დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
როდის არის რეკომენდებული საუზმე და რა მივირთვათ დილას? - ექიმის რჩევები
მედიაპორტალი MomsEdu.geტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. როგორი უნდა იყოს საუზმე და დილის რომელ მონაკვეთშია რეკომენდებული დღის პირველი ულუფის მიღება? - ამჯერად ამ თემაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას ენდოკრინოლოგ-ნუტრიციოლოგი თინათინ კაჭარავა.
საუზმე სწორედ დღის ის მონაკვეთია, რომლის დროსაც ორგანიზმმა უნდა შეივსოს ფაქტობრივად მთელი დღის პირველი ნახევრისთვის საჭირო რესურსი. ზოგადად საუზმისთვის იდეალური დრო დილის 08:00-10:00 შუალედია, გამონაკლისების გარდა, როცა ადამიანი იცავს ინტერვალურ შიმშილს. ასეთ დროს შეიძლება მისი საუზმე იწყებოდეს 12:00 სთ-ზე (აქ, თავის მხრივ, გათვალისწინებული უნდა იყოს ადამიანის ჯანმრთელობის მდგომარეობა, განსაკუთრებით, კუჭ-ნაწლავის სისტემის გამართულობა). სასურველია, საუზმემდე 20-30 წთ-ით ადრე მივიღოთ ოთახის ტემპერატურის წყალი (ჩვეულებრივი ონკანის წყალი) დაახლობით 200-300 მლ.
რაც შეეხება კონკრეტულად საუზმის რაციონს, აქ შეგიძლიათ იყოთ მეტად თამამები, ვიდრე დღის სხვა მონაკვეთში, რადგან დღის სხვა მონაკვეთთან შედარებით, საუზმეზე მიღებული კალორიების დაწვა ორგანიზმისთვის ბევრად იოლია. ზომიერების ფარგლებში საუზმეზე შეგიძლიათ, მიირთვათ თქვენთვის საყვარელი პურფუნთუშეული, მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ თუ თქვენი საუზმე შეადგენს მხოლოდ ნახშირწყალს, მას ორგანიზმი მალევე გახარჯავს და შიმშილის გრძნობაც მალე დაგიბრუნდებათ. ამიტომ სასურველია, საუზმე იყოს მდიდარი ცილებით, ჯანსაღი მცენარეული ცხიმით და მათთან ერთად საუზმობის დროს თამამად შეიძლება ნახშირწყლების მირთმევაც. ასეთი ტიპის საუზმის დროს ნაყროვანების შეგრძნება სადილამდე გარანტირებული გაქვთ.
მაგალითისთვის მოვიყვან სასურველი საუზმის რამდენიმე ვარიანტს:
2 ცალი მოხარშული ან მცირე მცენარეულ ცხიმზე შემწვარი კვერცხი + 100 გრ ყველი + 1 ნაჭერი პური
წყალზე ან რძეზე დამზადებული 2-3 სუფრის კოვზი ნებისმიერი ფაფა (შვრია, მანანის ბურღული, წიწიბურა, ბრინჯი, ფეტვი და ა.შ.) + 100 გრ ყველი ან 1 ბანანი ან 100-150 გრ. ჩირეულის და თხილეულის ნაზავი
ე.წ. ბუტერბროდი: პური, ყველი, სალათის ფურცელი, კიტრი, პომიდორი, ავოკადო და თქვენთის სასურველი ხორცეული.
სწორად დაწყებული დღის რაციონი ჯანმრთელი მეტაბოლიზმის გარანტიაა.
