექსუალური გამოცდილება.
- რა სახის პრობლემა შეიძლება გამოიწვიოს მამის პასიურობამ აღზრდის პროცესში?
- მამის პასიური პოზიცია შეიძლება გამოიხატებოდეს იმაში, რომ ბავშვებზე ზრუნვის მთელი პასუხისმგებლობა გადაჰქონდეს დედაზე (მათ შორის, ბევრი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება). ასეთ შემთხვევაში, მამა ნაკლებად იზიარებს პასუხისმგებლობას აღზრდის პროცესზე და არ რეაგირებს ბავშვის ქცევაზე, არ აძლევს ადეკვატურ უკუკავშირს, შესაძლოა, ყველაფრის ნებას რთავდეს ბავშვებს, ან უბრალოდ არ რეაგირებდეს არც კარგ და არც ცუდ ქცევაზე. ასევე შესაძლოა, მამა იყოს დისტანციური, ემოციურად მიუწვდომელი, ასეთ შემთხვევაში ბავშვს უჭირს მამის დამოკიდებულების ინტერპრეტაცია - მოეწონა ეს საქციელი თუ ეწყინა? ორივე შემთხვევაში, ბავშვის საჭიროებები (ფიზიკური, ემოციური, სოციალური) არ არის მიღებული და დაკმაყოფილებული. შესაბამისად, ის სარგებელი, რასაც ბავშვი მიიღებდა აღზრდის პროცესში აქტიურად ჩართული მამის შემთხვევაში, მათ შორის, უსაფრთხოების განცდა (მამა დიდი და ძლიერია, ზრუნავს დედაზე და მასზე), ჯანსაღი ემოციური მიჯაჭვულობა და წარმატებულობის განცდა (როდესაც მამა ამაყია შვილის მიღწევებით და გამოხატავს ამას), განსხვავებული აზრი რეალობის სხვა კუთხით დანახვა, ვიდრე დედა ხედავს, და ბევრი სხვა სარგებელი იკარგება.
- რა დადებითი შედეგები შეიძლება ჰქონდეს ორივე მშობლის თანაბარ ჩართულობას და როგორ შეიძლება შევცვალოთ გავრცელებული წარმოდგენა, რომ შვილების აღზრდა დიდწილად დედების მოვალეობაა?

- ნებისმიერი მამაკაცისთვის, გახდეს მამა ძალიან დიდი მოვლენაა. რეალურად არავინ იცის, როგორი მამა იქნება მანამ, სანამ ამ რეალობაში არ აღმოჩნდება. ყოველი ახალი რეალობა კი ადამიანისთვის სტრესია. სამწუხაროდ, მამის როლის მორგებას ბევრად ნაკლები ყურადღება ეთმობა, ვიდრე დედობას. ამ ახალი როლისთვის მას ფიზიკური მომზადებაც სჭირდება და ემოციურიც (უძილო ღამეები, ზოგჯერ ჩვილის ხშირი ტირილი, რადგან ამ ეტაპზე ბავშვისთვის კომუნიკაციის ერთადერთი საშუალებაა). ორსულობის და მშობიარობის პროცესებში ხშირად მომავალი მამები ნაკლებად მონაწილეობენ და ასე ერთი ხელის მოსმით აღმოჩნდებიან ახალ რეალობაში, როდესაც მთელი ყურადღება გადადის ახალშობილზე და მის მოთხოვნილებებზე. ამდენად, პირველი ნაბიჯი, რაც უნდა გადაიდგას მამების ჩართულობის მიმართულებით ესაა მათი მონაწილეობა ორსულობის მონიტორინგის პროცედურებში, მშობიარობის დროს მხარდაჭერა შეუფასებელი გამოცდილებაა, როგორც ორივე პარტნიორისთვის, ისე ჩვილისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია მამების გამოცდილება საკუთარ მშობლებთან, რადგან აღზრდის პროცესში ხშირად ვიყენებთ იმ მიდგომებს და მეთოდებს, რასაც ჩვენი მშობლების იყენებდნენ ჩვენთან. ეს, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ მიდგომების გაუმჯობესება არ შეგვიძლია. მეორე, რაც უნდა გაკეთდეს მამების ჩართულობის წასახალისებლად, „ვაცალოთ“ ზრუნვა ჩვილზე, მივცეთ საშუალება, მიიღოს მონაწილეობა ჩვილის დაბანის, დაძინების პროცესებში, კრიტიკისა და ზედმეტი კომენტარების გარეშე. ყოველ შემდგომ ეტაპზე ყოველთვის არის ზრუნვისა და თამაშის აქტივობები, რომლებშიც შესაძლებელია მამების აქტიური ჩართვა. პირველი 2-3 წლის ასაკში ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია სამყაროს შეცნობა, ამ პროცესში მამამ შეიძლება მიიღოს აქტიური მონაწილობა, როგორც მეგზურმა და მხარდამჭერმა ამ აღმოჩენებში, არ შეზღუდოს ბავშვის ცნობისმოყვარეობა, არამედ დააზღვიოს და უზრუნველყოს უსაფრთხოება. სკოლამდელ ასაკში, მამა კარგი როლური მოდელია ბავშვისთვის სხვადსახვა ყოფითი წინააღმდეგობის გადალახვაში. აქ მნიშვნელოვანია ბავშის მოტივირება იყოს მეტად დამოუკიდებელი და დარწმუნებული საკუთარ ძალებში (რაც მნიშვნელოვანწილად ეფუძნება მამის მხარდაჭერას). სასკოლო ასაკის და შემდგომ ეტაპებზე, მამა ხდება სოციალური და მორალური ღირებულებების მოდელი. მესამე მნიშვნელოვანი მომენტია თავად მშობლების ურთიერთობა, რამდენად ჯანსაღი ემოციური კლიმატია სახლში, რამდენად შეუძლიათ მშობლებს ყოფითი პრობლემების ერთობლივი ეფექტური გადაწყვეტა, რა დამოკიდებულება აქვთ ერთმანეთის შეცდომების ან მიღწევების მიმართ, რამდენად აქვთ ერთმანეთის იმედი და მხარდაჭერა გადამწყვეტ მომენტებში.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური​

შეიძლება დაინტერესდეთ

გოგონას აღზრდის 8 პრინციპი, რომელიც მას წარმატების მიღწევაში დაეხმარება

გოგონას აღზრდის 8 პრინციპი, რომელიც მას წარმატების მიღწევაში დაეხმარება

მშობლის უმთავრეს მიზანს ბედნიერი შვილის აღზრდა წარმოადგენს. თანამედროვე სამყაროში გოგონებთან მიმართებაში აღმზრდელობითი მეთოდები მნიშვნელოვნად შეიცვალა. იმისთვის, რომ მომავალში ქალმა დასახული მიზნების მიღწევა შეძლოს, მშობლებმა გოგონას სტერეოტიპებისგან გათავისუფლებაზე ადრეული ასაკიდანვე უნდა იზრუნონ. გთავაზობთ გოგონას აღზრდის 8 მთავარ პრინციპს, რომელიც მას წარმატების იღწევაში დაეხმარება.

1. გოგონა სწორად უნდა შეაქოთ

ადამიანის შინაგანი სამყარო გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე მისი გარეგნობა. მიუხედავად ამისა, გოგონებს უპირველესად გარეგნული სილამაზის გამო აქებენ. ​გირჩევთ, ყურადღება თქვენი ქალიშვილის იდეებზე, წარმოსახვაზე, კრეატიულ უნარებსა და ქცევაზე გაამახვილოთ. ეს იმას არ გულისხმობს, რომ გოგონას გარეგნობასთან დაკავშირებული კომპლიმენტები არ უნდა ვუთხრათ. თქვენი ქალიშვილის სილამაზეს ხაზი დღეში რამდენჯერმე უნდა გაუსვათ, თუმცა აუცილებლად აღნიშნეთ მისი უფრო მნიშვნელოვანი მიღწევები. ბავშვი უპირველესად იმ მონდომებისა და შრომის გამო უნდა შეაქოთ, რომელსაც მიზნის მისაღწევად იჩენს. ეს მას მეტ მოტივაციას შესძენს.

2. გოგონას თქვენთან კამათის უფლება უნდა მისცეთ

დედა ყოველთვის მართალი არ არის. თუ ის შეცდომას უშვებს, რატომ არ უნდა ჰქონდეს შვილს საკუთარი პოზიციის დაფიქსირების უფლება?! გოგონამ კამათი და საკუთარი აზრის გამოხატვა ადრეული ასაკიდანვე უნდა ისწავლოს, რათა მომავალში საკუთარ მეგობრებთან, თანამშრომლებთან ან ცხოვრების თანამგზავრთანაც ასე მოიქცეს. როდესაც ბავშვს თქვენთან შეკამათების უფლებას აძლევთ,​ ის უარის თქმას და საკუთარი აზრის გამოხატვას სწავლობს. ამ პროცესში თქვენც ძალიან ბევრ რამეს ისწავლით.

3. გოგონას არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა უნდა მისცეთ

თანამედროვე სამყაროში სწრაფი არჩევანის გაკეთება უნდა შეგვეძლოს, რაც ძალიან ბევრ ადამიანს უჭირს, რადგან ბავშვობაში მათთვის მსგავსი არაფერი უსწავლებიათ. ბავშვს შესაძლებლობა მიეცით აირჩიოს, თუ რა ფერის კაბის შეძენა სურს, რომელი სათამაშო მოსწონს თავად და რის მირთმევას ისურვებდა საუზმეზე. მომავალში თქვენი შვილი საკუთარი ჰობის ან პროფესიის აღმოჩენას მარტივად შეძლებს და გადაწყვეტილებებს თამამად მიიღებს.

4. თქვენი ქალიშვილის ჰობი და ინტერესები წაახალისეთ

ბავშვს საკუთარი ინტერესების დაცვა ასწავლეთ და მისი ჰობი წაახალისეთ. ადამიანი, რომელსაც თვალებში ბედნიერების ნაპერწკლები უელავს, გაცილებით საინტერესოა, ვიდრე ყოველთვის მოწყენილი და იმედგაცრუებული ადამიანი. ​მისთვის სასურველ აქტივობებში ჩართვა ბავშვს თავდაჯერებას მატებს და ბედნიერს ხდის. ყოველთვის ეცადეთ, რომ ბავშვს ხელი შეუწყოთ დაკავდეს იმ აქტივობებით, რომელიც მისთვის მოსაწონი და სასურველია.

5. გაამხნევეთ თქვენი შვილი, რათა საკუთარი პრობლემების მოგვარება დამოუკიდებლად შეძლოს

ბავშვს პრობლემებთან დამოუკიდებლად გამკლავება ასწავლეთ. ეს მას მოვლენების ანალიზს და საკუთარ ქმედებებზე პასუხისმგებლობის აღებას ასწავლის. თანამედროვე მშობლები მეტისმეტად ზრუნავენ შვილებზე. ისინი ხელს უშლიან ბავშვებს დამოუკიდებლობის განვითარებაში. ბევრმა მოზარდმა არ იცის, როგორ გადაჭრას ელემენტარული პრობლემა. მშობლები ხშირად სტუდენტ შვილებსაც სერიოზულ მეთვალყურეობას უწევენ, რასაც „ბავშვზე“ ზრუნვით ამართლებენ. „ბავშვებიც“ ეგუებიან მსგავს დამოკიდებულებას და ყოველთვის მშობლების იმედად არიან.

6. თქვენს გოგონას რისკზე წასვლა ასწავლეთ

მშობლისთვის ძალიან რთულია, რომ შვილს რისკზე წასვლის უფლება მისცეს. გოგონები, ​რომლებსაც რისკზე წასვლა არ აშინებთ, ძალიან თავდაჯერებულები არიან. თქვენს შვილს კომფორტის ზონის დატოვებისთვის გამბედაობა უნდა შემატოთ. ბავშვს მცირე სიმაღლის ფერდობზე ველოსიპედით დაშვება თუ აშინებს, გაამხნევეთ და წაახალისეთ. მთავარია, რომ გარემო ბავშვისთვის უსაფრთხო იყოს. ბავშვს ექსტრემალური ქმედებებისკენ არ უბიძგოთ, თუმცა მისი გამბედავი ქმედებები აუცილებლად წაახალისეთ.

7. გოგონას წიგნები სწორად წაუკითხეთ

ბავშვი წიგნით რომ დააინტერესოთ, კითხვის პროცესი აქტიური უნდა იყოს. პასიური მკითხველის როლს ნუ მოირგებთ. ბავშვს გარკვეული პასაჟების დამოუკიდებლად წაკითხვა სთხოვეთ ან ჰკითხეთ, მისი წარმოდგენით, როგორ განვითარდება სიუჟეტი. გოგონას სთხოვეთ თავი მთავარი პერსონაჟის ადგილას წარმოიდგინოს. ეს მას ძალიან მოეწონება. თუ თქვენი გოგონა ძალიან პატარაა, მას გვერდების გადაფურცვლა სთხოვეთ.

8. თქვენს ქალიშვილს ზღაპრები ხშირად მოუყევით

თანამედროვე სამყაროში ზღაპრებს მწვავედ აკრიტიკებენ, რადგან ითვლება, რომ ზოგიერთი მათგანი სექსიზმს ან ძალადობას ახალისებს. მიუხედავად ამისა, გახსოვდეთ, რომ ზღაპარი ძალიან საინტერესო ფენომენია. მასში უამრავი სხვადასხვა მნიშვნელობა დევს და ის ბავშვის ფანტაზიას ძალიან ავითარებს. ბავშვს „კონკიას“ თუ წაუკითხავთ, ყურადღება გაამახვილეთ იმაზე, რომ ​მთავარმა გმირმა წარმატების მიღწევა მხოლოდ მას შემდეგ შეძლო, რაც უსიტყვო მორჩილებაზე უარი თქვა და საკუთარი მიზნებისთვის ბრძოლა დაიწყო.

მომზადებულია ​Brightside.me -ს მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად