დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„მე მინდა ჩამოვთვალო, რა საკვები უნდა „დავაძალოთ“ ბავშვს,“ - პედიატრ ქეთი ნემსაძის რჩევები მშობლებს
პედიატრმა ქეთი ნემსაძემ ბავშვისა და დედის ჯანსაღი კვების მნიშვნელობაზე ისაუბრა. მისი თქმით, მნიშვნელოვანია ტრადიციული კვების წესებისა და წინაპართა გამოცდილების გათვალისწინება:
„ჩვენი პრეისტორიული წინაპრები აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ. ტრადიციულ საკვებში იგულისხმება ის საკვები, რომელიც ამ გენებისთვის არის მიღებული. რა საკვები უნდა მიირთვას დედამ? მხოლოდ ის საკვები, რომელიც ამ რეგიონში არის მოყვანილი. კვების პირამიდა ახლა შეიცვალა. ყველაზე მეტი ადამიანმა უნდა მიიღოს წყალი. შემდეგ მოდის უკვე პროტეინები. ჩვენ უნდა ვაღიაროთ, რომ საქართველოში თევზი არ არის პროტეინების ძირითადი წყარო. სასარგებლო ცილა არის მხოლოდ თევზი და ქათამი. ის, რაც დადის, არ არის სასარგებლო ცილა. რაც ცურავს და დაფრინავს, ის ყველაფერი სასარგებლოა.“
ქეთი ნემსაძემ ის საკვები პროდუქტები დაასახელა, რომელიც ბავშვებს უნდა „დავაძალოთ,“ რათა მათ ჯანსაღად იკვებონ:
„მე მინდა ჩამოვთვალო, რა საკვები უნდა „დავაძალოთ“ ბავშვს. ეს არის: სასარგებლო ცილა - პარკოსნები, ქათამი, თევზი, სასარგებლო ცხიმი: ნუში, ავოკადო, მცენარეული ზეთები. მარცვლეული სასარგებლოა მხოლოდ მსხვილად დაკეპილი. რატომ არ ჭამს ბავშვი? ჩვენ რვა თვიდან მივაჩვიეთ ის თითებით ჭამას, რომელიც მადას ავითარებს? ჩვენი მადა მოდის გრელინიდან, რომელიც კუჭში გამოიყოფა.“
„გავზარდეთ კი ბავშვები ნატურალური გზით? იყვნენ კი ეს ბავშვები ძუძუთი კვებაზე ორ წლამდე, ექვსი თვიდან დამატებითი საკვებით? ძუძუთი კვების დროს ღამე ცირკადული რიტმი იცვლება. დედა ბავშვს აწოდებს მხოლოდ ზრდის ჰორმონს და იმუნიტეტს, საკვებ პროდუქტებს არ აძლევს. ეს არის სიმსუქნისა და უმადობის პრევენცია. იმ ოჯახებში, რომელშიც ბავშვები არ ჭამენ, იცის კი ბავშვმა, რა არის სასარგებლო საკვები? ასეთი ექსპერიმენტებიც ტარდება: ბავშვებს აძლევენ კალათს და უშვებენ სუპერმარკეტში. აინტერესებთ, რა საკვებს აიღებს ის თავად. ამით იგებენ, რა ინფორმაცია აქვს მას ჯანსაღი კვების შესახებ,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ქეთი ნემსაძემ ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დღე“ ისაუბრა.
