გაკვეთილის ყოველი აქტივობის შესრულება გაწერილი უნდა იყოს დროში - როგორ უნდა დაიწეროს გაკვეთილის გეგმა

რა გავლენის მოხდენა შეუძლია არაკონდიცირებულ, ცხელ ოთახს აბიტურიენტთა აზროვნების პროცესზე, - ამის შესახებ პედიატრი თამარ ობგაიძე საუბრო​ბს. გთავაზობთ მის ნათქვამს სიტყვა-სიტყვით:

„ახალმა კორონავირუსმა მთლიანად შეცვალა პლენეტის დღის წესრიგი, რაც პრაქტიკულად ყველა სფეროზე აისახა.
უსაფრთხოების უპრეცედენტო ზომების დაცვა, რაც აქამდე არასოდეს დაგვჭირვებია, დღეს უკვე ჩვენი ყოველდღიურობაა.
წინ უმაღლეს სასწავლებლებში მისაღები გამოცდებია და როგორც ჩანს, კორონავირუსთან დაკავშირებული სიფრთხილის ზომები ამ სფეროზეც აისახება.
სწორედ, უსაფრთხოების მიზნით ჩაითვალა საჭიროდ, არ იქნას გამოყენებული კონდიცირების სისტემები. თუმცა იმედია, გამოცდებამდე მიღებულ იქნება ახალი მტკიცებულებები და ეს აკრძალვა გადაიხედება.
​
მაგრამ რა გავლენა აქვს მაღალ ტემპერატურას ადამიანის ორგანიზმზე?
​
გარემო ფაქტორები, მათ შორის, ამინდის, ოთახში ტემპერატურის, ჰაერის შემადგენლობის, ტენიანობის ცვლილებები გავლენას რომ ახდენს ადამიანის ორგანიზმის ბევრ ფუნქციაზე, მეცნიერებისათვის დიდი ხანია ცნობილია. კარგა ხანია დეტალურადაა შესწავლილი არამარტო მეტეოფაქტორების ზემოქმედება, არამედ ცალკეული ფიზიკური ფაქტორის გავლენაც, მათ შორის, ისიც, თუ როგორ მოქმედებს გარემოს მაღალი ან დაბალი ტემპერატურის ზემოქმედება ორგანიზმის სხვადასხვა ფუნქციაზე. თერმული კომფორტის შეგრძნების დარღვევას შეუძლია ზემოქმედების მოხდენა შრომის ნაყოფიერებაზე და ეს, რა თქმა უნდა, გონებრივი შრომაზე აისახება.
​
მაშ, არის თუ არა კავშირი სითბურ სტრესსა და კოგნიტურ ფუნქციას შორის?
​
სითბური სტრესი სამეცნიერო ლიტერატურაში ერთ-ერთ პროფესიულ რისკადაა მიჩნეული. ჯერ კიდევ 1983 წელს Ramsey-ს და თანაავტორთა მიერ 14 თვის მანძილზე განხოცრიელებულმა დაკვირვებამ ქარხნების მუშებზე (სულ 17000 დაკვირვება) აჩვენა, რომ სამუშაო გარემოში მაღალი ტემპერატურა დაკავშირებილი იყო საფრთხის მატებასთან, რაც მუშის გაუფრთხილებლობით ხდებოდა. ამ გარემოში იზრდებოდა უბედური შემთხვევების რიცხვი საშუაო ადგილზე ყურადღების მოდუნებასთან დაკავშირებით.
​
მეცნიერთა დაკვირვებით, ოთახის მაღალი ტემპერატურა ნაკლებად მოქმედებს მარტივი სამუშაოს ჩატარების უნარზე, მაგრამ რთული სამუშაოების შესრულებაზე, რაც უფრო მეტ ყურადღებასა და აზროვნებასთანაა კავშირში, გავლენა ცალსახაა.
​
Laurent JG და თანაავტორთა მიერ (2016 წ) დაკვირვება წარმოებდა 44 სტუდენტზე, რომელთა საშალო ასაკი 20,2 წელი იყო. კვლევით დადგინდა, რომ ოთახის მაღალ ტემპერატურაზე ( >26 გრადუსზე) ცდის პირთა ყურადღება, რაც რამდენიმე ტესტით ფასდებოდა, უფრო დაბალი იყო. ეს კი, რა თქმა უნდა, მათ აკადემიურ მოსწრებაზე აისახება.
​
საინტერესოა ოთახის მაღალი ტემპერატურის გავლენა სხვადასხვა საგანში მოსწრებასთან დაკავშირებით. Wargocki P და Wyon DP მონაცემებით, მათემატიკის გაკვეთილებზე იმ ოთახში, სადაც ტემპერატურა 27 გრადუსი იყო, 30%-ით დაბალი აღმოჩნდა მოსწავლეთა ტესტირების შედეგები, 20 გრადუსიან ოთახში ჩატარებული ტესტირების შედეგებთან შედარებით. რაც შეეხება კითხვის გაკვეთილებს, აქ ოთახის მაღალი ტემპერატურის ზეგავლენა უფრო ნაკლებად ვლიდნებოდა - სულ 5,7%-ით მეტი იყო მოსწრება დაფიქსირდა იმ ოთახის მოსწავლეთა შორის, სადაც ტემპერატურა 22,5 გრადუსი იყო.
​
Kabanshi A და თანაავტორებმა (2015 წ) შეისწავლეს ოთახის მაღალი ტემპერატურის, კონდიცირების და ხმაურის გავლენა სტუდენტების სწავლის პროცესზე. აღმოჩნდა, რომ ოთახის მაღალი ტემპერატურა უარყოფად მოქმედებდა წერის და ლოგიკასთან ასოცირებულ უნარებზე.

რა გავაკეთოთ სითბური სტრესის შესამცირებლად?

• პირველ რიგში, გახსოვდეთ, გარემოს მაღალი ტემპერატურის პირობებში ადვილად ხდება ორგანიზმის გაუწყლოება, ამიტომ მიიღეთ წლის გაზრდილი რაოდენობა და ცივი წყალი გამოცდის მიმდინარეობისასაც გამოიყენეთ.
  ​
• გამოცდებამდე განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციეთ სწორ კვებას. საინტერესოა თიროზინის ზეგავლენა კოგნიტურ პროცესებზე. თიროზინი, შეუცველელი ამინომჟავაა, რომელიც სინთეზირდება ღვიძლში ფენილალანინიდან და ცილების შემადგენლობაში შედის. ის ზემოქმედებს დოფამინისა და ნორადრენალინის ცვლაზე თავის ტვინში. კვლევები ადასტურებს, რომ ეს პასუხი ხელს უწყობს კოგნიტური ფუნქციების გაუმჯობესებას გარემოს ექსტრემალური ფაქტორების ზემოქმედების, მათ შორის გარემოს მაღალი ტემპერატურის დროს. ამიტომ სწორი კვება აუცილებლად დაგეხმარებათ საუკეთესო შედეგების მიღწევაში - მიირთვით ცილოვანი საკვები, ხილი და ბოსტნეული.
  ​
  
• და რა თქმა უნდა, დაიცავით უსაფრთხოების ყველა ზომა ინფიცირების რისკის შესამცირებლად.“

​