Baby Bag

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?
რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში და რამდენად დიდი როლი აქვს მას? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი.
- ბავშვის აღზრდის პროცესში, ძირითადად დედები არიან ხოლმე ჩართულები. რამდენად მნიშვნელოვანია მამის როლი?
- მამის როლი ბავშვის აღზრდის პროცესში ნამდვილად მნიშვნელოვანია. ბავშვს სჭირდება გვერდით, როგორც დედა, ისე მამა. მისთვის აუცილებელია მამა იყოს დაინტერესებული, მხარს უჭერდეს, უყვარდეს, უგებდეს და აფასებდეს. ამ მხრივ, მამის მიერ შეტანილი წვლილი განსხვავდება იმისგან, რასაც დედა აძლევს შვილებს და მხოლოდ დედასთან ურთიერთობა ამას ვერ ჩაანაცვლებს. დღეისათვის მამების როლი ბავშვების აღზრდის პროცესში შეცვლილია. ამ მხრივ შეინიშნება დადებითი ტენდენცია - მამების მეტი ჩართულობა ბავშვთან დაკავშირებულ სხვადასხვა პროცესში. მამის მონაწილეობა აღზრდაში აღარ შემოიფარგლება მხოლოდ ფინანსური მხარდაჭერით და დისციპლინის უზრუნველყოფით. ეს ტენდენცია იკვეთება იმ მომენტებშიც, რომ დღეს უფრო ხშირად ნახავთ მამას, რომელიც მიჰყვება შვილს ექიმთან კონსულტაციაზე, მშობელთა კრებაზე ან უბრალოდ თავისუფალ დროს ატარებს ბავშვთან. ეს გარკვეულწილად დაკავშირებულია შეცვლილ სოციალურ და ეკონომიკურ რეალობასთან - მამებს დღეს მეტად აქვთ საშუალება, ჩაერთონ ბავშვებზე ზრუნვის პროცესში, ხოლო დედებს მეტად აქვთ საშუალება, რეალიზდნენ პროფესიაში და შექმნან ეკონომიკური დოვლათი.
- ცალ-ცალკე რომ ვისაუბროთ მამის როლზე გოგონების და ბიჭების შემთხვევაში.
- ორივე სქესის ბავშვისთვის მამის მონაწილეობა აღზრდის პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ასეთი მამების შვილები უკეთესად ვითარდებიან, აქვთ ჯანსაღი სოციალური ურთიერთობები და ზრდასრულ ასაკშიც მეტად წარმატებულები არიან. მეცნიერები ამას „მამის ეფექტს“ უწოდებენ. „მამის ეფექტი“ არის ერთგვარი ქოლგა, რომლის ქვეშ მოიაზრება ყველა ის სარგებელი, რაც მოსდევს ბავშვის ცხოვრებაში მამის არსებობას და მონაწილეობას. საინტერესოა, რომ ბევრი კვლევის მონაცემებით, მოზარდობის ასაკამდე მამის ეფექტი ბიჭების და გოგონების აღზრდაში დიდად არ არის განსხვავებული. მოზარდობის პერიოდში კი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი როლი მიუძღვის გოგონების თვითშეფასების, იდენტობის და საწინააღმდეგო სქესთან ჯანსაღი ურთიერთობის ჩამოყალიბებაში. მოზარდი ბიჭების შემთხვევაში, მამა არის როლური მოდელი, ასევე ზეგავლენას ახდენს იმაზე, თუ რამდენად აქტიური იქნება მოზარდი სოციალურ ურთიერთობებში. მოზარდობის პერიოდში აღზრდაში ჩართული მამების შვილები ნაკლებად არიან მიდრეკილი განახორციელონ სარისკო და სოციალურად მიუღებელი ქცევა, ან მიიღონ ნაადრევი სექსუალური გამოცდილება.
- რა სახის პრობლემა შეიძლება გამოიწვიოს მამის პასიურობამ აღზრდის პროცესში?
- მამის პასიური პოზიცია შეიძლება გამოიხატებოდეს იმაში, რომ ბავშვებზე ზრუნვის მთელი პასუხისმგებლობა გადაჰქონდეს დედაზე (მათ შორის, ბევრი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება). ასეთ შემთხვევაში, მამა ნაკლებად იზიარებს პასუხისმგებლობას აღზრდის პროცესზე და არ რეაგირებს ბავშვის ქცევაზე, არ აძლევს ადეკვატურ უკუკავშირს, შესაძლოა, ყველაფრის ნებას რთავდეს ბავშვებს, ან უბრალოდ არ რეაგირებდეს არც კარგ და არც ცუდ ქცევაზე. ასევე შესაძლოა, მამა იყოს დისტანციური, ემოციურად მიუწვდომელი, ასეთ შემთხვევაში ბავშვს უჭირს მამის დამოკიდებულების ინტერპრეტაცია - მოეწონა ეს საქციელი თუ ეწყინა? ორივე შემთხვევაში, ბავშვის საჭიროებები (ფიზიკური, ემოციური, სოციალური) არ არის მიღებული და დაკმაყოფილებული. შესაბამისად, ის სარგებელი, რასაც ბავშვი მიიღებდა აღზრდის პროცესში აქტიურად ჩართული მამის შემთხვევაში, მათ შორის, უსაფრთხოების განცდა (მამა დიდი და ძლიერია, ზრუნავს დედაზე და მასზე), ჯანსაღი ემოციური მიჯაჭვულობა და წარმატებულობის განცდა (როდესაც მამა ამაყია შვილის მიღწევებით და გამოხატავს ამას), განსხვავებული აზრი რეალობის სხვა კუთხით დანახვა, ვიდრე დედა ხედავს, და ბევრი სხვა სარგებელი იკარგება.
- რა დადებითი შედეგები შეიძლება ჰქონდეს ორივე მშობლის თანაბარ ჩართულობას და როგორ შეიძლება შევცვალოთ გავრცელებული წარმოდგენა, რომ შვილების აღზრდა დიდწილად დედების მოვალეობაა?

- ნებისმიერი მამაკაცისთვის, გახდეს მამა ძალიან დიდი მოვლენაა. რეალურად არავინ იცის, როგორი მამა იქნება მანამ, სანამ ამ რეალობაში არ აღმოჩნდება. ყოველი ახალი რეალობა კი ადამიანისთვის სტრესია. სამწუხაროდ, მამის როლის მორგებას ბევრად ნაკლები ყურადღება ეთმობა, ვიდრე დედობას. ამ ახალი როლისთვის მას ფიზიკური მომზადებაც სჭირდება და ემოციურიც (უძილო ღამეები, ზოგჯერ ჩვილის ხშირი ტირილი, რადგან ამ ეტაპზე ბავშვისთვის კომუნიკაციის ერთადერთი საშუალებაა). ორსულობის და მშობიარობის პროცესებში ხშირად მომავალი მამები ნაკლებად მონაწილეობენ და ასე ერთი ხელის მოსმით აღმოჩნდებიან ახალ რეალობაში, როდესაც მთელი ყურადღება გადადის ახალშობილზე და მის მოთხოვნილებებზე. ამდენად, პირველი ნაბიჯი, რაც უნდა გადაიდგას მამების ჩართულობის მიმართულებით ესაა მათი მონაწილეობა ორსულობის მონიტორინგის პროცედურებში, მშობიარობის დროს მხარდაჭერა შეუფასებელი გამოცდილებაა, როგორც ორივე პარტნიორისთვის, ისე ჩვილისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია მამების გამოცდილება საკუთარ მშობლებთან, რადგან აღზრდის პროცესში ხშირად ვიყენებთ იმ მიდგომებს და მეთოდებს, რასაც ჩვენი მშობლების იყენებდნენ ჩვენთან. ეს, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ მიდგომების გაუმჯობესება არ შეგვიძლია. მეორე, რაც უნდა გაკეთდეს მამების ჩართულობის წასახალისებლად, „ვაცალოთ“ ზრუნვა ჩვილზე, მივცეთ საშუალება, მიიღოს მონაწილეობა ჩვილის დაბანის, დაძინების პროცესებში, კრიტიკისა და ზედმეტი კომენტარების გარეშე. ყოველ შემდგომ ეტაპზე ყოველთვის არის ზრუნვისა და თამაშის აქტივობები, რომლებშიც შესაძლებელია მამების აქტიური ჩართვა. პირველი 2-3 წლის ასაკში ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია სამყაროს შეცნობა, ამ პროცესში მამამ შეიძლება მიიღოს აქტიური მონაწილობა, როგორც მეგზურმა და მხარდამჭერმა ამ აღმოჩენებში, არ შეზღუდოს ბავშვის ცნობისმოყვარეობა, არამედ დააზღვიოს და უზრუნველყოს უსაფრთხოება. სკოლამდელ ასაკში, მამა კარგი როლური მოდელია ბავშვისთვის სხვადსახვა ყოფითი წინააღმდეგობის გადალახვაში. აქ მნიშვნელოვანია ბავშის მოტივირება იყოს მეტად დამოუკიდებელი და დარწმუნებული საკუთარ ძალებში (რაც მნიშვნელოვანწილად ეფუძნება მამის მხარდაჭერას). სასკოლო ასაკის და შემდგომ ეტაპებზე, მამა ხდება სოციალური და მორალური ღირებულებების მოდელი. მესამე მნიშვნელოვანი მომენტია თავად მშობლების ურთიერთობა, რამდენად ჯანსაღი ემოციური კლიმატია სახლში, რამდენად შეუძლიათ მშობლებს ყოფითი პრობლემების ერთობლივი ეფექტური გადაწყვეტა, რა დამოკიდებულება აქვთ ერთმანეთის შეცდომების ან მიღწევების მიმართ, რამდენად აქვთ ერთმანეთის იმედი და მხარდაჭერა გადამწყვეტ მომენტებში.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური​

შეიძლება დაინტერესდეთ

როგორ ავარიდოთ ბავშვს განქორწინებული მშობლების კონფლიქტები

როგორ ავარიდოთ ბავშვს განქორწინებული მშობლების კონფლიქტები

მშობლები, რომლებიც განქორწინებულები არიან, ხშირად გვეკითხებიან, რამდენად აისახება ეს ყველაფერი ბავშვებზე და როგორ უნდა დაიცვან ოქროს შუალედი, რომ ბავშვიც არ დაზარალდეს და დედას და მამას თანაბრად ჰქონდეს საშუალება შვილთან ურთიერთობის.

პირველ რიგში აღსანიშნავია, რომ განქორწინება ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია არა მხოლოდ მეუღლეებისთვის, არამედ ბავშვებისთვისაც. მისი გადატანა როგორც პროცესის, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანი ეტაპის დასრულებას და ახალი, არანაკლებ მნიშვნელოვანის დაწყებას გულისხმობს, რთულია ყველა მხარისთვის.

უმეტეს შემთხვევაში განქორწინების ინიციატორი ერთ-ერთი მეუღლეა, რომელსაც უჭირს თანაცხოვრება გარკვეული მიზეზების გამო და ამჯობინებს ცალკე ყოფნას. განქორწინების პროცესი ზოგჯერ მშვიდად, ზედმეტი სკანდალებისა და აურზაურის გარეშე მიმდინარეობს, ზოგჯერ კი არის შემთხვევები, როდესაც ერთ-ერთი მეუღლე წინააღმდეგია და განქორწინება დიდ, დაუსრულებელ და მტკივნეულ პროცესად გადაიქცევა ხოლმე. ასეთ დროს, როგორც წესი, ყველაზე მეტად ბავშვები ზარალდებიან.

იმისთვის, რომ ბავშვისთვის განქორწინება ნაკლებად მტკივნეული აღმოჩნდეს, მშობლები უნდა დარწმუნდნენ, რომ გააზრებულად დგამენ ამ ნაბიჯს და გადაწყვეტილება მართებულად აქვთ მიღებული. უმჯობესია ბავშვმა ამ სიახლის შესახებ ორივე მშობლისგან ერთად გაიგოს, საბოლოო გადაწყვეტილებას მიღების შემდეგ. ზოგჯერ ხდება, რომ დაუსრულებელი კონფლიქტების ფონზე გაუკონტროლებლად აძახებენ მშობლები ერთმანეთს "გაგშორდები’’-ს და ამის შემსწრე ბავშვებიც არიან. პატარებს ეგოცენტრული ბუნების გამო ხშირად დანაშაულის განცდა უჩნდებათ, ჰგონიათ, რომ არ არიან საკმარისად კარგები და ამის გამო ჩხუბობენ მშობლები. სამწუხარო ფაქტია, მაგრამ მშობლები ზოგჯერ ბავშვებით მანიპულირებასაც ცდილობენ და კონფლიქტში რთავენ მათ. მაგ: სიტუაცია, როდესაც ერთ-ერთი მათგანი ცდილობს ბავშვი მეორეს წინააღმდეგ განაწყოს და ამით მეუღლის ყურადღება მიიქციოს და ა.შ. შედეგად ვიღებთ გაღიზიანებულ და კონფლიქტურ მშობლებთან ერთად ბავშვებს, რომლებსაც ფსიქოლოგიური პრობლემები უჩნდებათ და საჭიროებენ დახმარებას.
არანაკლებ საფრთხილო და საყურადღებოა უკვე გადაწყვეტილების მიღების შემდგომი ეტაპი, მეურვეობის საკითხი. სად იცხოვრებენ ბავშვები, როგორ მოხდება დროის გადანაწილება მშობლებს შორის, საცხოვრებელი ადგილის შეცვლა და ა.შ.

კონფლიქტის ფონზე განქორწინების დროს, როგორც წესი სასამართლო, წყვეტს მეურვეობის საკითხს და კონკრეტული პირობების მიღება უწევთ მშობლებს.
არაა გამართლებული ბავშვს ჰკითხოს მშობელმა ან მის გარშემო მყოფმა ზრდასრულმა ადამიანმა - თავად მას ვისთან ურჩევნია ცხოვრება, იქიდან გამომდინარე, რომ ბავშვი სიყვარულს და პასუხისმგებლობას ორივე მშობლის მიმართ გრძნობს, ამ არჩევანის გაკეთებით შესაძლოა მას ტრავმა მივაყენოთ. ანუ ავირჩიო ერთი - ბავშვისთვის გაუცნობიერებლად ნიშნავს უარი ვთქვა მეორეზე. ბავშვს ორივე მშობელი უყვარს, ამიტომ ისედაც რთულ ემოციურ ფონს ამით ნუღარ დავუმძიმებთ.

ძალიან კარგია, როდესაც მშობლებს ცივილური ურთიერთობა აქვთ ერთამეთთან და მარტივად აგვარებენ ისეთ საკითხებს, როგორიცაა დღესასწაულებზე ბავშვები ვისთან იქნებიან, არდადეგებს რომელ მშობელთან გაატარებენ და ა.შ.

ნებისმიერ შემეთხვევაში მშობლებს უნდა ახსოვდეთ, რომ ბავშვებისათვის აუცილებელია მოსიყვარულე გარემო, სადაც ექნებათ სტაბილურობის განცდა და რეჟიმი. განქორწინების დროს სტაბილურობის განცდა ისედაც სუსტდება და ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბავშვებს ერღვევათ სკოლის ან ბაღის რეჟიმი. მიზეზი ბევრი შეიძლება იყოს, მაგრამ ყველაზე ხშირი ადგილსამყოფელის შეცვლა ან მშობლების შეუთანხმებლობაა. იმის მიუხედევად, რომ ისინი ერთად აღარ არიან, მაინც შეთანხმებულად უნდა მოქმედებდნენ და გადაწყვეტილებას ერთად, ბავშვის ინტერესების მაქსიმალური გათვალისწინებით იღებდნენ. შეიძლება არ ეთანხმებოდნენ მშობლები ერთამნეთს, მაგრამ ეს პატარამ არ უნდა იგრძნოს. ბავშვებისთვის ემოციური კეთილდღეობის გარდა განათლება და სოციალურ გარემოში რეაბილიტაცია უმნიშვნელოვანესია.

ავტორი: ქეთი მესხიშვილი

წაიკითხეთ სრულად